Một số dạng bài tập tự chọn lượng chất môn Hóa học 12 năm 2021

Trong một số câu hỏi và bài tập trắc nghiệm chúng ta có thể gặp mốt số trường hợp đặc biệt sau:

- Có một số bài toán tưởng như thiếu dự kiện gây bế tắc cho việc tính toán.

- Có một số bài toán người ta cho ở dưới dạng giá trị tổng quát như a gam, V lít, n mol hoặc cho tỉ lệ thể tích hoặc tỉ lệ số mol các chất...

Như vậy kết quả giải bài toán không phụ thuộc vào chất đã cho. Trong các trường hợp trên tốt nhất ta tự chọn một giá trị như thế nào để cho việc giải bài toán trở thành đơn giản nhất.

Cách 1: Chọn một mol nguyên tử, phân tử hoặc một mol hỗn hợp các chất phản ứng.

Cách 2: Chọn đúng tỉ lệ lượng chất trong đầu bài đã cho.

Cách 3: Chọn cho thông số một giá trị phù hợp để chuyển phân số phức tạp về số đơn giản để tính toán.

1. Dạng 1: Chọn 1 mol chất hoặc hỗn hợp chất phản ứng

Ví dụ 1: Hoà tan một muối cacbonat kim loại M hóa trị n bằng một lượng vừa đủ dung dịch H₂SO₄ 9,8% ta thu được dung dịch muối sunfat 14,18%. M là kim loại gì ?

A. Cu.                        

B. Fe.                         

C. Al.                         

D. Zn.

Hướng dẫn giải

Chọn 1 mol muối M₂(CO₃)_n.

M₂(CO₃)_n        +       nH₂SO₄  →    M₂(SO₄)_n   +   nCO₂^­   +   nH₂O

Cứ (2M + 60n) gam →  98n gam    →   (2M + 96n) gam

→ \({m_{{\text{dd}}\,\,{{\text{H}}_{\text{2}}}{\text{S}}{{\text{O}}_{\text{4}}}}} = \frac{{98n \times 100}}{{9,8}} = 1000n\,\,gam\)

→  \({m_{dd muoi}} = {m_{{M_2}{{(C{O_3})}_n}}} + {m_{{\text{dd}}\,\,{H_2}S{O_4}}} - {m_{C{O_2}}}\)

= 2M + 60n + 1000.n - 44.n = (2M + 1016.n) gam.

  \(C{\% _{{\text{dd}}\,\,{\text{muoi}}}} = \frac{{\left( {2M + 96} \right) \times 100}}{{2M + 1016\,n}} = 14,18\)

→   M = 28.n    →  n = 2 ;  M = 56 là phù hợp vậy M là Fe.

→   Đáp án B

Ví dụ 2: Hoà tan một lượng oxit của kim loại R vào trong dd H₂SO₄ 4,9% ( vừa đủ ) thì thu được một dung dịch muối có nồng độ 5,87%. Xác định CTPT của oxit kim loại.

A. MgO                      

B. CuO                       

C. ZnO                       

D. FeO

Hướng dẫn giải

Đặt công thức tổng quát của oxit là R₂O_x  ( x là hoá trị của R )

Giả sử hoà tan 1 mol R₂O_x

R₂O_x                 +         xH₂SO₄    →    R₂ (SO₄)_x             +          xH₂O

1mol                            x(mol)              1mol

(2M_R + 16x) g             98x (g)          (2M_R +  96x)g

Theo định luật bảo toàn khối lượng ta có :

\({m_{{\text{dd sau pu }}}} = (2{M_R} + 16x) + \frac{{98.x}}{{4,9}} \cdot 100 = (2{M_R} + 2016x)g\)

Phương trình nồng độ % của dung dịch muối là :

\(\frac{{{\text{2}}{{\text{M}}_{\text{R}}}{\text{ + 96x}}}}{{{\text{2}}{{\text{M}}_{\text{R}}}{\text{ + 2016x}}}}{\text{ 100% = 5,87}}\)

suy ra ta có  M_R = 12x

Biện luận:

x	1         2          3          4
MR	12       24        36        48

Vậy kim loại là  Mg; oxit kim loại là : MgO

→   Đáp án A

Ví dụ 3: Cho dung dịch axit axetic có nồng độ x% tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH 10% thì thu được dung dịch muối có nồng độ 10,25%. Vậy x có giá trị nào sau đây ?

