Các dạng bài tập về kim loại kiềm và kiềm thổ

I. TÁC DỤNG VỚI NaOH, KOH

- Khi choCO₂ (hoặc SO₂) tác dụng với NaOH, KOH đều xảy ra 3 khả năng tạo muối. Ta thường lập tỉ lệ

\(k = \frac{{{n_{NaOH}}}}{{{n_{C{O_2}}}}}\) hoặc \(k = \frac{{{n_{NaOH}}}}{{{n_{S{O_2}}}}}\)

Nếu :  k  <= 1: Chỉ tạo muối NaHCO₃

1< k < 2: Tạo 2 muối NaHCO₃ và Na₂CO₃

k >=  2: Chỉ tạo muối Na₂CO₃

* Chú ý: Với những bài toán không thể tính k, ta có thể dựa vào dữ kiện đề bài đã cho để tìm ra khả năng tạo muối như thế nào.

- Hấp thu CO₂ vào NaOH dư chỉ tạo muối Na₂CO₃

- Hấp thu CO₂ dư vào NaOH chỉ tạo muối NaHCO₃

- Hấp thu CO₂ vào NaOH tạo dd muối. Sau đó thêm BaCl₂ vào dd muối thấy có kết tủa, thêm tiếp Ba(OH)₂ dư vào thấy xuất hiện thêm kết tủa: Tạo 2 muối Na₂CO₃ và NaHCO₃

- Nếu bài toán không cho bất kì dữ liệu nào thì phải chia trường hợp để giải.

II. TÁC DỤNG VỚI Ca(OH)₂, Ba(OH)₂

Tương tự như trên, trường hợp này cũng có 3 khả năng tạo muối, ta lập tỉ lệ:

\(k = \frac{{{n_{C{O_2}}}}}{{{n_{Ca{{(OH)}_2}}}}}\) hoặc \(k = \frac{{{n_{S{O_2}}}}}{{{n_{Ca{{(OH)}_2}}}}}\)

Nếu :  k <= 1: Chỉ tạo muối CaCO₃

1< k < 2: Tạo 2 muối Ca(HCO₃)₂ và CaCO₃

k >= 2: Chỉ tạo muối Ca(HCO₃)₂

* Chú ý: Với những bài toán không thể tính k, ta có thể dựa vào dữ kiện đề bài đã cho để tìm ra khả năng tạo muối như thế nào.

- Hấp thu CO₂ vào nước vôi trong dư chỉ tạo muối CaCO₃

- Hấp thu CO₂ dư vào nước vôi trong (lúc đầu có kết tủa trắng, sau đó kết tủa tan): chỉ tạo muối Ca(HCO₃)₂

- Hấp thụ CO₂ vào nước vôi trong thấy tạo kết tủa, sau đó thêm NaOH dư vào thấy có kết tủa nữa: Tạo 2 muối

- Hấp thụ CO₂ vào nước vôi trong thấy tạo kết tủa, lọc bỏ kết tủa rồi đun nóng nước lọc lại thấy kết tủa nữa: tạo 2 muối.

- Nếu bài toán không cho bất kì dữ liệu nào thì phải chia trường hợp để giải.

III. TÁC DỤNG VỚI HỖN HỢP GỒM CẢ  NaOH / KOH VÀ Ca(OH)₂ / Ba(OH)₂

Lập tỉ lệ:  \(k = \frac{{{n_{O{H^ - }}}}}{{{n_{C{O_2}}}}}\)                                            

Nếu : k <= 1: Chỉ tạo ion HCO₃^-

1< k < 2: Tạo 2 ion HCO₃^- và CO₃^2-

k >=  2: Chỉ tạo ion CO₃^2-

* Chú ý:  PTHH tạo muối:               2OH^- + CO₂ → CO₃^2- + H₂O

                                                         OH^- + CO₂ → HCO₃^-

Note: Hai dạng toán này có một số công thức giải nhanh.

1. Công thức tính lượng kết tủa xuất hiện khi hấp thụ hết một lượng CO₂ vào dd Ca(OH)₂ hoặc Ba(OH)₂ :

\({n_ \downarrow } = {n_{O{H^ - }}} - {n_{C{O_2}}}\)                 

- Sử dụng công thức trên với điều kiện: , nghĩa là bazơ phản ứng hết.

- Nếu bazơ dư thì \({n_ \downarrow } = {n_{C{O_2}}}\)

2. Công thức tính lượng kết tủa xuất hiện khi hấp thụ hết một lượng CO₂ vào dd chứa hỗn hợp gồm NaOH và Ca(OH)₂ hoặc Ba(OH)₂ :

- Trước hết tính \({n_{CO_3^{2 - }}} = {n_{O{H^ - }}} - {n_{C{O_2}}}\) rồi so sánh với  hoặc  để xem chất nào phản ứng hết. Lượng kết tủa tính theo số mol chất phản ứng hết.

- Điều kiện là: \({n_{CO_3^{2 - }}} \le {n_{C{O_2}}}\)

3. Công thức tính  cần hấp thụ hết vào 1 dd Ca(OH)₂ hoặc Ba(OH)₂ để thu được 1 lượng kết tủa theo yêu cầu:

Dạng này có 2 kết quả: \(\left\{ \begin{array}{l}
{n_{C{O_2}}} = {n_ \downarrow }\\
{n_{C{O_2}}} = {n_{O{H^ - }}} - {n_ \downarrow }
\end{array} \right.\)

---(Để xem nội dung chi tiết vui lòng xem tại online hoặc đăng nhập để tải về máy)---

DẠNG 3: TOÁN VỀ MUỐI CACBONAT

- Có 2 dạng thường gặp: