KỸ THUẬT GIẢI BÀI TOÁN VỀ CHẤT BÉO MÔN HÓA HỌC 12 NĂM 2020
(1). Các bạn cần nhớ 4 loại axit cấu tạo nên chất béo là :
Axit panmitic: C15H31COOH M = 256
Axit stearic : C17H35COOH M = 284
Axit oleic : C17H33COOH M = 282
Axit linoleic : C17H31COOH M = 280
(2). Phương trình thủy phân chất béo.
Ví dụ :
(C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35CONa + C3H5(OH)3
Ta luôn có: \(\left\{ \begin{array}{l}
{m_{chatbeo}} + {m_{NaOH}} = {m_{xa\,phong}} + {m_{Glixerol}}\\
{n_{NaOH}} = 3{n_{Glixerol}} + {n_{{H_2}O}}
\end{array} \right.\)
(3). Chỉ số axit là số mg KOH cần để trung hòa lượng axit dư có trong 1 gam chất béo.
Chú ý: Thường thì đề bài sẽ cho tác dụng với NaOH các bạn cần chú ý để quy đổi.
Khi chất béo có axit dư (NaOH vừa đủ) thì :
\(\left\{ \begin{array}{l}
{m_{chatbeo}} + {m_{NaOH}} = {m_{xa\,phong}} + {m_{Glixerol}} + {m_{{H_2}O}}\\
{n_{NaOH}} = 3{n_{Glixerol}} + {n_{{H_2}O}}
\end{array} \right.\)
(4). Chỉ số este là số mg KOH cần để tác dụng hết lượng chất béo có trong 1 gam chất béo.
(5). Chỉ số xà phòng = chỉ số axit + chỉ số este.
HƯỚNG DẪN ÁP DỤNG
Câu 1: Xà phòng hoá hoàn toàn 2,5 gam chất béo cần 50 ml dd KOH 0,1M. Chỉ số xà phòng hoá của chất béo là:
A. 280
B. 140
C. 112
D. 224
Ta có: nKOH = 0,005 → mKOH = 280 mg
→ Chỉ số xà phòng là : 280 : 2,5 = 112
Câu 2: Một loại mỡ chứa 50% olein, 30% panmitin và 20% stearin. Tính khối lượng xà phòng natri 72% được điều chế từ 1 tấn mỡ đó?
A. 733,4 kg
B. 1434,1 kg
C. 1466,8 kg
D. 1032,6 kg
Nhớ 4 loại axit béo quan trọng sau :
Axit panmitic: C15H31COOH M = 256
Axit stearic: C17H35COOH M = 284
Axit oleic: C17H33COOH M = 282
Axit linoleic: C17H31COOH M = 280
Ta dùng BTKL meste + mNaOH = m xà phòng + m ancol
\(\begin{array}{l}
{n_{este}} = {n_{ancol}} = \frac{{0,5}}{{41 + 281.3}} + \frac{{0,3}}{{41 + 255.3}} + \frac{{0,2}}{{41 + 283.3}} = 1,{16254.10^{ - 3}}\\
\to 1 + 3.1,{16254.10^{ - 3}}.40 = m + 1,{16254.10^{ - 3}}.92 \to m = 1,03255g
\end{array}\)
Khối lượng xà phòng 72% là : \({m_{72\% }} = \frac{{1,03255}}{{0,72}} = 1,4341g\)
Câu 3: Một chất béo là trieste của một axit và axit tự do cũng có cùng công thức với axit chứa trong chất béo. Chỉ số xà phòng hóa của mẫu chất béo này là 208,77 và chỉ số axit tự do bằng 7. Axit chứa trong chất béo trên là:
A. Axit stearic B. Axit oleic
C. Axit linoleic D. Axit panmitic.
Câu 4: Xà phòng hoá hoàn toàn 13,44 kg chất béo có chỉ số axit bằng 7 cần 120,064 kg dung dịch NaOH 15%. Khối lượng glixerol thu được là:
A.13,8045 kg.
