Một số cách giải các dạng bài tập về quy luật di truyền Sinh học 12

CÁCH GIẢI BÀI TẬP VỀ QUY LUẬT DI TRUYỀN

Các dạng bài tập quy luật di truyền dạng tổng hợp vừa liên kết gen vừa phân li độc lập hoặc tương tác gen hay vừa liên kết giới tính vừa tương tác gen, liên kết gen và tương tác gen, hoán vị gen và tương tác gen.

Các dạng bài tập này bao giờ các bạn cũng nên tách riêng từng tính trạng (cặp gen) ra để giải.

1. Các tính trạng chịu sự chi phối của quy luật phân li độc lập và liên kết - hoán vị gen

Ví dụ 1: P chứa 3 cặp gen dị hợp, khi giảm phân thấy xuất hiện 8 loại giao tử với số liệu như sau:

ABD: 20     aBD: 180

ABd: 180    aBd: 20

AbD: 20      abD: 180

Abd: 180     abd: 20

Biện luận và viết kiểu gen P

Giải:

1. Biện luận và viết kiểu gen P

- Xét cặp gen 1 và 2:

AB = 180 + 20 = 200

Ab = 180 + 20 = 200

aB = 180 + 20 = 200

ab = 180 + 20 = 200

Hay 4 loại giao tử của 2 cặp gen này có tỉ lệ: 1 : 1 : 1 : 1 (4 loại giao tử với tỉ lệ bằng nhau) vậy cặp gen 1 và 2 phân li độc lập với nhau (nằm trên 2 cặp NST tương đồng khác nhau).

Và P dị hợp về 2 cặp gen trên (AaBb).

- Xét 2 cặp gen 1 và 3

AD = 20 + 20 = 80

Ad = 180 + 180 = 360

ad = 20 + 20 = 40

aD = 180 + 180 = 360

Như vậy, với 2 cặp gen 1 và 3, P cho 4 loại giao tử với tỉ lệ không bằng nhau: 2 loại giao tử chiếm tỉ lệ lớn và 2 loại giao tử chiếm tỉ lệ nhỏ vậy 2 cặp gen này nằm trên cùng NST tương đồng và liên kết không hoàn toàn.

Vì Ad và aD chiếm tỉ lệ lớn nên là giao tử liên kết. ==> kiểu gen Ad/aD.

Kiểu gen P có 3 trường hợp sau:

• Các cặp gen đều nằm trên NST thường:
• Hai cặp Aa và Dd nằm trên NST giới tính: X^A_dX^a_DBb
• Cặp Bb nằm trên NST giới tính  

Xác định tần số hoán vị gen:

    f = %AD + %ad = (40 + 40)/(360 + 360 + 40 + 40) = 10%.

Ví dụ 2: Khi lai 2 giống thuần chủng khác nhau về những cặp tính trạng tương phản được F1 toàn quả tròn, đỏ, ngọt. Cho F1 lai với cá thể khác thì thu được tỉ lệ kiểu hình sau:
- 37,5% đỏ, tròn, ngọt : 37,5% đỏ, tròn, chua : 12,5%  trắng, dài, ngọt : 12,5% trắng, dài,  chua.
Giải: 

• Xét sự phân li của hình dạng quả:

            quả tròn/quả dài = (37,5 + 37,5)/(12,5 + 12,5) = 3/1

• Xét sự phân li của màu sắc quả: đỏ/trắng =  (37,5 + 37,5)/(12,5 + 12,5) = 3/1
• Xét sự phân li của vị quả: ngọt/chua = (12,5 + 37,5)/(37,5 + 12,5) = 1/1

--> xét chung tính trạng hình dạng quả và màu sắc quả = (3 : 1) x (3 : 1) = 9 : 3 : 3 : 1 khác tỉ lệ đề bài (75% đỏ tròn : 25 trắng dài = 3 : 1) cặp tính trạng hình dạng và màu sắc quả liên kết hoàn toàn.
--> Xét chung tính trạng hình dạng quả và vị quả = (3 : 1) x (1 : 1) = 3 : 3 : 1 : 1 = tỉ lệ bài cho: 3 tròn ngọt : 3 tròn chua : 1 dài ngọt : 1 dài chua --> phân li độc lập.

