Lý thuyết và bài tập ôn tập Hidrocacbon không no môn Hóa học 11 năm 2020

LÝ THUYẾT VÀ BÀI TẬP ÔN TẬP HIĐROCACBON KHÔNG NO MÔN HÓA HỌC 11

 

A. LÝ THUYẾT

ANKEN (hay olefin)

I. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP:

1. Dãy đồng đẳng :

- CTTQ chung của dãy đồng đẳng anken là : C_nH_2n ( n ≥ 2 )

2. Danh pháp :

* Tên thông thường : Tên ankan  – an + ilen

Ví dụ : CH₂=CH₂   etilen                   

CH₂=CH–CH₃   Propilen                      

* Tên thay thế: gọi tên theo cách sau :

- Chọn mạch chính là mạch C dài nhất có chứa lk đôi

- Đánh số C mạch chính từ phía gần lk đôi hơn .

Gọi tên:  vị trí nhánh – tên nhánh – tên C mạch chính – vị trí liên kết đôi – en

CH₂=CH₂                     Eten                CH₂=CH-CH₃             Propen

CH₂=CH-CH₂-CH₃      But –1– en      CH₃-CH=CH-CH₃       But –2–en

3. Đồng phân :

a) Đồng phân cấu tạo :

- Đồng phân vị trí lk đôi : CH₂=CH-CH₂-CH₃; CH₃-CH=CH-CH₃ 

- Đồng phân mạch cacbon :

CH₂= C(CH3)-CH₂-CH₃ ; CH₂=CH-CH(CH3)-CH₃                        

b) đồng phân hình học :

Ví dụ: But-2-en

II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC :

1. Phản ứng cộng hiđrô: (Phản ứng hiđro hoá )

CH₂=CH₂ + H₂ → CH₃-CH₃

2. Phản ứng cộng halogen: ( Phản ứng halogen hoá )

CH₂=CH₂ + Br₂ → Br – CH₂ – CH₂– Br

-Anken làm mất màu của dung dịch brom → Phản ứng này dùng để nhận biết anken .

3. Phản ứng cộng nước và axit :

a) Cộng axit HX:   CH₂=CH₂ + HCl → CH₃CH₂Cl

- Đối với các anken khác, nguyên tử halogen (trong HX) mang điện âm, ưu tiên đính vào nguyên tử C bậc cao (theo quy tắc Maccopnhicop).

* Quy tắc Maccopnhicop: Trong phản ứng cộng HX ( axit hoặc nước ) vào lk C=C của anken , H ( phần mang điện tích dương ) cộng vào C mang nhiều H hơn , Còn X^- ( hay phần mang điện tích âm ) cộng vào C mang ít H hơn.

b) cộng nước :  CH₂=CH₂ + H-OH → HCH₂ – CH₂OH

4. Phản ứng trùng hợp :

nCH₂=CH₂ →  [- CH₂ – CH₂- ]_n

monome             polime .

-Phản ứng trùng hợp là quá trình cộng hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau tạo thành phân tử lớn gọi là polime .

-Số lượng mắc xích trong một phân tử polime gọi là hệ số trùng hợp , kí hiệu n

5. Phản ứng oxi hoá :

a) Oxi hoá hoàn toàn :   C_nH_2n + 3n/2O₂ → nCO₂+ nH₂O    nhận xét:  đốt anken thu n_CO2 = n_H2O

b) Oxi hoá không hoàn toàn :

3CH₂ = CH₂   +  4H₂O   +  2KMnO₄ → 3HO – CH₂ – CH₂ – OH   +  2MnO₂   +  2KOH

Anken làm mất màu dd KMnO₄ → Dùng để nhận biết anken .

III. ĐIỀU CHẾ :

Trong phòng thí nghiệm  : CH₃CH₂OH → CH₂=CH₂ + H₂O

Trong công nghiệp : C_nH_2n+2 → C_aH_2a+2   +  C_bH_2b     (với n = a +b)

C₄H₁₀  → C₂H₄ + C₂H₆

ANKIN

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp:

1. Dãy đồng đẳng của ankin:

-Ankin là những hiđrocacbon không no, mạch hở có một liên kết ba trong phân tử, có CTTQ  là:C_nH_{2n - 2} (n ³ 2)

- Cấu tạo của C₂H₂ : H - CC - H

2 . Đồng phân :                         

- Từ C₄ trở đi mới có đồng phân.

Ví dụ:  C₅H₈ có 3 đồng phân ankin .

CHC – CH₂ – CH₂ – CH₃                

CH₃ – CC – CH₂ – CH₃                   

CHC – CH(CH₃) – CH₃

3. Danh pháp:

a. Tên thông thường

b. Tên thay thế.

II. Tính chất hóa học:

1. Phản ứng cộng:

a) Phản ứng cộng hiđrô:

C2H2 → CH₂ = CH₂→ CH₃ – CH₃

C2H2 + H₂ → CH₂ = CH₂

b) Phản ứng cộng brom, clo: CH º CH CHBr = CHBr CHBr₂ = CHBr₂

c) Phản ứng cộng HX (X là OH; Cl; Br; CH₃COO ...) :

C2H2 →CH₂ = CHCl → CH₃ – CHCl₂

C2H2 + HCl → CH₂ = CH - Cl : vinyl clorua

+ Phản ứng cộng của ankin với HX cũng tuân theo quy tắc Maccopnhicop.