B. 13,8075 kg.
C. 13,75584 kg.
D. 10,3558 kg
Câu 5: Để xà phòng hoá 35 kg triolein cần 4,939 kg NaOH thu được 36,207 kg xà phòng. Chỉ số axit của mẫu chất béo trên là:
A. 7
B. 8
C. 9
D. 10
Câu 6: Một loại chất béo có chỉ số xà phòng hoá là 188,72 chứa axit stearic và tristearin. Để trung hoà axit tự do có trong 100 g mẫu chất béo trên thì cần bao nhiêu ml dung dịch NaOH 0,05 M:
A. 100 ml
B. 675 ml
C. 200 ml
D. 125 ml
BÀI TẬP RÈN LUYỆN
Câu 1: Đốt cháy hoàn toàn m gam chất béo X chứa tristearin, tripanmitin, axit stearic và axit panmitic. Sau phản ứng thu được 13,44 lít CO2 (đktc) và 10,44 gam nước. Xà phòng hoá m gam X (hiệu suất 90%) thu được m gam glixerol. Giá trị của m là:
A. 0,828.
B. 2,484.
C. 1,656.
D. 0,920.
Câu 2: Một loại chất béo chứa 89% tristearin. Thể tích dung dịch NaOH 1,0M cần dùng để este hoá hoàn toàn lượng trieste có trong 100 gam loại chất béo trên là
A. 100 ml
B. 300 ml.
C. 200 ml.
D. 250 ml
Câu 3: Xà phòng hoá hoàn toàn 13,44 kg chất béo có chỉ số axit bằng 7 cần 120,064 kg dung dịch NaOH 15%. Khối lượng glixerol thu được là:
A. 13,8045 kg.
B. 13,8075 kg
C. 13,75584 kg.
D. 10,3558 kg
Câu 4: Để xà phòng hoá 10 kg chất béo có chỉ số axit bằng 7, người ta đun chất béo với dd chứa 1,42 kg NaOH. Sau khi phản ứng hoàn toàn, muốn trung hoà NaOH dư cần 500 ml dd HCl 1M. Khối lượng xà phòng nguyên chất đã tạo ra là:
A. 11230,3 gam
B. 10365,0 gam
C. 10342,5 gam
D. 14301,7 gam
Câu 5: Xà phòng hóa hoàn toàn 100gam chất béo có chỉ số axit bằng 7 cần a gam dd NaOH 25% thu được 9,43 gam grixerol và b gam muối natri. Giá trị của a,b lần lượt là:
A. 49,2 và 103,37
B. 49,2 và 103,145
C. 51,2 và 103,37
D. 51,2và103,145
Câu 6. Cho X là este của glyxerol với axit cacboxylic đơn chức, mạch hở. Đun nóng 7,9 gam X với dung dịch NaOH tới khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 8,6 gam hỗn hợp muối. tính số gam glyxerol thu được?
A. 2,3 gam
B. 6,9 gam
C. 3,45 gam
D. 4,5 gam
Câu 7. Giả sử một chất béo có công thức: C17H35COO)(C17H31COO)(C17H33COO)C3H5; Muốn điều chế 20 kg xà phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất béo này để tác dụng với dd xút? Coi phản ứng xảy ra hoàn toàn.
A. 19,39kg
B. 25,80kg
C. 20,54
D. 21,50
Câu 8. Để tác dụng hết 100g một loại chất béo có chỉ số axit bằng 7 phải dùng 17,92g KOH. Tính khối lượng muối thu được?