A. 20%.                      

B. 16%.                      

C. 15%.                      

D.13%.

Hướng dẫn giải

Xét 1 mol CH₃COOH:

CH₃COOH  +  NaOH  →  CH₃COONa  +  H₂O

    60 gam  →  40 gam    →       82 gam

\({m_{{\text{dd}}\,\,{\text{C}}{{\text{H}}_{\text{3}}}CO{\text{OH}}}} = \frac{{60 \times 100}}{x}\,\,\,gam\)

\({m_{{\text{ddNaOH}}}} = \frac{{40 \times 100}}{{10}} = 400\,\,gam\)

\({m_{dd\,\,muoi}} = \frac{{60 \times 100}}{x} + 400 = \frac{{82 \times 100}}{{10,25}}\) gam.

→ x = 15%.

→   Đáp án C

2. Dạng 2: Chọn đúng chất trong đầu bài đã cho tỉ lệ lượng

Ví dụ 4: Hỗn hợp gồm hiđrocacbon X và oxi có tỉ lệ số mol tương ứng là 1:10. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp trên thu được hỗn hợp khí Y. Cho Y qua dung dịch H₂SO₄ đặc, thu được hỗn hợp khí Z có tỉ khối đối với hiđro bằng 19. Công thức phân tử của X là

A. C₃H₈.                     

B. C₃H₆.                     

C. C₄H₈.                     

D. C₃H₄.

Hướng dẫn giải

Đốt hỗn hợp gồm hiđrocacbon X gồm C_xH_y (1 mol) và O₂ (10 mol ).

  C_xH_y   +   \(\left( {x + \frac{y}{4}} \right)\)O₂   →   xCO₂  +  \(\frac{y}{2}\)H₂O

  1 mol → \(\left( {x + \frac{y}{4}} \right)\)mol  →   x mol       \(\frac{y}{2}\) mol

→ Hỗn hợp khí Z gồm x mol CO₂ và \(\left[ {10 - \left( {x + \frac{y}{4}} \right)} \right]\) mol O₂ dư.

\({\bar M_Z} = 19 \times 2 = 38\)

→  \(\frac{{{n_{c{o_2}}}}}{{{n_{{o_2}}}}} = \frac{1}{1}\)

Vậy:    \(x = 10 - x - \frac{y}{4}\) →   8x = 40 - y.

→  x = 4, y = 8   →  thoả mãn  

→   Đáp án C

Ví dụ 5: A là hỗn hợp gồm một số hiđrocacbon ở thể khí, B là không khí. Trộn A với B ở cùng nhiệt độ áp suất theo tỉ lệ thể tích (1:15) được hỗn hợp khí D. Cho D vào bình kín dung tích không đổi V. Nhiệt độ và áp suất trong bình là t^oC và p atm. Sau khi đốt cháy A trong bình chỉ có N₂, CO₂ và hơi nước với  đưa bình về t^oC.

Áp suất trong bình sau khi đốt là p₁ có giá trị là:

A. \({p_1} = \frac{{47}}{{48}}p.\)             

B. p₁ = p.                    

C. \({p_1} = \frac{{16}}{{17}}p.\) 

D. \({p_1} = \frac{3}{5}p.\)

Hướng dẫn giải

Đốt A: C_xH_y  +  \(\left( {x + \frac{y}{4}} \right){O_2}\)  →   xCO₂  +  \(\frac{y}{2}{H_2}O\)

Vì phản ứng chỉ có N₂, H₂O, CO₂→  các hiđrocacbon bị cháy hết và O₂ vừa đủ.

