Phương pháp nhận dạng quy luật di truyền về lai 1, 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phản, sự tuơng tác giữa các gen không alen Sinh học 12

CÁCH NHẬN DẠNG QUY LUẬT DI TRUYỀN VỀ LAI 1, 2 HAY NHIỀU CẶP TÍNH TRẠNG TƯƠNG PHẢN, SỰ TUƠNG TÁC GIỮA CÁC GEN KHÔNG ALEN

1. Trường hợp bài toán đã xác định tỷ lệ phân ly kiểu hình ở đời con:
1.1. Dựa vào kết quả phân ly kiểu hình của đời con:
1.1.1. Khi lai 1 tính trạng:

Tìm tỉ lệ phân tích về KH ở thế hệ con đối với loại tính trạng để từ đó xác định quy luật di truyền chi phối.

            + 3:1 là quy luật di truyền phân tích trội lặn hoàn toàn.

            + 1:2:1 là quy luật di truyền phân tích trội không hoàn toàn (xuất hiện tính trạng trung gian do gen nằm trên NST thường hoặc giới tính.

            + 1:1 hoặc 2:1 tỉ lệ của gen gây chết.

            + 9:3:3:1 hoặc 9:6:1 hoặc 9:7 là tính trạng di truyền theo tương tác bổ trợ.

            + 12:3:1 hoặc 13:3 là tính trạng di truyền theo quy luật tương tác át chế trội.

            + 9:3:4 là tương tác át chế do gen lặn.

            + 15:1 là tương tác cộng gộp kiểu không tích lũy các gen trội.

1.1.2. Khi lai 2 hay nhiều cặp tính trạng:

+ Tìm tỉ lệ phân tích về kiểu hình ở thế hệ con đối với mỗi loại tính trạng.

+ Nhân tỉ lệ KH riêng rẽ của loại tính trạng này với tỉ lệ KH riêng của loại tính trạng kia.

Nếu thấy kết quả tính được phù hợp với kết quả phép lai thì có thể kết luận 2 cặp gen quy định 2 loại tính trạng đó nằm trên 2 cặp NST khác nhau, di truyền theo định luật phân li độc lập của Menden (trừ tỉ lệ 1:1 nhân với nhau).

         Ví dụ: Cho lai hai thứ cà chua: quả đỏ-thân cao với quả đỏ-thân thấp thu được 37.5% quả đỏ-thân cao: 37.5% quả đỏ -thân thấp: 12.5% quả vàng-thân cao: 12.5% quả vàng-thân thấp. Biết rằng mỗi tính trạng do 1 gen quy định.

Giải:

            + Xét riêng từng tính trạng ở thế hệ con:

( 37,5% + 37,5% ) đỏ : ( 12,5% + 12,5% ) vàng  = 3 đỏ : 1 vàng

( 37,5%  + 12,5% ) cao  : ( 37,5 % + 12,5% ) thấp   = 1 cao : 1 thấp

            + Nhân 2 tỉ lệ này ( 3 đỏ : 1 vàng ) ( 1 cao : 1 thấp ) = 3 đỏ-cao : 3 đỏ-thấp : 1 vàng-cao : 1 vàng-thấp, phù hợp với phép lai trong đề bài. Vậy 2 cặp gen quy định 2 tính trạng nằm trên 2 cặp NST khác nhau.

1.2. Dựa vào kết quả phân ly kiểu hình trong phép lai phân tích:

            Dựa vào kết quả của phép lai để xác định tỷ lệ và loại giao tử sinh ra của các cá thể cần tìm.

            + Nếu tỉ lệ KH 1:1 thì đó là sự di truyền 1 tính trạng do 1 gen chi phối

            + Nếu tỉ lệ KH 3:1 thì được di truyền theo quy luật tương tác gen, trong tính trạng có 2 kiểu hình.

- Tương tác bổ trợ 9:7

•  Tương tác át chế 13:3
•   Tương tác cộng gộp 15:1

+ Nếu có tỉ lệ KH 1:2:1 thì tính trạng được di truyền theo quy luật tương tác gen trong trường hợp tính trạng có 3 kiểu hình.

•  Tương tác bổ trợ 9:6:1
•  Tương tác át chế lặn 9:3:4
•  Tương tác át chế trội 12:3:1

+ Tỉ lệ KH 1:1:1:1 là sự di truyền tương tác bổ trợ 1 tính trạng có 4 kiểu hình 9:3:3:1 hoặc là lai 2 cặp tính trạng tuân theo định luật phân ly độc lập có tỉ lệ kiểu hình là 9:3:3:1.

2. Nếu đề bài không xác định tỷ lệ phân li kiểu hình của đời con mà chỉ cho biết 1 kiểu hình nào đó ở con lai.

            + Khi lai 1 cặp tính trạng, tỉ lệ 1 kiểu hình được biết bằng hoặc là bội số của 25% (hay ).

            + Khi lai 2 cặp tính trạng mà tỉ lệ 1 kiểu hình được biết bằng hoặc là bội số của 6.25% (hay \(\frac{1}{4}\) ), hay khi lai n cặp tính trạng mà từ tỉ lệ của KH đã biết cho phép xác định được số loại giao tử của bố (hoặc mẹ) có tỉ lệ bằng nhau và bằng 25% hoặc  là ước số của 25%.

→ Đó là các bài toán thuộc định luật Menden.

Ví dụ: Cho lai 2 cây đậu thuần chủng khác nhau 2 cặp tính trạng tương phản, F₁ thu được toàn bộ cây thân cao - hoa đỏ. Cho F₁ tạp giao F₂ thu được 16000 cây trong đó có 9000 cây thân cao - hoa đỏ. Hai cặp tính trạng trên bị chi phối bởi quy luật di truyền.

A. Tương tác át chế                                      C. Tương tác bổ trợ

B. Phân li độc lập                                         D. Tương tác cộng gộp

Giải:

Tỉ lệ cây cao- đỏ thu được ở thế hệ F₂ là \(\frac{{9000}}{{16000}}\)= \(\frac{9}{{16}}\)= 56.25% là bội số của 6.25%

→ Đó là bài toán thuộc định luật Menden

=> Chọn đáp án B

3. Tính trạng do 1 hay 2 gen quy định? Xác định kiểu gen tương ứng của cơ thể lai:

{-- Nội dung phần 3.Tính trạng do 1 hay 2 gen quy định của tài liệu Phương pháp nhận dạng quy luật di truyền về lai 1, 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phản, sự tuơng tác giữa các gen không alen Sinh học 12 vui lòng xem ở phần xem online hoặc tải về --}

4. Gen này có gây chết không?

{-- Nội dung phần 4. Gen này có gây chết không? của tài liệu Phương pháp nhận dạng quy luật di truyền về lai 1, 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phản, sự tuơng tác giữa các gen không alen Sinh học 12 vui lòng xem ở phần xem online hoặc tải về --}

5. Các trường hợp riêng:

{-- Nội dung phần 5. Các trường hợp riêng của tài liệu Phương pháp nhận dạng quy luật di truyền về lai 1, 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phản, sự tuơng tác giữa các gen không alen Sinh học 12 vui lòng xem ở phần xem online hoặc tải về --}