A.109,813g
B.107,482g
C.108,265g
D.98,25g
Câu 9: Để thuỷ phân hoàn toàn 8,58 kg một loại chất béo cần vừa đủ 1,2 kg NaOH, thu được 0,368 kg glixerol và hỗn hợp muối của axit béo. Biết muối của các axit béo chiếm 60% khối lượng xà phòng. Khối lượng xà phòng tối đa có thể thu được là:
A. 9,088kg.
B. 15,147kg.
C. 15,69kg.
D. 16kg.
Câu 10. Để trung hoà 10 gam một chất béo có chỉ số axit là 5,6 thì khối lượng NaOH cần dùng là:
A. 0,06 gam.
B. 0,056 gam.
C. 0,08 gam.
D. 0,04 gam.
Câu 11: Xà phòng hóa hoàn toàn 1 kg chất béo có chỉ số axit bằng 2,8 người ta cần dùng 350 ml KOH 1M. Khối lượng glixerol thu được là:
A. 16,1 gam.
B. 9,2 gam.
C. 32,2 gam.
D. 18,4 gam.
Câu 12: Xà phòng hóa hoàn toàn 89 gam chất béo X bằng dung dịch KOH thu được 9,2 gam glixerol và m gam xà phòng. Giá trị của m là:
A. 80,6.
B. 85,4.
C. 91,8.
D. 96,6.
Câu 13: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp X chứa hỗn hợp các triglixerit tạo bởi từ cả 3 axit panmitic, oleic, linoleic thu được 24,2 gam CO2 và 9 gam H2O. Nếu xà phòng hóa hoàn toàn 2m gam hỗn hợp X bằng dung dịch KOH vừa đủ sẽ thu được bao nhiêu gam xà phòng ?
A. 11,90.
B. 18,64.
C. 21,40.
D. 19,60.
Câu 14: Trong chất béo luôn có một lượng axit béo tự do. Khi thủy phân hoàn toàn 2,145 kg chất béo cần dùng 0,3 kg NaOH, thu được 0,092 kg glixerol và m (kg) hỗn hợp muối natri. Giá trị của m là:
A. 3,765.
B. 2,610.
C. 2,272.
D. 2,353.
Câu 15: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol một loại chất béo X thu được CO2 và H2O hơn kém nhau 0,6 mol. Tính thể tích dung dịch Br2 0,5M tối đa để phản ứng hết với 0,3 mol chất béo X?
A. 0,36 lít.
B. 2,40 lít.
C. 1,20 lit.
D. 1,60 lít.
Câu 16: Thủy phân hoàn toàn 110,75 gam một chất béo trong môi trường axit thu được 11,5 gam glixerol và hỗn hợp 2 axit A, B trong đó 2 > mA : mB > 1. Hai axit A, B lần lượt là:
A. C17H33COOH và C17H35COOH. B. C17H35COOH và C17H31COOH.
C. C17H31COOH và C17H35COOH. D. C17H35COOH và C17H33COOH.
Câu 17: Để xà phòng hóa 10 kg chất béo có chỉ số axit bằng 7, người ta đun chất béo với dd chứa 1,420 kg NaOH . Sau khi phản ứng hoàn toàn , để trung hòa NaOH dư cần 500ml HCl 1M. Khối lượng glixerol tạo thành là:
A. 1,035kg
B. 1,07kg
C. 3,22kg
D. 3,105kg
Câu 19. Xà phòng hóa hoàn toàn 21,45 kg chất béo cần dùng 3 g NaOH, thu được 0,92 g glixerol và m (g) hỗn hợp muối natri. Giá trị của m là:
A. 37,65.
B. 26,10.
C. 23,53.
D. 22,72.
Câu 20: Xà phòng hóa hoàn toàn 200 gam chất béo có chỉ số axit bằng 7 cần tối đa x gam dung dịch NaOH 25 % thu được 18,86 gam glixerol và y gam muối natri. Giá trị của x và y là:
A. 98,4 và 206,74 B. 102,4 và 206,29
C. 102,4 và 283,09 D. 98,4 và 206,29
Câu 24. Cho m gam chất béo tạo bởi axit panmitic và axit oleic tác dụng hết với dung dịch NaOH vừa đủ thu được dung dịch X chứa 129 gam hỗn hợp 2 muối. Biết 1/2 dung dịch X làm mất màu vừa đủ với 0,075 mol Br2 trong CCl4. Giá trị của m là:
A. 128,70.
B. 64,35.
C. 124,80.
D. 132,90.
Câu 25: Xà phong hoá 795,6 kg chất béo có chỉ số axit bằng 7 cần 170,52 kg dung dịch NaOH 15%. Khối lượng glixerol thu được là (giả sử phản ứng hoàn toàn và chỉ số axit là số mg KOH dùng để trung hoà hết lượng axit tự do có trong 1 gam chất béo).
