Lý thuyết và bài tập cơ bản chuyên đề Este môn Hóa học 12 năm 2021

Este là hợp chất hữu cơ tạo thành khi thay thế nhóm OH trong nhóm COOH bằng nhóm OR’.

Este đơn chức: R-C(O)-O-R’→ RCOOR’

Este no, đơn, hở: C_nH_2nO₂ (n ≥2 ); Este không no, 1C=C, đơn chức, mạch hở: C_nH_2n-2O₂ (n ≥ 3).

Tên este = Tên R’ + tên RCOO^- (đuôi at)

Tên R’	Tên RCOO-
CH3-: metyl	HCOO-: fomat
C2H5-: etyl	CH3COO-: axetat
CH3–CH2–CH2-: propyl	C2H5COO-: propionat
(CH3)2CH-: isopropyl	CH3CH2CH2COO-: butirat
(CH3)2CH – CH2 – CH2-: isoamyl	CH2=CH–COO-: acrylat
CH2=CH-: vinyl	CH2=C(CH3)-COO-: metacrylat
CH2=CH – CH2-: anlyl	C6H5COO-: benzoat
C6H5-: phenyl	(COO-)2: oxalat
C6H5-CH2-: benzyl

 (a) PƯ thủy phân MT axit (PƯ thuận nghịch): RCOOR’ + H₂O  → RCOOH + R’OH

(b) PƯ thủy phân MT bazơ (PƯ xà phòng hóa – 1 chiều): RCOOR’ + NaOH  → RCOONa + R’OH

Chú ý: R’OH sinh ra có thể phản ứng với môi trường (nếu là phenol) hoặc không bền chuyển hóa thành anđehit, xeton.

❖ Este + NaOH → Muối + anđehit: RCOOCH=CHR’ + NaOH RCOONa + R’CH₂CHO

❖ Este + NaOH → Muối + xeton: RCOOC(R’’)=CHR’ + NaOH RCOONa + R’CH₂COR’’

❖ Este + NaOH → 2Muối + H₂O: RCOOC₆H₄R’ + NaOH RCOONa + R’C₆H₄ONa + H₂O

(c) Phản ứng ở gốc hiđrocacbon: PƯ cộng, PƯ trùng hợp, PƯ riêng este của axit fomic, …

(d) PƯ cháy → CO₂ + H₂O. Đốt cháy este no, đơn chức, mạch hở ⇔  \({n_{C{O_2}}} = {n_{{H_2}O}}\)

Câu 1. Thủy phân hoàn toàn chất hữu cơ E (C₉H₁₆O₄, chứa hai chức este) bằng dung dịch NaOH, thu được sản phẩm gồm ancol X và hai chất hữu cơ Y, Z. Biết Y chứa 3 nguyên tử cacbon và Mx < M_Y < M_Z. Cho Z tác dụng với dung dịch HCl loãng, dư, thu được hợp chất hữu cơ T (C₃H₆O₃). Cho các phát biểu sau:

(1) Khi cho a mol T tác dụng với Na dư, thu được a mol H₂.

(2) Có 4 công thức cấu tạo thỏa mãn tính chất của E.

(3) Ancol X là propan-l,2-điol.

(4) Khối lượng mol của Z là 96 gam/mol.

Số phát biểu đúng là

A. 3.                                       B. 4.                                   C. 2.                                   D. 1.

Hướng dẫn giải:

\({{\rm{k}}_E} = \frac{{2.9 + 2 - 16}}{2} = 2\,(2{\pi _{{\rm{COO}}}})\) ⇒ E là hợp chất no chứa 2 chức este.

T: C₃H₆O₃ có công thức phù hợp là HO – C₂H₄ – COOH ⇒ E có dạng: RCOOC₂H₄COOR’

PTHH: RCOOC₂H₄COOR’ + 2NaOH  RCOONa + HOC₂H₄COONa + R’OH

(E) (Y) (Z) (X)

Vì Y chứa 3C, no ⇒ Y: C₂H₅COONa  X: C₃H₇OH ⇒ E: C₂H₅COOC₂H₄COOC₃H₇

(1) Đúng. HO – C₂H₄ – COOH + 2Na → NaO – C₂H₄ – COONa + H₂↑

(2) Đúng. E: C₂H₅COOCH₂CH₂COOCH₂CH₂CH₃

C₂H₅COOCH₂CH₂COOCH(CH₃)₂

C₂HCOOCH(CH₃)COOCH₂CH₂CH₃

C₂H₅COOCH(CH₃)COOCH(CH₃)₂

(3) Sai. X là ancol propylic hoặc ancol isopropylic.

(4) Sai. M_Z = 112 g/mol.

⇒ Chọn C

Câu 2. Cho sơ đồ phản ứng theo đúng tỉ lệ mol

(1) X + 2NaOH  → X₁ + X₂ + X₃

(2) X₁ + HCl  → X₄ + NaCl

(3) X₂ + HCl → X₅ + NaCl

(4) X₃ + CuO  → X₆ + Cu + H₂O

Biết X có công thức phân tử C₆H₁₀O₄ và chứa hai chức este; X₁, X₂ đều có hai nguyên tử cacbon trong phân tử và khối lượng mol của X₁ nhỏ hơn khối lượng mol của X₂. Phát biểu nào sau đây sai?

