ĐIỆN THẾ VÀ ĐIỆN THẾ NGHỈ
A. Lý thuyết
1. Các điều kiện hình thành điện thế
Điện thế hình thành chủ yếu do 3 yếu tố:
- Sự phân bố ion không đều ở hai bên màng.
- Tính thấm của màng tế bào có chọn lọc với ion.
- Bơm Na+- K+.
2. Điện thế nghỉ
- Khái niệm: Là điện thế đo lúc tế bào không hoạt động, ở trạng thái nghỉ ngơi.
Mặt trong màng tích tiện âm, mặt ngoài màng tích điện dương.
Giá trị điện thế nghỉ khác nhau ở các loại tế bào khác nhau (vì bên trong màng tế bào mang điện âm so với phía ngoài mang điện dương nên qui ước đặt dấu (-) trước các trị số điện thế nghỉ).
- Cơ chế hình thành điện thế nghỉ:
+ Khi ở trạng thái nghỉ ngơi, có sự chênh lệch về nồng độ Na+, K+ giữa dịch mô và dịch tế bào: nồng độ K+ bên trong tế bào cao hơn bên ngoài khoảng 30 lần, còn nồng độ Na+ ở bên ngoài cao hơn bên trong tế bào khoảng 10 lần. Do vậy K+ luôn có xu hướng di chuyển ra ngoài tế bào còn Na+ luôn có xu hướng di chuyển vào trong tế bào.
+ Khi tế bào ở trạng thái nghỉ: tính thấm của màng tế bào với Na+ là rất thấp (nghĩa là cổng Na+ đóng), vì vậy Na+ gần như không đi vào trong tế bào. Ngược lại, màng tế bào lại có tính thấm cao với K+ (nghĩa là cổng K+ mở) nên K+ khuếch tán từ trong tế bào ra ngoài. K+ ra ngoài mang theo điện tích dương dẫn đến mặt trong màng trở nên âm, sinh ra lực hút tĩnh điện. Lực hút này khiến các K+ ở ngoài màng tế bào không đi ra xa mà nằm sát ngay phía mặt ngoài màng làm cho mặt ngoài màng tích điên dương so với màng trong tích điện âm.
+ Bơm Na – K hoạt động thường xuyên (cứ 2 Na+ đi vào có 3 K+ ra) có nhiệm vụ chuyển K+ từ ngoài màng vào trong tế bào, làm nồng độ của K+ ở bên trong màng luôn cao hơn bên ngoài màng à duy trì điện thế nghỉ.
B. Bài tập
Câu 1: Điện sinh học là:
A. khả năng tích điện của tế bào.
B. khả năng truyền điện của tế bào.
C. khả năng phát điện của tế bào.
D. chứa các loại điện khác nhau.
Gợi ý trả lời
Điện sinh học là khả năng tích điện của tế bào, cơ thể.
Đáp án cần chọn là: A
Câu 2: Khả năng tích điện của tế bào, cơ thể là:
A. Điện thế hoạt động.
B. Lưỡng cực.
C. Điện sinh học.
D. Điện từ trường.
Gợi ý trả lời
Điện sinh học là khả năng tích điện của tế bào, cơ thể.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 3: Điện thế nghỉ hay điện tĩnh của nơron là:
A. Sự chênh lệch điện thế giữa hai bên màng tế bào khi tế bào nghỉ ngơi.
B. Sự phân cực của tế bào, ngoài màng mang điện tích âm, trong màng mang điện tích dương
C. Điện thế lúc tê bào ở trạng thái nghỉ, trong và ngoài màng tế bào đều mang điện tích âm.
D. Điện màng tế bào đang ở trạng thái phân cực, mang điện tích trái dấu.
Gợi ý trả lời
Điện thế nghỉ là sự chênh lệch điện thế giữa hai bên màng tế bào khi tế bào nghỉ ngơi (không bị kích thích).
Đáp án cần chọn là: A
Câu 4: Sự chênh lệch điện thế giữa trong và ngoài màng lúc tế bào không bị kích thích không phải là
A. điện nghỉ.
B. điện màng,
C. điện tĩnh.
D. điện động.
Gợi ý trả lời
Sự chênh lệch điện thế giữa trong và ngoài màng lúc tế bào không bị kích thích là điện thế nghỉ, không phải điện động.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 5: Khi ở trạng thái nghỉ ngơi thì
