Qua bài giảng Tập làm văn: tả ngoại hình của nhân vật trong bài văn kể chuyện giúp các em học sinh biết nhận xét tính cách hoặc thân phận của nhân vật qua ngoại hình của nhân vật trong truyện kể. Đồng thời, biết tả ngoại hình nhân vật khi làm văn kể chuyện.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Nhận xét
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
Chị Nhà Trò đã bé nhỏ lại gầy yếu quá, người bự những phân, như mới lột. Chị mặc áo thâm dài, đôi chỗ chấm điểm vàng, hai cánh mỏng như cánh bướm non, lại ngắn chùn chùn. Hình như cánh yếu quá, chưa quen mở, mà cho dù có khỏe cũng chẳng bay được xa. Tôi đến gần, chị Nhà Trò vẫn khóc.
Theo Tô Hoài
Câu 1. Ghi vắn tắt vào vở đặc điểm ngoại hình của chị Nhà Trò: Sức vóc, cánh, "trang phục".
- Sức vóc: Gầy yếu, bự những phân như mới lột.
- Cánh: Mỏng như cánh bướm non; ngắn chùn chùn; rất yếu, chưa quen mở.
- Trang phục: Mặc áo thâm dài, đôi chỗ chấm điểm vàng.
Câu 2. Ngoại hình của chị Nhà Trò nói lên điều gì về tính cách và thân phận của nhân vật này?
- Ngoại hình của chị Nhà Trò cho thấy rõ
- Tính cách: Yếu đuối
- Thân phận: Tội nghiệp, rất đáng thương , dễ bị bắt nạt
1.2. Ghi nhớ
- Trong bài văn kể chuyện nhiều khi cần miêu tả ngoại hình nhân vật
- Những đặc điểm ngoại hình tiêu biểu có thể góp phần nói lên tính cách hoặc thân phận của nhân vật và làm cho câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn.
1.3. Hướng dẫn luyện tập
Câu 1 (trang 24 sgk Tiếng Việt 4):
Đoạn văn sau miêu tả ngoại hình của một chú bé liên lặc cho bộ đội trong kháng chiến. Tác giả đã chú ý miêu tả những chi tiết nào? Các chi tiết ấy nói lên điều gì về chú bé.
"Tôi nhìn em. Một em bé gầy, tóc búi ngắn, hai túi của chiếc áo cánh nâu trễ xuống đến tận đầu như đã từng phải đựng nhiều thứ quá nặng. Quần của em ngắn chỉ tới gần đầu gối để lộ đôi bắp chân nhỏ luôn luôn động đậy. Tôi đặc biết chú ý đến đôi mắt của em, đôi mắt sáng và xếch lên khiên người ta có cảm giác là một em bé vừa thông minh vừa thật thà"
Chi tiết ngoại hình | Tính cách, thân phận thể hiện qua ngoại hình |
Gầy, tóc búi ngắn. | Gọn gàng. |
Mặc một chiếc áo cánh nâu túi áo trễ xuống tận đùi. Quần ngắn để lộ bắp chân luôn động đậy. | Cậu bé có gia cảnh cơ hàn, nghèo khổ, mặc quần áo không vừa vóc dáng mình. Tuổi nhỏ hiếu động nhanh nhẹn. |
Mắt sáng và xếch. | Thông minh, gan dạ. |
Câu 2 (trang 24 sgk Tiếng Việt 4): Kể lại câu chuyện "Nàng tiên Ốc" kết hợp tả ngoại hình các nhân vật.
- Yêu cầu bài:
- Kể lại truyện "Nàng tiên Ốc".
- Tả ngoại hình nhân vật khi kể lại truyện.
Bài văn mẫu
Đã xưa lắm rồi ở một làng nọ có một bà cụ già nghèo không chồng không con, không người nương tựa lúc tuổi xế chiều. Nhìn thân hình gày còm, dáng đi chậm chạp, yếu ớt, khuôn mặt nhăn nheo, da nổi đồi mồi. Mái tóc của cụ thì thưa thớt, bặc trắng, trông cụ thật tội nghiệp. Cụ thường bận bộ đồ màu đen và hai vai đã bạc màu bởi thời gian mưa nắng ngoài đồng. Duy chỉ có đôi mắt của cụ vẫn còn sáng lắm, tinh tường lắm, nhìn ai cũng toát lên vẻ nhân từ phúc hậu. Mọi người trong làng ai cũng thương yêu quý mến cụ
Một hôm trời trong nắng đẹp bà cụ lại ra đồng bắt tép mò cua. Tình cờ bà nhặt được một con ốc rất lạ. Toàn thân nó phủ một màu xanh da trời trông rất xinh.
Bà không nỡ bán mà đem bỏ vào một cái chum nước để nuôi
Từ ngày đó trở đi, mỗi lần đi làm về, bà thường thấy nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng. Lợn gà ăn uống no say, vườn tược như có bàn tay vun xới. Đặc biệt là một mâm cơm tươm tất dọn sẵn lên bà. Bà không biết người nào đã ngầm lén giúp đỡ. Bà quyết định tìm cho ra người đó.Rồi một buổi sáng như thường lệ, bà vẫn đi làm bình thường. Nhưng đến nửa đường bà quay lại tìm chỗ kín rình xem. Bỗng nhiên từ chỗ chum nước, một nàng tiên xinh đẹp hiện lên. Bà dán mắt vào nàng không chớp mắt. Chao ôi! Người đâu mà đẹp đến thế. Gương mặt này đẹp như một tố nữ trong tranh. Nước da trắng ngần, đôi môi hồng thắm, chúm chím cười duyên như đóa sen hồng sắp nở. Nàng bận một chiếc vay màu xanh da trời êm dịu, bước di chuyển nhẹ nhàng lướt trên mặt đất. Nàng bước vào nhà làm mọi việc quét dọn nhà cửa, cho lợn gà ăn….Nhân lúc nàng tiên đang cắm cúi làm việc bà rón rén đến bên chum nước cầm vỏ ốc lên đập vỡ ra từng mảnh. Nghe động, nàng giật mình quay lại định chui vào ẩn trong vỏ ốc nhưng đã quá muộn: vỏ ốc đã không còn nữa. Bà cụ vội chạy đến ồm chầm lấy nàng tiên, khẽ nói:
- Con gái! Hãy ở lại với mẹ!
Từ đó, gia đình ấm cúng hẳn lên. Hai mẹ con sống với nhau thật vui vẻ, hạnh phúc.
- Thông qua bài giảng Tập làm văn: Tả ngoại hình của nhân vật trong bài văn kể chuyện, các em cần:
- Hiểu được đặc điểm, ngoại hình của nhân vật có thể nói lên tính cách của nhân vật đó trong bài văn kể chuyện.
- Biết dựa vào đặc điểm ngoại hình để xác định tính cách nhân vật trong bài văn kể chuyện và ý nghĩa của truyện khi đọc truyện, tìm hiểu truyện.
-
Biết lựa chọn những chi tiết tiêu biểu để tả ngoại hình nhân vật trong bài văn kể chuyện.
- Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Tập đọc: Thư thăm bạn cho tiết học tiếp theo.