Chọn \({n_{{C_x}{H_y}}} = 1\) →n_B = 15 mol  →   \({n_{{O_2}\,p.u}} = x + \frac{y}{4} = \frac{{15}}{5} = 3\) mol.

→  \({n_{{N_2}}} = 4{n_{{O_2}}} = 12\,\,mol\)

→  x + y/4 = 3 và x : y - y/2 = 7/3

→  x = 7/3 ;  y = 8/3

Vì  nhiệt độ và thể tích không đổi nên áp suất tỉ lệ với số mol kh

→  Đáp án A

3. Dạng 3: Chọn giá trị cho thông số

Ví dụ 6: Đốt cháy hoàn toàn a gam hỗn hợp X hai hiđrocacbon A, B thu được \(\frac{{132.a}}{{41}}\) gam CO₂ và \(\frac{{45a}}{{41}}\,\,gam\,\,{H_2}O\). Nếu thêm vào hỗn hợp X một nửa lượng A có trong hỗn hợp X rồi đốt cháy hoàn toàn thì thu được \(\frac{{165a}}{{41}}\,\,gam\,\,C{O_2}\) và \(\frac{{60,75a}}{{41}}\,\,gam\,\,{H_2}O\). Biết A, B không làm mất mầu nước Br₂.

a) Công thức phân tử của A là:

A. C₂H₂.                           

B. C₂H₆.                     

C. C₆H₁₂.                   

D. C₆H₁₄.

b) Công thức phân tử của B là:

A. C₂H₂.                           

B. C₆H₆.                     

C. C₄H₄.                           

D. C₈H₈.

c) Phần trăm số mol của A, B trong hỗn hợp X là:

A. 60%; 40%.             

B. 25%; 75%.             

C. 50%; 50%.             

D. 30%; 70%.

Hướng dẫn giải

a) Chọn a = 41 gam.

Đốt X    →     \({n_{C{O_2}}} = \frac{{132}}{{44}}\,\,\, = \,\,\,3\,\,mol\)  và   \({n_{{H_2}O}} = \frac{{45}}{{18}}\,\, = 2,5\,\,mol\).

Đốt \(\left( {X + \frac{1}{2}A} \right) \to {n_{C{O_2}}} = \frac{{165}}{{44}} = 3,75\,\,mol\) và \({n_{{H_2}O}} = \frac{{60,75}}{{18}} = 3,375\,\,\,mol\).

Đốt \(\frac{1}{2}A\) thu được (3,75 - 3) = 0,75 mol CO₂ và  (3,375 - 2,5) = 0,875 mol H₂O.

Đốt cháy A thu được \({n_{C{O_2}}} = 1,5\,\,\,mol\) và \({n_{{H_2}O}} = 1,75\,\,\,mol\).

vì \({n_{{H_2}O}} > {n_{C{O_2}}}\)  →   A thuộc loại ankan, do đó:

\({C_n}{H_{2n + 2}}\,\,\, + \,\,\,\,\frac{{3n + 1}}{2}{O_2}\,\,\, \to \,\,\,\,nC{O_2}\,\,\, + \,\,\,\left( {n + 1} \right){H_2}O\)

→  \(\frac{{{n_{C{O_2}}}}}{{{n_{{H_2}O}}}} = \frac{n}{{n + 1}} = \frac{{1,5}}{{1,75}}\) →   n = 6→   A là C₆H₁₄.

→   Đáp án D

b) Đốt B thu được (3 - 1,5) = 1,5 mol CO₂ và (2,5 - 1,75) = 0,75 mol H₂O

Như vậy \(\frac{{{n_C}}}{{{n_H}}} = \frac{{1,5}}{{0,75 \times 2}} = \frac{1}{1}\) →  công thức tổng quát của B là (CH)_n vì X không làm mất mầu nước Brom nên B thuộc aren  →  B là C₆H₆.