A. Mặt trong của màng nơron tích điện âm, mặt ngoài tích điện dương
B. Mặt trong và mặt ngoài của màng nơron đều tích điện âm
C. Mặt trong và mặt ngoài của màng nơron đều tích điện dương
D. Mặt trong của màng nơron tích điện dương, mặt ngoài tích điện âm.
Gợi ý trả lời
Khi ở trạng thái nghỉ ngơi thì phía trong màng tế bào tích điện âm so với phía ngoài màng tích điện dương
Đáp án cần chọn là: A
Câu 6: Ở trạng thái nghỉ tế bào sống có đặc điểm
A. cổng K+ mở, trong màng tích điện dương ngoài màng tích điện âm.
B. cổng K+ mở, trong màng tích điện âm ngoài màng tích điện dương.
C. cổng Na+ mở, trong màng tích điện dương ngoài ngoài tích điện âm.
D. cổng Na+ mở, trong màng tích điện âm ngoài màng tích điện dương.
Gợi ý trả lời
Ở trạng thái nghỉ tế bào sống có đặc điểm: cổng K+ mở, trong màng tích điện âm ngoài màng tích điện dương (Do K+ di chuyển ra ngoài màng).
Đáp án cần chọn là: B
Câu 7: Để duy trì điện thế nghỉ, bơm Na - K hoạt động như thế nào?
A. Vận chuyển K+ từ trong tế bào ra ngoài tế bào giúp duy trì nồng độ K+ sát phái ngoài màng tế bào luôn cao và tiêu tốn năng lượng
B. Vận chuyển K+ từ ngoài tế bào vào trong tế bào giúp duy trì nồng độ K+ ở trong tế bào luôn cao và không tiêu tốn năng lượng
C. Vận chuyển K+ từ ngoài tế bào vào trong tế bào giúp duy trì nồng độ K+ ở trong tế bào luôn cao và tiêu tốn năng lượng
D. Vận chuyển Na+ từ trong tế bào ra ngoài tế bào giúp duy trì nồng độ Na+ sát phía ngoài màng tế bào luôn thấp và tiêu tốn năng lượng
Gợi ý trả lời
Để duy trì điện thế nghỉ, bơm Na - K Vận chuyển K+ từ ngoài tế bào vào trong tế bào giúp duy trì nồng độ K+ ở trong tế bào luôn cao và tiêu tốn năng lượng.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 8: Điện thế nghỉ được hình thành chủ yếu do sự phân bố ion
A. Đồng đều giữa hai bên màng
B. Không đều và không thay đổi giữa hai bên màng
C. Không đều, sự di chuyển thụ động của các ion qua màng
D. Không đều, sự si chuyển thụ động và hoạt động chủ động của bơm Na-K
Gợi ý trả lời
Nguyên nhân là do sự chênh lệch nồng độ Na+, K+ hai bên màng; tính thấm của màng đối với ion K+ (cổng Kali mở để ion kali đi từ trong ra ngoài); lực hút tĩnh điện giữa các ion trái dấu; hoạt động của bơm Na – K đã duy trì sự khác nhau đó.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 9: Điện thê nghỉ được hình thành chủ yếu do các yếu tố nào?
A. Sự phân bố ion đồng đều, sự di chuyển của ion và tính thấm có chọn lọc của màng tế bào với ion.
B. Sự phân bố ion không đều, sự di chuyển của ion và tính thấm không chọn lọc của màng tế bào với ion.
C. Sự phân bố ion không đều, sự di chuyển của ion theo hướng đi ra và tính thấm có chọn lọc của màng tế bào với ion.
D. Sự phân bố ion không đều, sự di chuyển của ion sự di chuyển của ion theo hướng đi vào và tính thấm có chọn lọc của màng tế bào với ion.
Gợi ý trả lời
Điện thê nghỉ được hình thành chủ yếu do 3 yếu tố: Sự phân bố ion Na+, K+ không đều, sự di chuyển của ion theo hướng đi ra và tính thấm có chọn lọc của màng tế bào với ion.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 10: Ở điện thế nghỉ, nồng độ K+ và Na+ giữa phía trong và phía ngoài màng tế bào như thế nào?
A. Ở trong tế bào, K+ có nồng độ thấp hơn và Na+ có nồng độ cao hơn so với bên ngoài tế bào
B. Ở trong tế bào, nồng độ K+ và Na+ cao hơn so với bên ngoài tế bào
C. Ở trong tế bào, K+ có nồng độ cao hơn và Na+ có nồng độ thấp hơn so với bên ngoài tế bào
D. Ở trong tế bào, K+ và Na+ có nồng độ thấp hơn so với bên ngoài tế bào
Gợi ý trả lời
Ở điện thế nghỉ, nồng độ K+ bên trong cao hơn bên ngoài màng và Na+ bên ngoài cao hơn bên trong màng.
Đáp án cần chọn là: C
Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Lý thuyết và bài tập vận dụng điện thế và điện thế nghỉ môn Sinh học 11. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
- Tổng ôn Lý thuyết nâng cao Chương II Cảm ứng Sinh học 11
- 104 câu hỏi trắc nghiệm ôn tập Chương Cảm ứng Sinh học 11 có đáp án
Chúc các em học tập tốt!
