Phương pháp giải nhanh Dạng bài Tìm tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P Sinh học 12

PHƯƠNG PHÁP GIẢI NHANH DẠNG BÀI TÌM TỈ LỆ KIỂU GEN Ở THẾ HỆ P

Đề bài

Bài 1: Ở một loài thực vật, A quy định quả to trội hoàn toàn so với a quy định quả nhỏ. Có 100 cây quả to (P) tiến hành tự thụ phấn, đời F₁ có tỉ lệ 90% số cây quả to : 10% số cây quả nhỏ. Biết rằng không xảy ra đột biến. Hãy xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P.

Hướng dẫn giải

Công thức giải nhanh:

Chứng minh:

- Thế hệ P gồm các cá thể có kiểu hình trội cho nên thế hệ P không có kiểu gen aa.

Đời F₁ có kiểu hình lặn → Thế hệ P có kiểu gen dị hợp.

Khi tự thụ phấn, đời F₁ có kiểu gen aa chiếm tỉ lệ = x thì suy ra kiểu gen Aa ở thế hệ P = 4x.

Vì kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ 4x cho nên tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P là: (1−4x) AA : 4x Aa.

(Giải thích: Vì cây Aa khi tự thụ phấn sẽ sinh ra đời con có kiểu hình aa chiếm tỉ lệ 1/4. Vì vậy, cây Aa phải có tỉ lệ 4x thì đời con mới sinh ra kiểu gen aa với tỉ lệ x).

- Thế hệ P có tỉ lệ kiểu gen (1−4x) AA : 4x Aa thì tỉ lệ kiểu gen ở F₁ sẽ là (1−3x) AA : 2x Aa : x aa.

Áp dụng công thức giải nhanh, ta có:

- Có 10% cây quả nhỏ → Kiểu gen aa chiếm tỉ lệ 0,1.

→ Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P là: (1−4×0,1) AA : 4 × 0,1 Aa = 0,6AA : 0,4Aa

Đề bài

Bài 2: Ở một loài thực vật, A quy định hoa vàng trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng. Thế hệ xuất phát (P) có 100% số cây hoa vàng. Các cây hoa vàng này tiến hành giao phấn ngẫu nhiên, thu được F₁ có tỉ lệ 84% số cây hoa vàng : 16% số cây hoa trắng. Biết không xảy ra đột biến.

1. Xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát.

2. Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ F₁.

Hướng dẫn giải

Công thức giải nhanh:

Chứng minh:

a). Tỉ lệ kiểu gen ở P là: $\left(1-2.\sqrt{y}\right)AA:2.\sqrt{y}Aa$.

Thế hệ P gồm các cá thể có kiểu hình trội cho nên thế hệ P không có kiểu gen aa.

Đời F₁ có kiểu hình lặn → P có kiểu gen dị hợp.

Khi cho cây P giao phấn ngẫu nhiên, đời F₁ có kiểu gen aa chiếm tỉ lệ = y thì suy ra giao tử a có tỉ lệ = $\sqrt{y}$ . → Kiểu gen Aa ở thế hệ P có tỉ lệ = $2.\sqrt{y}$.

Vì thế hệ P chỉ có 2 loại kiểu gen là AA và Aa mà kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ = $2.\sqrt{y}$Aa. Cho nên tỉ lệ kiểu gen ở P phải là: $\left(1-2.\sqrt{y}\right)AA:2.\sqrt{y}Aa$.

1. b) Tỉ lệ kiểu gen ở F₁ là: ${\left(1-2.\sqrt{y}\right)}^{2}AA:2\left(\sqrt{y}-y\right)Aa:yaa$.

- Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát là: $\left(1-2.\sqrt{y}\right)AA:2.\sqrt{y}Aa$.

→ Tỉ lệ giao tử A và a của thế hệ P là: Giao tử a có tỉ lệ = $\sqrt{y}$ ; Giao tử A có tỉ lệ = $\left(1-\sqrt{y}\right)$ .

- Quá trình giao phối ngẫu nhiên sẽ thu được đời con có tỉ lệ kiểu gen là:

→ Tỉ lệ kiểu gen ở F₁ là:

${\left(1-\sqrt{y}\right)}^{2}AA:2\times \sqrt{y}\left(1-\sqrt{y}\right)Aa:yaa={\left(1-\sqrt{y}\right)}^{2}AA:2\left(\sqrt{y}-y\right)Aa:yaa$.

Vận dụng để tính:

1. Xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát.

Áp dụng công thức giải nhanh, ta có:

- Có 16% cây hoa trắng → Kiểu gen aa chiếm tỉ lệ 0,16 = y.

→ Giao tử $a=\sqrt{0.16}=0,4$.

→ Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P là:

$\left(1-2\times \sqrt{y}\right)AA:2.\sqrt{y}Aa=\left(1-2\times 0,4\right)AA:2\times 0,4Aa=0,2AA:0,8Aa$

2. Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ F₁.

Vận dụng công thức giải nhanh, ta có:

- F₁ có tỉ lệ cây hoa vàng (aa) chiếm tỉ lệ 0,16.

→ Tỉ lệ kiểu gen ở F₁ là: ${\left(1-\sqrt{y}\right)}^{2}AA:2\left(\sqrt{y}-y\right)Aa:yaa$

 $={\left(1-0,4\right)}^{2}AA:2\left(0,4-0,16\right)Aa:0,16aa=0,36AA:0,48Aa:0,16aa.$