C2H2 + H -OH → CH₂ = CH – OH → CH₃CHO

                                [không bền]   Anđehit axetic

d) Phản ứng đimehoá, trimehoá :

2 C2H2 → CHC – CH = CH₂

3 C2H2 → C₆H₆

2 . Phản ứng thế bằng ion kim loại:

* Phản ứng của ank - 1- in:

C2H2 + AgNO₃ + NH₃  → C2Ag2 + 2NH₄NO₃

                                          Bạc Axetilen

Nhận xét: Phản ứng này dùng để phân biệt ank - 1- in với anken và ankan.

 3 . Phản ứng oxi hoá:

C_nH_{2n - 2}  + O₂  → n CO₂ +  (n -1)H₂O

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn: tương tự anken và ankađien, ankin cũng có khả năng làm mất màu dung dịch KMnO₄ .

III. Điều chế: Điều chế C_­2H₂ .

-  Từ CaC₂:  CaC₂ + H₂O  →  Ca(OH)_2­ + C_­2H₂ ­

- Từ CH₄: 2CH₄ →  C_­2H₂ + 3H₂

B. BÀI TẬP

I. Trắc nghiệm:

Câu 1:  2- metyl buta-1,3-đien  có công thức cấu tạo nào sau đây ?

 A. CH2=C(CH₃)-CH=CH-CH3.                                              

B. CH2=C(CH₃)-CH=CH₂.

C. CH2=CH-CH=CH₂.           

D. CH2=C(CH₃)-CH₂-CH₃.

Câu 2: Số đồng phân cấu tạo của ankin ứng với công thức C₄H₆ là :

A.3.                             B.2.                             C.4.                             D.5.

Câu 3: Xác định X, Z  trong chuỗi sau: CH₄ → X→ Y → Z → Caosubuna (với điều kiện phản ứng có đủ) X, Z lần lượt là:

A. C₂H₆; C₂H₄.                                   B. C₂H₄; C₂H₂.

C. C₂H₂; C₄H₆.                                   D.C₂H₂; C₄H₄.  

Câu 4: Phản ứng nào là phản ứng đặc trưng cho hiđrocacbon no?

A. Phản ứng cộng.                 

B. Phản ứng thế.                     

C. Phản ứng cháy.                 

D. Phản ứng oxi hoá khử.

Câu 5: Hiện tượng kết tủa vàng xuất hiện khi cho Axetilen tác dụng với chất nào sau đây ?

A. dd AgNO₃.NH₃.     

B. H₂. Ni, t⁰.                          

C. dung dịch Br₂.       

D.NaOH.

Câu 6: Trong các chất sau đây, chất nào khồn làm mất màu dung dịch brom

A. metan                    

B. etilen.                     

C. axetilen.                 

D. buta- 1,3- ddien.

Câu 7: Phản ứng nào là phản ứng đặc trưng cho hiđrocacbon không no?

A. Phản ứng cộng.                                B. Phản ứng thế.                   

C. Phản ứng cháy.                                D. Phản ứng oxi hoá khử.

Câu 8:   Chất X có công thức CH₃ – CH(CH₃) – CH = CH₂. Tên thay thế của X là

A. 2-metylbut-3-en.                

B. 3-metylbut-1-in.

C. 3-metylbut-1-en.                

D. 2-metylbut-3-in

Câu 9: Propilen có CTPT nào sau đây?

A. C₃H₈.                           B. C₃H₆.                             C. C₄H₈.                      D. C₄H₁₀.

Câu 10: Chất nào sau đây có đồng phân hình học?

A. CH₂ = CH – CH₂ – CH₃.                          

B. CH₃ – CH = C(CH₃)₂.

C. CH₃ – CH = CH – CH₂ – CH₃.     

D. (CH₃)₂ – CH – CH = CH₂.

Câu 11: Ứng với công thức phân tử C₄H₈ có bao nhiêu đồng phân cấu tạo mạch hở?

A.2.                           B. 4.                          C. 3.                            D. 5.

Câu 12: Số liên kết σ có trong một phân tử But -1-en là

A.13.                         B. 10.                        C.12.                             D. 11.

Câu 13:  2- metyl buta-1,3-đien  có công thức cấu tạo nào sau đây ?

A. CH2=C(CH₃)-CH=CH-CH3.                                      B. CH2=C(CH₃)-CH=CH₂.

C. CH2=CH-CH=CH₂.                                                   D. CH2=C(CH₃)-CH₂-CH₃.

Câu 14: Công thức phân tử của buta-1,3-đien  và isopren (2-metylbuta-1,3-đien) lần lượt là

A. C₄H₆ và C₅H₁₀.    

B. C₄H₄ và C₅H₈.    

C. C₄H₆ và C₅H₈.    

D. C₄H₈ và C₅H₁₀.

Câu 15: X là monome dùng để trùng hợp tạo ra cao su isopren. Cho biết tên của X là?

