Bài 3: Tính chất hóa học của axit

1.1.1. Axit làm đổi màu chất chỉ thị màu

• Dung dịch axit làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ.
• Các em chú ý quan sát thí nghiệm làm đổi màu quỳ của đại diện các chất thuộc axit và bazơ

Video 1: Khả năng làm đổi màu quỳ tím của axit và bazơ

1.1.2. Axit tác dụng với kim loại

*Thí nghiệm 1: Fe tác dụng với dung dịch HCl

Video 2: Phản ứng giữa Fe và dung dịch HCl

• Hiện tượng: Có xuất hiện khí không màu
• Giải thích: Do xảy ra phản ứng tạo khí không màu là khí H₂ theo phương trình: Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

*Thí nghiệm 2: Fe phản ứng với axit H₂SO₄ loãng

Video 3: Phản ứng giữa kim loại Fe và axit H₂SO₄

• Hiện tượng: Có xuất hiện khí không màu
• Giải thích: Do xảy ra phản ứng tạo khí không màu là khí H2 theo phương trình: Fe + H₂SO₄ → FeSO₄ + H2

* Kết luận:

• Dung dịch axit tác dụng được với một số kim loại tạo muối và giải phóng khí H₂ (Trừ Cu, Ag, Au)

• dd HNO₃, H₂SO₄ đặc tác dụng với nhiều kim loại nhưng không giải phóng H₂ (tính chất này sẽ được tìm hiểu ở chương trình THPT)

1.1.3. Axit tác dụng với bazơ

• Các em chú ý quan sát thao tác tiến hành cũng như hiện tượng quan sát được khi tiến hành thí nghiệm Cu(OH)₂ với H₂SO₄

Video 4: Phản ứng giữa dung dịch Cu(OH)₂ và axit H₂SO₄

• Hiện tượng: Cu(OH)₂ tan dần và tạo thành dung dịch màu xanh
• Giải thích: Do xảy ra phản ứng theo phương trình: Cu(OH)₂ + H2SO4 → CuSO4 + 2H2O

*Kết luận: Axit tác dụng với bazơ tạo muối và nước

1.1.4. Axit tác dụng với oxit bazơ

• Các em chú ý quan sát thao tác tiến hành cũng như hiện tượng quan sát được khi tiến hành thí nghiệm Fe₂O₃ với HCl

Video 5: Phản ứng giữa Fe₂O₃ và dung dịch HCl

• Hiện tượng: Fe2O3 bị hòa tan dần và tạo thành dung dịch màu nâu
• Giải thích: Do xảy ra phản ứng theo phương trình: Fe₂O₃  + 6HCl → 2FeCl₂ + 3H₂O 

* Kết luận: Axit tác dụng với oxit bazơ tạo muối và nước.

Ngoài ra, Axit còn tác dụng được với muối ( tính chất này sẽ được học ở bài 9)

Hình 1: Các mức axit vô cơ ( mạnh - trung bình - yếu - rất yếu)

Hình 2: Sơ đồ tư duy bài Tính chất hóa học của Axit

Bài 1:

Cho 32g một oxit kim loại hóa trị III tan hết trong 294g dung dịch H₂SO₄. Tìm công thức của oxit kim loại trên.

Hướng dẫn:

Công thức cần tìm có dạng: X₂O₃ 

- Khối lượng H₂SO₄: m = 20.294100 = 58,8 g 

- Số mol H₂SO₄ = 0,6 mol. 

- Phương trình phản ứng:

X₂O₃ + 3H₂SO₄ → X₂ (SO₄)₃ + 3H₂O

0,2 mol   0,6mol 

Phân tử lượng của oxit: M =160.

Vậy oxit đó là Fe₂O₃.

Bài 2:

a. Cho từ từ dung dịch X chứa x mol HCl vào dung dịch Y chứa y mol Na₂CO₃ (x< 2y) thì thu được dung dịch Z chứa V lít khí. Tính V?

b. Nếu cho dung dịch Y vào dung dịch X thì thu được dung dịch A và V₁ lít khí. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn và thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Tìm mối quan hệ giữa V₁ với x, y.

Hướng dẫn:

a.Cho từ từ HCl vào Na₂CO₃, phản ứng xảy ra như sau:

HCl + Na₂CO₃ --> NaHCO₃ + NaCl               (1) 

Nhưng theo đầu bài có khí bay ra nên phản ứng tiếp tục:

HCl + NaHCO₃ --> NaCl + CO₂ + H₂O          (2)

Phản ứng (1) sẽ xảy ra hoàn toàn, sinh ra y mol NaHCO₃.

Muốn phản ứng (2) xảy ra thì x > y. 

Do đề bài cho x < 2y nên (2) phản ứng theo số mol của HCl còn lại.

Vậy V = 22,4.(x – y)

b.Khi cho Na₂CO₃ vào HCl:

Na₂CO₃ + 2HCl --> 2NaCl + CO₂ + H₂O

1 mol                 2 mol

y mol         x mol

Đề bài cho x < 2y nên ta tính số mol khí sinh ra theo HCl: 

V₁ = xy . 22,4l

Sau bài học cần nắm: Tính chất hoá học của axit như khả năng tác dụng với quỳ tím, với bazơ, oxit bazơ và kim loại.

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 3 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  Dung dịch H₂SO₄ tác dụng với chất nào tạo ra khí hiđro ?  

  • A. NaOH
  • B. Fe
  • C. CaO
  • D. CO₂

• Câu 2:

  Tính chất hóa học nào không phải của axit

  • A. Tác dụng với kim loại
  • B. Tác dụng với muối
  • C. Tác dụng với oxit axit
  • D. Tác dụng với oxit bazơ

• Câu 3:

  Dung dịch tác dụng với CuO tạo ra sản phẩm là dung dịch có màu xanh lam : 

  • A. Dung dịch NaOH
  • B. Dung dịch Na₂CO₃
  • C. Dung dịch HCl
  • D. Dung dịch Ca(OH)₂

• Câu 4:

  Dãy gồm các kim loại tác dụng được với dung dịch H₂SO₄ loãng là:

  • A. Fe, Cu, Mg
  • B. Zn,  Fe,  Cu
  • C. Zn, Fe,  Al.
  • D. Fe,  Zn,  Ag

• Câu 5:

  Nhóm chất  tác dụng với nước và với dung dịch HCl là:

  • A. Na₂O, SO₃ , CO₂ .
  • B. K₂O, P₂O₅,  CaO
  • C. BaO, SO₃,  P₂O₅
  • D. CaO, BaO,  Na₂O

Câu 2- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 9 Bài 3.

Bài tập 1 trang 14 SGK Hóa học 9

Bài tập 2 trang 14 SGK Hóa học 9

Bài tập 3 trang 14 SGK Hóa học 9

Bài tập 4 trang 14 SGK Hóa học 9

Bài tập 3.1 trang 5 SBT Hóa học 9

Bài tập 3.2 trang 5 SBT Hóa học 9

Bài tập 3.3 trang 6 SBT Hóa học 9

Bài tập 3.4 trang 6 SBT Hóa học 9

Bài tập 3.5 trang 6 SBT Hóa học 9

Bài tập 3.6 trang 6 SBT Hóa học 9

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa Chúng tôi thảo luận và trả lời nhé.