A.16,56kg
B.13,8kg
C.13,86kg
D.17,94kg
Câu 26: Một loại mỡ chứa 50% olein, 30% panmitin và 20% stearin. Tính khối lượng xà phòng natri 72% được điều chế từ 1 tấn mỡ đó?
A. 733,4 kg
B. 1434,1 kg
C. 1466,8 kg
D. 1032,6 kg
Câu 27: Cho 0,1 mol tristearin ((C17H35COO)3C3H5) tác dụng hoàn toàn với dung dịch NaOH dư, đun nóng, thu được m gam glixerol. Giá trị của m là:
A. 27,6.
B. 4,6.
C. 14,4.
D. 9,2.
Câu 28. Một chất béo là trieste của một axit và axit tự do cũng có cùng công thức với axit chứa trong chất béo. Chỉ số xà phòng hóa của mẫu chất béo này là 208,77 và chỉ số axit tự do bằng 7. Axit chứa trong chất béo trên là :
A. Axit stearic
B. Axit oleic
C. Axit linoleic
D. Axit panmitic.
Câu 29: Xà phòng hoá hoàn toàn 2,5 gam chất béo cần 50 ml dd KOH 0,1M. Chỉ số xà phòng hoá của chất béo là:
A. 280
B. 140
C. 112
D. 224
Câu 30. Chất béo trung tính X có chỉ số xà phòng hóa là 198,24. Từ 400 kg X thu được m kg xà phòng Nat ri nguyên chất (hiệu suất 100%). Giá trị của m là:
A. 413,216.
B. 433,26.
C. 445,034.
D. 468,124.
Câu 31: Để trung hòa lượng axit tự do có trong 140 gam một mẫu chất béo cần 150ml dung dịch NaOH 0,1 M. Chỉ số axit của mẫu chất béo trên là:
A. 4,8
B. 7,2
C. 6,0
D. 5,5.
Câu 32. Để trung hòa 20 gam một loại chất béo có chỉ số axit bằng 7, cần dùng dung dịch chứa m gam NaOH. Giá trị của m là:
A. 0,150.
B. 0,280.
C. 0,100.
D. 0,14.
Câu 33: Đốt cháy hoàn toàn m gam chất béo X (chứa triglixerit của axit stearic,axit panmitic và các axit béo tự do đó). Sau phản ứng thu được 13,44 lít CO2 (đktc) và 10,44 gam nước. Xà phòng hoá m gam X (H=90%) thì thu được khối lượng glixerol là:
A. 2,484 gam
B. 1,656 gam
C. 0,92 gam
D. 0,828 gam
Câu 35: Hợp chất hữu cơ X đa chức có công thức phân tử C9H14O6. Thực hiện phản ứng xà phòng hóa hoàn toàn X sản phẩm thu được là hỗn hợp 2 muối của 2 axit hữu cơ đơn chức (trong đó có 1 axit có mạch cacbon phân nhánh) và hợp chất hữu cơ đa chức Y. Đem 13,08 gam X tham gia phản ứng tráng bạc thì khối lượng Ag lớn nhất thu được là:
A. 12,96 gam.
B. 27 gam.
C. 25,92 gam.
D. 6,48 gam.
...
Trên đây là một phần trích đoạn nội dung Kỹ thuật giải bài toán về chất béo - Ôn thi THPT QG năm 2020 môn Hóa họừ. Để xem toàn bộ nội dung các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào website Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập .
Chúc các em học tập tốt !
