Nhân với số có ba chữ số

164 × 123 = ?

a) Ta có thể tính như sau :

164 × 123 = 164 × ( 100 + 20 + 3)

                = 164 × 100 + 164 × 20 + 164 × 3

                = 16400 + 3280 + 492

                = 20172

b) Thông thường ta đặt tính và tính như sau :

• 3 nhân 4 bằng 12, viết 2 nhớ 1 ;

     3 nhân 6 bằng 18, thêm 1 bằng 19, viết 9 nhớ 1 ;

     3 nhân 1 bằng 3, thêm 1 bằng 4, viết 4.

• 2 nhân 4 bằng 8, viết 8 (dưới 9) ;

     2 nhân 6 bằng 12, viết 2 nhớ 1 ;

     2 nhân 1 bằng 2, thêm 1 bằng 3, viết 3.

• 1 nhân 4 bằng 4, viết 4 (dưới 2) ;

     1 nhân 6 bằng 6, viết 6 ;

     1 nhân 1 bằng 1, viết 1.

• Hạ 2 ;

     9 cộng 8 bằng 17, viết 7 nhớ 1 ;

     4 cộng 2 bằng 6, 6 cộng 4 bằng 10, thêm 1 bằng 11, viết 1 nhớ 1 ;

     3 cộng 6 bằng 9, thêm 1 bằng 10, viết 0 nhớ 1 ;

     1 thêm 1 bằng 2, viết 2.

\(\begin{array}{l}
\underline { \times \begin{array}{*{20}{c}}
{164}\\
{123}
\end{array}} \\
\underline {\begin{array}{*{20}{c}}
{492}\\
{328\,\,\,\,}\\
{164\,\,\,\,\,\,\,}
\end{array}} \\
20172
\end{array}\)

164 x 123 = 20172

c) Trong cách tính trên : 

• 492 gọi là tích riêng thứ nhất.
• 328 gọi là tích riêng thứ hai. Tích riêng thứ hai được viết lùi sang bên trái một cột (so với tích riêng thứ nhất) vì đây là 3288 chục, viết đầy đủ là 3280.
• 164 gọi là tích riêng thứ ba. Tích riêng thứ ba được viết lùi sang bên trái hai cột (so với tích riêng thứ nhất) vì đây là 164 trăm, viết đầy đủ là 16400.

Bài 1: Đặt tính rồi tính

a) 523 × 305 ;                  b) 308×563 ;                      c) 1309×202.

Hướng dẫn giải:

• Đặt tính sao cho các chữ số ở cùng một hàng thì thẳng cột với nhau.
• Chú ý: nếu tích riêng thứ hai gồm toàn các chữ số 0 thì ta thường không viết tích riêng này; tích riêng thứ ba ta sẽ viết lùi sang bên trái hai cột so với tích riêng thứ nhất.

a)                      b)                      c)

\(\begin{array}{l}
\underline {\,\,\, \times \begin{array}{*{20}{c}}
{523}\\
{305}
\end{array}} \\
\underline {\begin{array}{*{20}{c}}
{2615}\\
{\,1569\,\,\,\,\,\,\,\,\,}
\end{array}} \\
\,\,159515
\end{array}\)                         \(\begin{array}{l}
\underline {\,\,\, \times \begin{array}{*{20}{c}}
{563}\\
{308}
\end{array}} \\
\underline {\begin{array}{*{20}{c}}
{4504}\\
{\,1689\,\,\,\,\,\,\,\,\,}
\end{array}} \\
\,\,173404
\end{array}\)                         \(\begin{array}{l}
\underline {\,\,\, \times \begin{array}{*{20}{c}}
{1309}\\
{\,\,202}
\end{array}} \\
\underline {\begin{array}{*{20}{c}}
{2618}\\
{\,2618\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,}
\end{array}} \\
\,264418
\end{array}\)

Bài 2: Đúng ghi Đ, sai ghi S

\(\begin{array}{l}
\underline { \times \begin{array}{*{20}{c}}
{456}\\
{203}
\end{array}} \\
\underline {\begin{array}{*{20}{c}}
{1368}\\
{\,\,\,\,\,912\,\,\,}
\end{array}} \\
\,\,\,\,2280
\end{array}\)                      \(\begin{array}{l}
\underline { \times \begin{array}{*{20}{c}}
{456}\\
{203}
\end{array}} \\
\underline {\begin{array}{*{20}{c}}
{1368}\\
{912\,\,\,}
\end{array}} \\
10488
\end{array}\)                         \(\begin{array}{l}
\underline { \times \begin{array}{*{20}{c}}
{456}\\
{203}
\end{array}} \\
\underline {\begin{array}{*{20}{c}}
{1368}\\
{912\,\,\,\,\,\,\,\,}
\end{array}} \\
92568
\end{array}\)

                                 ​                               ​ 

Hướng dẫn giải:

• Quan sát kĩ các phép tính để chọn phép tính đúng.

Ta có tích riêng thứ hai gồm toàn các chữ số 0 (vì 456 x 0 = 0) nên ta thường không viết tích riêng này mà viết gọn như cách c (tích riêng 912 lùi sang bên trái hai cột so với tích riêng thứ nhất). 

Vậy: Ô thứ nhất ghi S  ;         Ô thứ hai ghi S  ;          Ô thứ ba ghi Đ.

Bài 3: Trung bình mỗi con gà đẻ ăn hết 104g thức ăn trong một ngày. Hỏi trại chăn nuôi cần bao nhiêu ki-lô-gam thức ăn cho 375 con gà mái đẻ ăn trong 10 ngày?

Hướng dẫn giải:

• Tính số gam thức ăn 375 con gà ăn trong 1 ngày ta lấy số gam thức ăn 1 con gà ăn trong 1 ngày nhân với 375.
• Đổi số đo vừa tìm được sang đơn vị ki-lô-gam.
• Tính số ki-lô-gam thức ăn 375 con gà ăn trong 10 ngày ta lấy số ki-lô-gam thức ăn 375 con gà ăn trong 1 ngày nhân với 10.

Bài giải

Số thức ăn trại chăn nuôi cần cho 375 con gà đẻ trong 11 ngày là:

               104 × 375 = 39000(g)

               39000g = 39kg

Số thức ăn trại chăn nuôi cần cho 375 con gà đẻ trong 10 ngày là:

                39 × 10 = 390(kg)

                            Đáp số: 390kg.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Toán Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.