→   Đáp án B

c) Vì A, B có cùng số nguyên tử C (6C) mà lượng CO₂ do A, B tạo ra bằng nhau (1,5 mol) → n_A = n_B.

→  %n_A  =  %n_B  =  50%.

→   Đáp án C

Ví dụ 7: Trộn a gam hỗn hợp X gồm 2 hiđrocacbon C₆H₁₄ và C₆H₆ theo tỉ lệ số mol (1:1) với m gam một hiđrocacbon D rồi đốt cháy hoàn toàn thì thu được \(\frac{{275a}}{{82}}\,\,gam\,\,C{O_2}\) và \(\frac{{94,5a}}{{82}}\) gam H₂O.

a) D thuộc loại hiđrocacbon nào

A. C_nH_2n+2.                      

B. C_mH_2m-2.               

C. C_nH_2n.                             

D. C_nH_n.

b) Giá trị m là

A. 2,75 gam.              

B. 3,75 gam.               

C. 5 gam.                   

D. 3,5 gam.

Hướng dẫn giải

a) Chọn a = 82 gam

Đốt X và m gam D (C_xH_y) ta có:       

\(\left\{ \begin{gathered} {n_{C{O_2}}} = \frac{{275}}{{44}} = 6,25\,\,\,mol \hfill \\ {n_{{H_2}O}} = \frac{{94,5}}{{18}} = 5,25\,\,\,mol \hfill \\ \end{gathered} \right.\)

C₆H₁₄   +   19/2O₂   →   6CO₂   +  7H₂O

C₆H₆    +   15/2O₂   →  6CO₂   +  3H₂O

Đốt D: \({C_x}{H_y}\,\,\, + \,\,\,\left( {x + \frac{y}{4}} \right){O_2}\,\,\,\, \to \,\,\,\,xC{O_2}\,\,\, + \,\,\,\frac{y}{2}{H_2}O\)

Đặt  ta có: 86b + 78b = 82

→  b = 0,5 mol.

Đốt 82 gam hỗn hợp X thu được:

  \({n_{C{O_2}}} = 0,5 \times \left( {6 + 6} \right) = 6\,\,mol\)

  \({n_{{H_2}O}} = 0,5 \times \left( {7 + 3} \right) = 5\,\,mol\)

→ Đốt cháy m gam D thu được:

\(\begin{gathered}
  {n_{C{O_2}}} = 6,25 - 6 = 0,25\,\,mol \hfill \\
  {n_{{H_2}O}} = 5,25 - 5 = 0,25\,\,mol \hfill \\ 
\end{gathered} \)

Do  \({n_{C{O_2}}} = {n_{{H_2}O}}\)  → D thuộc C_nH_2n. →   Đáp án C

b) m_D = m_C + m_H  =  0,25.(12 + 2)  =  3,5 gam. →   Đáp án D

Ví dụ 8: X là hợp kim gồm (Fe, C, Fe₃C), trong đó hàm lượng tổng cộng của Fe là 96%, hàm lượng C đơn chất là 3,1%, hàm lượng Fe₃C là a%. Giá trị a là

A. 10,5.                      

B. 13,5.                      

C. 14,5.                      

D. 16.

Hướng dẫn giải

Xét 100 gam hỗn hợp X ta có m_C = 3,1 gam, và số gam Fe tổng cộng là 96 gam.

→ \({m_{C\left( {trong\,\,F{e_3}C} \right)}} = 100 - 96 - 3,1 = \frac{{12a}}{{180}}\)

→ a = 13,5. →   Đáp án B

Ví dụ 9: Một loại đá gồm CaCO₃; MgCO₃ và Al₂O₃ trong đó Al₂O₃ bằng 1/8 khối lượng muối cacbonat. Khi nung đá ở 1200⁰C thu được sản phẩm rắn có khối lượng bằng 6/10 khối lượng đá trước khi nung. Tính % khối lượng mỗi chất trong đá.