A. Buta-1,3-dien.                                                            

B. 2-metylbuta-1,3-dien.

C. 2,3-đimetylbuta-1,3-đien.   

D. But-2-en.

Câu 16: C₅H₈ có bao nhiêu đồng phân ankin ?

A. 2.                         B. 3.                         C. 4.                          D. 5.

Câu 17: Hiện tượng kết tủa vàng xuất hiện khi cho Axetilen tác dụng với chất nào sau đây ?

A. dung dịch AgNO₃.NH₃.                        

B. H₂. Ni, t⁰.                   

C. dung dịch Br₂.                                        

D. dung dịch NaOH.

Câu 18: Chất nào sau đây không điều chế trực tiếp được axetilen?

A. Ag₂C₂.                   B. CH₄.                      C. Al₄C₃.                D. CaC₂.

Câu 19: Chất X có công thức: CH₃ – CH(CH₃) – CH =CH₂. Tên thay thế của X là

A. 2-metylbut-2-en.      

B. 3-metylbut-1-in.

C. 3-metylbut-1-en.      

D. 2-metylbut-3-in.

Câu 20: Công thức tổng quát của ankin là

A. C_nH_n+2.                   B. C_nH_2n+2.                C. C_nH_2n.                   D. C_nH_2n-2.

Câu 21: Số đồng phân cấu tạo của ankin ứng với công thức C₄H₆ là:

A. 3.                            B. 2.                            C. 4.                            D. 5.

Câu 22: Xác định X, Z  trong chuỗi sau: CH₄ → X → Y → Z → Caosubuna (với điều kiện phản ứng có đủ) X, Z lần lượt là:

A. C₂H₆; C₂H₄.                       

B. C₂H₄; C₂H₂.           

C. C₂H₂; C₄H₆.           

D.C₂H₂; C₄H₄.

Câu 23: Cho phản ứng: C₂H₂ + H₂O →  A. A là chất nào dưới đây?

A. CH₂=CHOH.    

B. CH₃CHO.     

C. CH₃COOH.     

D. C₂H₅OH.

Câu 24: Cho các chất sau: axetilen (1); propin (2);but-1-in (3); but-2-in (4); but-1-en-3-in (5). Hãy cho biết có bao nhiêu chất khi cho tác dụng với AgNO₃ trong dung dịch NH₃ tạo kết tủa?

A. 3.                             B. 5.                           C. 6.                          D. 4.

Câu 25: Có 3 khí: C₂H₂, C₂H₄, C₂H₆. Có thể dùng thuốc thử nào sau đây phân biệt 3 khí trên:

A. dung dịch AgNO₃ trong NH₃.

B. dung dịch KMnO₄.

C. dung dịch Brom.

D. dung dịch AgNO₃ trong NH₃, dung dịch Brom

Câu 26: Các chất nào phản ứng với but-2-in?

A. H₂;H₂O; AgNO₃.NH₃.                       B. HBr; AgNO₃.NH₃; Br₂.     

C. H₂;  H₂O;Br₂.                                   D. H₂O;Br₂; AgNO₃.NH₃.

Câu 27: Có bao nhiêu đồng phân ankin C₅H₈ tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃?

A. 3.                                    B. 2.                            C. 4.                              D. 1.

Câu 28: Cho các chất : etilen, axetilen, vinyl axetilen, but- I-in, but-2-in. Trong các chất trên,số chất phản ứng được với dung dịch AgNO₃ tạo kết tủa là

A. 3                                    B. 4                               C. 5                              D. 2

Câu 29: Dãy gồm các chất đều có khả năng tham gia phản ứng trùng hợp là:

A. 1,1,2,2-tetrafloeten; propilen; stiren; vinyl clorua.

B. buta-1,3-dien; cumen; etilen; trans-but-2-en.

C. stiren; clobenzen; isoprene; but-1-en.

D. 1,2-điclopropan; vinylaxetilen; vinylbenzen; toluen.

Câu 30: Polietilen là sản phẩm trùng hợp của CTCT nào?

A. CH₃-CH₃.              

B. C2H2.           

C. CH₂ = CH₂.        

D. CH₃ – CH = CH₂.

Câu 31: Chất nào không tác dụng với dung dịch AgNO₃.NH₃?

A. But-1-in.                            B. But-2-in.                       C. propin.                          D. etin.

 

{-- xem đầy đủ nội dung ở phần xem online hoặc tải về --}

Trên đây là một phần trích đoạn nội dung Lý thuyết và bài tập ôn tập Hidrocacbon không no môn Hóa học 11 năm 2020. Để xem toàn bộ nội dung các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.

Ngoài ra các em có thể tham khảo thêm một số nội dung cùng chuyên mục tại đây:

• Củng cố kiến thức chương Hidrocacbon không no, hidrocacbon thơm
• Bộ 8 đề kiểm tra 1 tiết Chương Hidrocacbon không no Hóa 11 - Trường THPT Nguyễn Trường Tộ

Hy vọng đề thi này sẽ giúp các em học sinh lớp 11 ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong kì thi sắp tới.