A. Phân tử khối của X₄ là 60.                                          

B. X₅ là hợp chất hữu cơ tạp chức.

C. X₆ là anđehit axetic.         

D. Phân tử X₂ có hai nguyên tử oxi.

Hướng dẫn giải

X: CH₃COOCH₂COOC₂H₅; X₁: CH₃COONa; X₂: HOCH₂COONa; X₃: C₂H₅OH; X₄: CH₃COOH; X₅: HOCH₂COOH; X₆: CH₃CHO.

Câu 3. Cho sơ đồ phản ứng:

(1) E + NaOH → X + Y;

(2) F + NaOH → X + Z;

(3) Y + HCl → T + NaCl

Biết E, F đều là hợp chất hữu cơ no, mạch hở, chỉ chứa nhóm chức este (được tạo thành từ axit cacboxylic và ancol) và trong phân tử có số nguyên tử cacbon bằng số nguyên tử oxi, E và Z có cùng số nguyên tử cacbon, M_E < M_F < 175. Cho các phát biểu sau:

(a) Có hai công thức cấu tạo của F thỏa mãn sơ đồ trên.

(b) Hai chất E và F có cùng công thức đơn giản nhất.

(c) Đốt chay hoàn toàn Z, thu được Na₂CO₃, CO₂ và H₂O.

(d) Từ X điều chế trực tiếp được CH₃COOH.

(e) Nhiệt độ sôi của T cao hơn nhiệt độ sôi của C₂H₅OH.

Số phát biểu đúng là

A. 2.                                       B. 4.                                   C. 1.                                   D. 3.

Hướng dẫn giải

Y tác dụng với HCl → NaCl ⇒ Y là muối, X là ancol.

E: HCOOCH₃; X: CH₃OH; Y: HCOONa; F: (COOCH₃)₂; Z: (COONa)₂; T: HCOOH.

(a) Sai vì F có 1 công thức cấu tạo thỏa mãn.

(b) Sai vì E: C₂H₄O₂ → CH₂O; F: C₄H₆O₄ → C₂H₃O₂.

(c) Sai vì đốt cháy Z chỉ thu được Na₂CO₃ và CO₂.

(d) Đúng. CH₃OH + CO  CH₃COOH

(e) Đúng. Axit HCOOH có nhiệt độ sôi cao hơn C₂H₅OH.

Câu 1.  Este no, đơn chức, mạch hở có công thức phân tử là

A. C_nH_2nO (n≥2).                   B. C_nH_2nO₂ (n≥2).             C. C_nH_nO₃ (n≥2).              D. C_nH_2nO₄ (n≥2).

Câu 2. Este không no, 1C=C, đơn chức, mạch hở có công thức phân tử là

A. C_nH_2n-2O₄ (n≥3).                B. C_nH_2nO₂ (n≥2).             C. C_nH_2n-4O₂ (n≥3).           D. C_nH_2n-2O₂ (n≥3).

Câu 3. Tỉ khối hơi của một este no, đơn chức X so với hiđro là 30. Công thức phân tử của X là

A. C₂H₄O₂.                             B. C₃H₆O₂.                        C. C₅H₁₀O₂.                       D. C₄H₈O₂.

Câu 4. Số đồng phản este ứng với công thức phân tử C₃H₆O₂ là

A. 2.                                       B. 3.                                   C. 5.                                   D. 4.

Câu 5. Số đồng phân este ứng với công thức phân tử C₄H₈O₂ là

A. 5.                                       B. 2.                                   C. 4.                                   D. 6.

Câu 6. Số este có công thức phân tử C₄H₈O₂ mà khi thủy phân trong môi trường axit thì thu được axit fomic là

A. 1.                                       B. 2.                                   C. 3.                                   D. 4.

Câu 7. Tên gọi của este CH₃COOC₂H₅ là

A. Etyl fomat.                        B. Etyl axetat.                   C. Metyl axetat.                D. Metyl fomat.

Câu 8. Tên gọi của este HCOOCH₃ là

A. metyl axetat.                      B. metyl fomat.                 C. etyl fomat.                    D. etyl axetat.

Câu 9. Tên gọi của este CH₃COOCH₃ là

A. etyl axetat.                         B. metyl propionat.            C. metyl axetat.                 D. etyl fomat.

Câu 10. Tên gọi của este HCOOC₂H₅ là

A. etyl axetat.                         B. metyl fomat.                 C. metyl axetat.                 D. etyl fomat.

Câu 11. Vinyl axetat có công thức là

A. CH₃COOCH₃                                                              B. C₂H₅COOCH₃             

C. HCOOC₂H₅                                                                 D. CH₃COOCH=CH₂

Câu 12. Metyl acrylat có công thức cấu tạo thu gọn là

A. CH₃COOC₂H₅.                 B. CH₂=CHCOOCH₃.      C. C₂H₅COOCH₃.             D. CH₃COOCH₃.

Câu 13. Benzyl axetat là este có mùi thơm của hoa nhài. Công thức của benzyl axetat là

A. CH₃COOC₆H₅.                 B. CH₃COOCH₂C₆H₅.      C. C₂H₅COOCH₃.             D. CH₃COOCH₃.

Câu 14. Etyl propionat là este có mùi thơm của dứa. Công thức của etyl propionat là

A. HCOOC₂H₅.                     B. C₂H₅COOC₂H₅.            C. C₂H₅COOCH₃.             D. CH₃COOCH₃.

Câu 15. Este nào sau đây có mùi thơm của chuối chín?