Hướng dẫn giải

Cách 1:  giả sử khối lượng đá là 100g, số mol mỗi chất là x,y,z ( mol)

→ 100x + 84y + 102z = 100                    (1)

→ 100x + 84y  = 8. 102z                         (2)

 Từ (1) và (2) Þ  z = 0,1089   →  %Al₂O₃ = 11,1%

(2) →  100x + 84y = 88,8                   (2’)

Rắn sau khi nung gồm: CaO, MgO, Al₂O₃  có khối lượng 6/10´ 100 = 60 gam

Từ pthh →  56x + 40y = 60 - 11,1  = 48,9  ( 3)

Giải hệ (2’ và 3) được :  x = 0,78 ; y = 0,125  →  %m = 78,4 % ; 10,5 %

Cách 2:   giả sử khối lượng đá là 100g  →  m_{rắn sau} = 60 g ; \({m_{A{l_2}{O_3}}} = 100:9 = 11,1gam\)

  Viết PTHH : → hệ phương trình: 

100x + 84y = 100 - 11,1 = 88,9 và 56x + 40y = 60 - 11,1 = 48,9 

giải hệ pt tìm x,y

Bài 1: Hỗn hợp X gồm 2 olefin. Đốt cháy 7 thể tích X cần 31 thể tích O₂(đktc). Biết rằng olefin chứa nhiều cácbon hơn chiếm khoảng 40-50 thể tích của X. Công thức phân tử của 2 olefin là:

  A. C₂H₄, C₄H₈             B. C₂H₄, C₃H₆             C. C₃H₆, C₄H₈            D. C₂H₄, C₅H₁₀

Bài 2: Cho natri dư vào dung dịch cồn (C₂H₅OH + H₂O) thấy khối lượng hiđro bay ra bằng 3% khối lượng cồn đã dùng. Dung dịch cồn có nồng độ phần trăm là:

  A. 75,57%                 B. 72,57%                   C. 70,57%                   D. 68,57%

Bài 3: Hỗn hợp khí X gồm H₂ và 2 anken(kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng), có tỉ khối hơi so với H₂ bằng 8,26. Đun nóng hỗn hợp X với bột Ni làm xúc tác thì thu được hỗn hợp khí Y không làm mất màu dung dịch Brom và có tỉ khối hơi đối với H₂ bằng 11,8. Công thức phân tử của các anken trong X là:

  A. C₂H₄ và C₃H₆       B. C₃H₆ và C₄H₈         C. C₄H₈ và C₅H₁₀       D. C₅H₁₀ và C₆H₁₂

Bài 4: Một hỗn hợp khí X gồm một ankin và H₂ có tỉ khối hơi so với CH4 là 0,6. Nung nóng hỗn hợp khí X có xúc tác Ni để phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được hỗn hợp khí Y có tỉ khối hơi so với CH₄ là 1. Công thức phân tử của ankin là:

  A. C₂H₂                     B. C₃H₄                       C. C₄H₆                      D. C₅H₈

Bài 5: Hỗn hợp khí X gồm etan và propan. Đốt cháy một ít hỗn hợp X thu được khí CO₂ và hơi nước theo tỉ lệ thể tích \(\frac{{{{\text{V}}_{{\text{C}}{{\text{O}}_{\text{2}}}}}}}{{{{\text{V}}_{{{\text{H}}_{\text{2}}}{\text{O}}}}}} = \frac{{11}}{{15}}\). Thành phần phần trăm theo khối lượng của hỗn hợp X lần lượt là:

