Bài 44: Thấu kính phân kì

• Thấu kính phân kỳ (còn gọi là thấu kính rìa dày) là thấu kính mà chùm tia sáng song song sau khi đi qua thấu kính sẽ bị phân tán ra.

• Thông thường, trong điều kiện chiết suất của vật liệu làm thấu kính lớn hơn chiết suất của môi trường  chung quanh thì thấu kính phân kỳ có hình dạng lõm.

• Trường hợp khác, khi chiết suất của thấu kính nhỏ hơn chiết suất môi trường thì các thấu kính lồi sẽ là thấu kính phân kỳ. Ví dụ: các bọt khí trong môi trường nước, trong lòng các chất trong như thủy tinh...

2.2.1. Trục chính

• Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính, có một tia cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng.Tia này trùng với một đường thẳng gọi là trục chính của thấu kính

2.2.2. Quang tâm

• Trục chính của một thấu kính phân kỳ đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng qua điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính

2.2.3. Tiêu điểm

• Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kỳ ho tia ló kéo dài cắt nhau tại điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kỳ và nằm cùng phía với chùm tia tới
• Mỗi thấu kính phân kỳ có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm O

\(abs(2)\)

• Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt:

  • Tia tới qua qua quang tâm O cho tia ló tiếp tục truyền thẳng.

  • Tia tới song song với trục chính cho tia ló có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F.

  • Tia tới hướng tới tiêu điểm F’ cho tia ló song song với trục chính.

Bài 1

Nêu các đặc điểm của thấu kính phân kỳ?

Hướng dẫn giải:

• Thấu kính phân kỳ (còn gọi là thấu kính rìa dày) là thấu kính mà chùm tia sáng song song sau khi đi qua thấu kính sẽ bị phân tán ra.
• Thông thường, trong điều kiện chiết suất của vật liệu làm thấu kính lớn hơn chiết suất của môi trường  chung quanh thì thấu kính phân kỳ có hình dạng lõm.
• Trường hợp khác, khi chiết suất của thấu kính nhỏ hơn chiết suất môi trường thì các thấu kính lồi sẽ là thấu kính phân kỳ. Ví dụ: các bọt khí trong môi trường nước, trong lòng các chất trong như thủy tinh...

Bài 2

Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì?

Hướng dẫn giải:

Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt, 

• Tia tới qua qua quang tâm O cho tia ló tiếp tục truyền thẳng.
• Tia tới song song với trục chính cho tia ló có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F.
• Tia tới hướng tới tiêu điểm F’ cho tia ló song song với trục chính.

Qua bài này, các em sẽ được làm quen với các kiến thức liên quan đến Thấu kính phân kỳ cùng với các bài tập liên quan theo nhiều cấp độ từ dễ đến khó…, các em cần phải nắm được : 

• Đặc điểm của thấu kính phân kỳ

• Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kỳ

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Vật lý 9 Bài 44 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Thấu kính phân kì có đặc điểm và tác dụng nào dưới đây?

  • A. Có phần giữa mỏng hơn phần rìa và cho phép thu được ảnh của Mặt Trời.
  • B. Có phần giữa mỏng hơn phần rìa và không cho phép thu được ảnh của Mặt Trời.
  • C. Có phần giữa dày hơn phần rìa và cho phép thu được ảnh của Mặt Trời.
  • D. Có phần giữa dày hơn phần rìa và không cho phép thu được ảnh của Mặt Trời.

• Câu 2:

  Chiếu một tia sáng qua quang tâm của một thấu kính phân kì, theo phương không song song với trục chính. Tia sáng ló ra khỏi thấu kính sẽ đi theo phương nào?

  • A. Phương bất kì.
  • B. Phương lệch ra xa trục chính so với tia tới.
  • C. Phương lệch lại gần trục chính so với tia tới.
  • D. Phương cũ.

Câu 2- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Vật lý 9 Bài 44 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 44-45.4 trang 92 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.5 trang 92 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.6 trang 92 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.7 trang 92 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.8 trang 93 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.9 trang 93 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.10 trang 93 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.11 trang 93 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.12 trang 93 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.13 trang 94 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.14 trang 94 SBT Vật lý 9

Bài tập 44-45.15 trang 94 SBT Vật lý 9

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Vật lý Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!