Bài 5: Dinh dưỡng nitơ ở thực vật

• Nitơ là một nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu của thực vật. Nitơ được rễ cây hấp thụ từ môi trường ở dạng NH4+ và NO3_. Trong cây NO3_ được khử thành NH4+.

• Nitơ có vai trò quan trọng đối với đời sống của thực vật:

  • Vai trò chung: Đảm bảo cho cây sinh trưởng và phát triển tốt

  • Vai trò cấu trúc:

    • Tham gia cấu tạo nên các phân tử protein, enzim, coenzim, axit nucleic, diệp lục, ATP …

    • Nito có trong các chất điều hòa sinh trưởng

    • Dấu hiệu khi cây thiếu nguyên tố Nitơ là cây sinh trưởng kém, xuất hiện màu vàng nhạt trên lá

• Vai trò điều tiết:

Tham gia điều tiết các quá trình trao đổi chất và trạng thái ngậm nước của tế bào à ảnh hưởng đến mức độ hoạt động của tế bào.

=> Nitơ có vai trò quyết định đến toàn bộ các quá trình sinh lý của cây trồng

Sự đồng hoá Nitơ trong mô thực vật gồm 2 quá trình:

1.2.1. Quá trình khử nitrat:

• Là quá trình chuyển hoá NO₃^- thành NH₄⁺, có sự tham gia của Mo và Fe được thực hiện ở mô rễ và mô lá của thực vật diễn ra qua 2 giai đoạn:

  • Giai đoạn1: NO₃^- được khử thành NO₂^- , cần có sự tham gia của enzim nitrat reductaza.

  • Giai đoạn 2: NO₂^- được khử thành NH₄⁺ được xúc tác bởi enzim nitrit reductaza.

• Sơ đồ:  NO₃^-­­ (nitrat) → NO₂^- (nitrit) → NH₄⁺ (amoni)

• Hoạt động của 2 giai đoạn đều có liên quan chặt chẽ với hoạt động quang hợp và hô hấp của cây chủ, các quá trình này cung cấp cơ chất khử và năng lượng cần thiết cho hoạt động khử nitrat.

• Điều kiện cho quá trình khử nitrat
  • Có các enzim đặc hiệu xúc tác cho các phản ứng
  • Có các lực khử mạnh

• Ý nghĩa: nhằm hạn chế sự tích lũy nitrat trong các bộ phận của cây.

1.2.2. Quá trình đồng hoá NH₄⁺ trong mô thực vật:

Theo 3 con đường:

• Amin hoá trực tiếp các axit xêto tạo axit amin: Axit xêto + NH₄⁺ → Axit amin.

Ví dụ: Axit α-xetoglutaric + NH₄⁺ + NADH₂ → Axit glutamic + H₂O + NAD⁺

• Chuyển vị amin: Axit amin + axit xêto → axit amin mới + axit xêto mới

Ví dụ: Axit glutamic + Axit piruvic → Alanin + Axit α-xetoglutaric

• Hình thành amit: Là con đường liên kết phân tử NH₃ với axit amin đicacboxilic: Axit amin đicacboxilic + NH₄⁺→ amit

Vd: Axit glutamic + NH₄⁺ → Glutamin

→ Sự hình thành amit có ý nghĩa sinh học quan trọng

• Đó là cách giải độc NH₃ tốt nhất (NH₃ tích luỹ lại sẽ gây độc cho tế bào)
• Amit là nguồn dự trữ NH₃ cho quá trình tổng hợp axit amin khi cần thiết.

Sau khi học xong bài này các em cần:

• Nêu được vai trò sinh lí của nguyên tố Nitơ.
• Nêu được đặc điểm của quá trình đồng hóa Nitơ ở thực vật.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Bài 5 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Đối với cây trồng, nguyên tố nitơ có chức năng

  • A. thành phần của prôtêin, axit nuclêic. 
  • B. tham gia quá trình quang hợp, thành phần của các xitocrom. 
  • C. duy trì cân bằng ion, nhân tố phụ tham gia tổng hợp diệp lục. 
  • D. thành phần của các xitocrom, nhân tố phụ gia của enzim.

• Câu 2:

  Nitơ được rễ cây hấp thụ ở dạng:

  • A. NH₄⁺ và NO₃^-
  • B. NO₂^-, NH₄⁺ và NO₃^-
  • C. N₂, NO₂^-, NH₄⁺ và NO₃^-
  • D. NH₃, NH₄⁺ và NO₃^-

• Câu 3:

  Quá trình khử nitrat thành amôni ở thực vật được thực hiện:

  • A. chỉ trong mô rễ.
  • B. trong mô rễ, lá, và thân.
  • C. chỉ trong mô thân.
  • D. trong mô rễ và mô lá.

Câu 2- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Bài 5 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 1 trang 27 SGK Sinh học 11

Bài tập 2 trang 27 SGK Sinh học 11

Bài tập 3 trang 27 SGK Sinh học 11

Bài tập 15 trang 20 SBT Sinh học 11

Bài tập 1 trang 24 SGK Sinh học 11 NC

Bài tập 3 trang 24 SGK Sinh học 11 NC

Bài tập 4 trang 24 SGK Sinh học 11 NC

Bài tập 5 trang 24 SGK Sinh học 11 NC

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Ngoài ra, các em có thể tìm hiểu thêm kiến thức Dinh dưỡng nitơ ở thực vật (tiếp theo) bài tiếp theo nhé!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!