  A. 45% và 55%                                             B. 18,52% và 81,48%

  C. 25% và 75%                                             D. 28,13% và 71,87%

Bài 6: Cho hỗn hợp X gồm N₂, H₂ và NH₃ có tỉ khối hơi so với H₂ bằng 8. Dẫn hỗn hợp X qua dung dịch H₂SO₄ đặc dư thấy thể tích khí còn lại một nửa. Phần trăm thể tích mỗi khí lần lượt trong hỗn hợp X lần lượt là:

  A. 11,11% ; 22,22%; 66,67%                         B. 20%; 20%; 40%

  C. 30%; 30%; 40%                                        D. 25%; 25%; 50%

Bài 7: Một hỗn hợp X gồm N₂ và H₂. Tiến hành phản ứng tổng hợp NH₃ từ hỗn hợp X thì thu được hỗn hợp Y. Biết khối lượng trung bình của X và Y lần lượt 7,2 và 9. Hiệu suất phản ứng tổng hợp NH₃ là:

  A. 70%                      B. 60%                        C. 50%                        D. 30%

Bài 8: Crackinh C₅H₁₂ thu được hỗn hợp khí có tỉ khối hơi so với H₂ là 20. Hiệu suất của phản ứng crackinh là:

  A. 70%                      B. 50%                        C. 80%                        D. 30%

Bài 9: Hỗn hợp chứa Fe,FeO, Fe₂O₃ . Nếu hoà tan hết a gam hỗn hợp bằng HCl thì lượng H₂ thoát ra bằng 1% lượng hỗn hợp đem thí nghiệm. Nếu khử a (g ) hỗn hợp bằng H₂ đun nóng, dư thì thu được một lượng nước bằng 21,15% lượng hỗn hợp đem thí nghiệm. Xác định % mỗi chất trong hỗn hợp đem thí nghiệm.                                                                                 

Bài 10: Hỗn hợp NaCl và KCl ( hỗn hợp A ) tan trong nước thành dung dịch. Thêm AgNO₃ dư vào trong A thì thấy tách ra một lượng kết tủa bằng 229,6% so với lượng A. Tìm % mỗi chất trong A.

Bài 11: Nung 1,32 a (g) hỗn hợp Mg(OH)₂ và Fe(OH)₂ trong không khí đến khối lượng không đổi nhận được một chất rắn có khối lượng bằng a(g). Tính % mỗi oxit tạo ra.

Bài 12: Hỗn hợp X gồm CO₂; CO; H₂ có % thể tích lần lượt là a,b,c và % khối lượng lần lượt là a’,b’,c’ . Đặt \(x = \frac{{a'}}{a};y = \frac{{b'}}{b};z = \frac{{c'}}{c}\)

a) Hỏi x, y, z nhỏ hơn hay lớn hơn 1

b) Nếu y =1 thì tỉ lệ thể tích của CO₂ và H₂ trong hõn hợp như thế nào.

Bài 13: Một lượng vôi bị biến chất gồm CaCO₃ và Ca(OH)₂ . Nung nóng A ở nhiệt độ cao thì khối lượng chất rắn còn lại bằng 60% khối lượng hỗn hợp ba đầu. Hãy tính % khối lượng hỗn hợp ban đầu.

Bài 14: Hỗn hợp NaCl và NaBr tác dụng với AgNO₃ dư thì lượng kết tủa tạo ra có khối lượng bằng lượng AgNO₃ đã phản ứng. Tìm % khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp ban đầu.

Trên đây là trích dẫn một phần nội dung tài liệu Một số dạng bài tập tự chọn lượng chất môn Hóa học 12 năm 2021. Để xem thêm nhiều tài liệu tham khảo hữu ích khác các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.

Ngoài ra các em học sinh có thể tham khảo các tài liệu cùng chuyên mục:

• Sử phương pháp quy đổi trong giải một số bài tập Hóa học ôn thi tốt nghiệp THPT năm 2021
• Phương pháp giải bài toán bằng phương trình ion thu gọn môn Hóa học 10

Chúc các em học tốt!