A. Isoamyl axetat.                  B. Propyl axetat.                C. Isopropyl axetat.           D. Benzyl axetat.

Câu 16. Este nào sau đây được sử dụng để điều chế thủy tinh hữu cơ plexiglas?

A. Vinyl axetat.                                                                B. metyl acrylat.               

C. Isopropyl axetat                                                           D. Metyl metacrylat.

Câu 17. Este nào sau đây có công thức phân tử C₄H₈O₂?

A. Etyl axetat.                        B. Propyl axetat.                C. Phenyl axetat.               D. Vinyl axetat.

Câu 18. Chất X có công thức phân tử C₃H₆O₂ là este của axit axetic (CH₃COOH). Công thức cấu tạo của X là

A. C₂H₅COOH.                     B. CH₃COOCH₃.              C. HCOOC₂H₅.                 D. HOC₂H₄CHO.

Câu 19. Trong số các chất sau đây, chất nào có nhiệt độ sôi lớn nhất?

A. C₃H₇OH                            B. CH₃COOH                   C. CH₃CHO                      D. HCOOCH₃

Câu 20. Thủy phân este CH₃CH₂COOCH₃, thu được ancol có công thức là

A. CH₃OH.                            B. C₃H₇OH.                       C. C₂H₅OH.                      D. C₃H₅OH.

Câu 21. Đun nóng este CH₃COOC₂H₅ với một lượng vừa đủ dung dịch NaOH, sản phẩm thu được là

A. CH₃COONa và CH₃OH.                                             B. CH₃COONa và C₂H₅OH.

C. HCOONa và C₂H₅OH.                                               D. C₂H₅COONa và CH₃OH.

Câu 22. Este HCOOCH₃ phản ứng với dung dịch NaOH (đun nóng), sinh ra các sản phẩm hữu cơ là

A. CH₃COONa và CH₃OH. 

B. CH₃ONa và HCOONa.

C. HCOONa và CH₃OH.     

D. HCOOH và CH₃ONa.

Câu 23. Chất phản ứng với dung dịch NaOH tạo ra CH3COONa và C2H5OH là

A. CH₃COOCH₃.                   B. C₂H₅COOH.                 C. HCOOC₂H₅.                 D. CH₃COOC₂H5.

Câu 24. Chất nào sau đây phản ứng với dung dịch NaOH tạo thành HCOONa và C₂H₅OH?

A. CH₃COOCH₃.                   B. HCOOC₂H₅.                 C. CH₃COOC₂H₅.             D. C₂H₅COOCH₃.

Câu 25. Khi đun nóng chất X có công thức phân tử C₃H₆O₂ với dung dịch NaOH thu được CH₃COONa. Công thức cấu tạo của X là

A. HCOOC₂H₅.                      B. CH₃COOCH₃.               C. C₂H₅COOH.                 D. CH₃COOC₂H₅.

Câu 26. Thủy phân este X có công thức C₄H₈O₂, thu được ancol etylic. Tên gọi của X là 

A. etyl propionat.                   B. metyl axetat.                 C. metyl propionat.           D. etyl axetat.

Câu 27. Cho CH₃COOCH₃ vào dung dịch NaOH (đun nóng), sinh ra các sản phẩm là

A. CH₃COONa và CH₃COOH.                                       B. CH₃COONa và CH₃OH.

C. CH₃COOH và CH₃ONa.                                             D. CH₃OH và CH₃COOH.

Câu 28. Thuỷ phân este X trong môi trường kiềm, thu được natri axetat và ancol etylic. Công thức của X là:

A. C₂H₃COOC₂H₅                 B. C₂H₅COOCH₃              C. CH₃COOC₂H₅              D. CH₃COOCH₃.

Câu 29. Xà phòng hóa CH₃COOC₂H₅ trong dung dịch NaOH đun nóng, thu được muối có công thức là

A. C₂H₅ONa.                         B. C₂H₅COONa.               C. CH₃COONa.                D. HCOONa.

Câu 30. Thủy phân este X trong dung dịch axit, thu được CH₃COOH và CH₃OH. Công thức cấu tạo của X là

A. CH₃COOC₂H₅                  B. HCOOC₂H₅                  C. CH₃COOCH₃               D. C₂H₅COOCH₃

 

Trên đây là một phần trích dẫn nội dung Lý thuyết và bài tập cơ bản chuyên đề Este môn Hóa học 12 năm 2021. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.

Chúc các em học tốt!