Ví dụ 3: Cho cơ thể có kiểu gen AaBb(De/dE) biết hoán vị gen xảy ra giữa D và E với tần số 20%. Tình tỉ lệ giao tử abde sinh ra từ cơ thể trên.
Giải:
Ta xét riêng từng cặp gen:

Aa cho 1/2A và 1/2 a
Bb cho 1/2 B và 1/2 b
De/dE cho de là giao tử hoán vị --> de = f/2 =10%
Vậy cơ thể trên cho giao tử abde với tỉ lệ: 1/2*1/2*0.1 = 1/40

2. Phép lai chịu sự chi phối của quy luật phân li độc lập và di truyền liên kết giới tính.
Ví dụ: Cho gà trống lông vằn, mào to thuần chủng giao phối với gà mái lông không vằn, mào nhỏ thuần chủng được F1 lông vằn, mào to. Biết mỗi gen quy định một tính trạng.
Cho gà mái F1 giao phối với gà trống lông không vằn, mào nhỏ được F2 phân li theo tỉ lệ 1 gà trống mào to, lông vằn : 1 gà trống mào nhỏ, lông vằn : 1 gà mái mào to, lông không vằn : 1 gà mái mào nhỏ, lông không vằn. Xác định kiểu gen của P và F1.
Giải:

• Xét tính trạng kích thước mào gà: Khi gà trống mào to thuần chủng giao phối với gà mái mào nhỏ thuần chủng thu được F1 mào to chứng tỏ mào to trội hoàn toàn so với mào nhỏ. Quy ước: A: mào to, a : mào nhỏ. Và tỉ lệ phân li của tính trạng kích thước mào là F2 1/1.
• Xét tính trạng màu lông gà: khi lai gà trống lông vằn thuần chủng với gà mái lông không vằn thuần chủng thu được F1 lông vằn chứng tỏ lông vằn trội hoàn toàn so với lông không vằn. Quy ước B: lông vừn, b: lông không vằn. Tỉ lệ phân li của tính trạng màu lông F2 là 1/1.
• Tính trạng màu sắc lông phân bố không đều ở hai giới ---> gen quy định màu lông nằm trên NST giới tính X.

--> tỉ lệ phân li kiểu hình chung ở F2 là: 1 : 1 : 1 : 1 = tỉ lệ bài ra --> Quy luật di truyền chi phối hai tính trạng trên là phân li độc lập.
==> Kiểu gen của gà trống P là: AAX^BX^B, gà mái P là: aaX^bY, gà mái F1 là: AaX^BY
3. Phép lai chịu sự chi phối của quy luật liên kết và tương tác gen
Cho cây ngô F1 tự thụ phấn được F2 có kiểu hình phân li theo tỉ lệ sau:

• 56.25% cây hạt phấn dài, màu vàng
• 25% cây cho hạt phấn ngắn, màu trắng
• 18.75% cây cho hạt phấn ngắn, màu vàng. 

Cho biết màu sắc hạt được quy định bởi một cặp gen. Xác định kiểu gen F1.
Giải:

Xét sự phân li của tính trạng màu hạt phấn: hạt phấn vàng/hạt phấn trắng = 3/1 --> màu vàng trội hoàn toàn so với màu trắng. 

Quy ước D: vàng, d: trắng

Xét sự phân li của tính trạng kích thước hạt phấn: hạt phấn dài/hạt phấn ngắn = 9/7. Đây là tỉ lệ của tương tác gen bổ sung (bổ trợ).

Quy ước: A-B- hạt phấn dài, các kiểu gen A-bb, aaB-, aabb quy định hạt phấn tròn. Vì F1 cho 9 + 7 = 16 tổ hợp (=4 loại giao tử x 4 loại giao tử) nghĩa là F1 dị hợp về 2 cặp gen AaBb.

Tỉ lệ xét chung: (3 : 1)x(9 : 7) ≠ tỉ lệ bài ra (9 : 4 : 3) = 16 tổ hợp --> F1 chỉ cho 4 loại giao tử.

Vì F1 dị hợp 3 cặp gen mà chỉ cho 4 loại giao tử chứng tỏ rằng một trong hai cặp gen của kích thước hạt phấn liên kết hoàn toàn với cặp gen quy định màu sắc hoa.

Vì các gen tương tác bổ sung nên cặp Dd có thể liên kết với cặp Aa hoặc Bb. Mặt khác ở F2 không có hạt phấn dài, màu trắng mang kiểu gen (A-B-,dd) --> gen d không liên kết với A hoặc B

==> F1 có kiểu gen AD/adBb hoặc AaBD/bd

4. Phép lai chịu sự chi phối của quy luật phân li độc lập và tương tác gen

{-- Nội dung phần 4. Phép lai chịu sự chi phối của quy luật phân li độc lập và tương tác gen của tài liệu Một số cách giải các dạng bài tập về quy luật di truyền Sinh học 12 vui lòng xem ở phần xem online hoặc tải về --}

5. Phép lai chịu sự chi phối của quy luật hoán vị gen và tương tác gen

{-- Nội dung phần 5. Phép lai chịu sự chi phối của quy luật hoán vị gen và tương tác gen của tài liệu Một số cách giải các dạng bài tập về quy luật di truyền Sinh học 12 vui lòng xem ở phần xem online hoặc tải về --}