PHƯƠNG PHÁP GIẢI NHANH DẠNG BÀI DI TRUYỀN CỦA GEN CÓ NHIỀU ALEN
A. Phương pháp
| Dạng bài toán về gen có nhiều alen (Đối với trường hợp tính trạng do một gen có nhiều alen quy định): - Nếu bố mẹ có kiểu hình giống nhau nhưng sinh con có kiểu hình mới thì kiểu hình mới do alen lặn quy định. - Nếu bố mẹ có kiểu hình khác nhau, sinh con có kiểu hình tổ hợp cả hai tính trạng của bố mẹ thì kiểu hình của con là sự tương tác đồng trội hoặc trội không hoàn toàn. - Nếu bố mẹ có kiểu hình khác nhau, sinh con có kiểu hình khác bố mẹ nhưng không phải là tổ hợp cả hai tính trạng của bố mẹ thì tính trạng ở kiểu hình của con do alen lặn quy định. |
B. Bài tập
Câu 1: Ở một loài thú, tính trạng màu lông do một gen có 4 alen nằm trên nhiễm sắc thể thường quy định. Alen A1 quy định lông đen trội hoàn toàn so với các alen A2, A3, A4; Alen A2 quy định lông xám trội hoàn toàn so với alen A3, A4; Alen A3 quy định lông vàng trội hoàn toàn so với alen A4 quy định lông trắng. Thực hiện phép lai giữa hai cá thể khác nhau, thu được F1. Theo lí thuyết, F1 sẽ có tối đa bao nhiêu loại kiểu gen, bao nhiêu loại kiểu hình?
Hướng dẫn giải
- Đời F1 sẽ có nhiều loại kiểu gen nếu bố mẹ đều có kiểu gen dị hợp và có kiểu gen khác nhau.
- Khi bố mẹ có kiểu gen dị hợp và có kiểu gen khác nhau thì đời con sẽ có tối đa 4 loại kiểu gen, 3 loại kiểu hình.
- Ví dụ: Kiểu gen của bố mẹ là: A1A3 × A2A4.
Thì đời con có 4 loại kiểu gen là: 1A1A2 : 1A1A4 : 1A2A3 : 1A3A4.
→ Có 3 loại kiểu hình là:
lông đen (1A1A2 : 1A1A4); lông xám (1A2A3); lông vàng (1A3A4).
Câu 2: Ở một loài thực vật, alen A quy định quả đỏ trội không hoàn toàn so với alen a quy định quả xanh; kiểu gen Aa quy định quả vàng. Cho cây quả đỏ giao phấn với cây quả xanh (P), thu được F1. Tiếp tục cho F1 giao phấn ngẫu nhiên, thu được F2. Biết không xảy ra đột biến. Theo lí thuyết, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng?
I. Ở F2 có 3 loại kiểu gen, 3 loại kiểu hình.
II. Cho 2 cây có kiểu hình khác nhau giao phấn với nhau, thu được F1 có 2 loại kiểu hình. Sẽ có tối đa 2 phép lai cho kết quả như vậy.
III. Lấy ngẫu nhiên 2 cây ở F2 cho giao phấn với nhau, thu được F3 có 1 loại kiểu hình. Có tối đa 3 phép lai cho kết quả như vậy.
IV. Cho cây quả vàng tự thụ phấn thì sẽ thu được đời con có 3 loại kiểu gen và 3 loại kiểu hình.
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
Hướng dẫn giải
Cả 4 phát biểu đúng. → Đáp án D.
I đúng. Vì sơ đồ lai: P: AA × aa
F1: 100% Aa
F1 giao phấn ngẫu nhiên: Aa × Aa. Sẽ cho đời con có 3 kiểu gen; 3 kiểu hình.
II đúng. Vì tính trạng trội không hoàn toàn, đời con có 2 kiểu hình. Chứng tỏ có 2 trường hợp.
- Trường hợp 1 : Đời con có 50% cây quả đỏ : 50% cây quả vàng.
→ Kiểu gen của bố mẹ là AA × Aa.
- Trường hợp 2: Đời con có 50% cây quả vàng : 50% cây quả xanh.
→ Kiểu gen của bố mẹ là Aa ×× aa.
→ Có 2 phép lai phù hợp.
III đúng. Vì tính trạng trội không hoàn toàn, đời con có 1 loại kiểu hình. Chứng tỏ có 3 trường hợp.
- Trường hợp 1 : Đời con có 100% cây quả đỏ → Kiểu gen của bố mẹ là AA × AA.
- Trường hợp 2: Đời con có 100% cây quả vàng → Kiểu gen của bố mẹ là AA × aa.
- Trường hợp 3: Đời con có 100% cây quả xanh → Kiểu gen của bố mẹ là aa × aa.
→ Có 3 phép lai phù hợp.
IV đúng. Vì cây quả vàng có kiểu gen Aa. Cây Aa tự thụ phấn thì đời con có tỉ lệ kiểu gen là
1AA:2Aa: laa → Có 3 kiểu gen, 3 kiểu hình.
C. Bài tập tự luyện
Câu 1: Ở một loài động vật cho cá thể lông trắng giao phối với cá thể lông đỏ được F1 đồng loạt lông trắng . Cho F1 giao phối tự do được F2 có 75% số cá thể có màu lông trắng , 18,75% các thể lông đỏ , 6,25% số cá thể có lông hung .Nếu tất cả cá thể lông trắng ở đời con F2 giao phối ngẫu nhiên và tự do thì theo lí thuyết số cá thể lông hung ở đời F 3 có tỉ lệ là:
A. 1/9
B. 1/81
C. 1/36
D. 1/4
Câu 2: Ở cây ngô có 3 gen không alen phân li độc lập và tác động qua lại với nhau cùng quy định màu sắc hạt, mối gen đều có 2 alen ( A,a; B,b; R,r). Khi trong điều kiện có đồng thời cả 3 alen trội cho hạt có màu, các kiểu gen còn lại cho hạt không màu. Lấy phấn của cây mọc từ hạt có màu P thụ phấn cho hai cây .
- Cây thứ nhất có kiểu gen aabbRR thu được 50% số hạt có màu
- Cây thứ hai có kiểu gen aaBBrr thu được các cây lai có 25 % hạt có màu
Kiểu gen của cây P là:
A. AaBBRr
B. AABbRr
C. AaBbRr
D. AaBbRR
Câu 3: Cho cây cà chua quả đỏ tự thụ phấn, đời F1 thu được 603 cây quả đỏ , và 469 cây quả vàng . Trong số các cây quả vàng F1 theo lí thuyết số cây thuần chủng là bao nhiêu
A. 1/9
B. 4/9
C. 3/7
D. 1/3
Câu 4: Ở một loài thực vật khi cho giao phấn giưã cây quả dẹt và cây quả bầu dục thu được 100% quả dẹt. Cho cây F1 lai với cây đồng hợp lặn về các cặp gen thu đươc đời con có 21 quả dẹt : 43 quả tròn : 20 quả bầu dục . Cho cây F1 tự thụ phấn thu được F2. Cho tất cả các cây hạt tròn F2 giao phấn với nhau thu được F3 .Lấy ngẫu nhiên một cây F3 đem trồng theo lí thuyết xác suất để cây này có kiểu hình bầu dục là:
A. 1/12
B. 1/9
C. 1/6
D. 3/16
Câu 5: Ở cây ngô tính trạng chiều cao cây do có 3 gen cặp gen không alen tác động qua lại với nhau theo kiểu cộng gộp chúng phân li độc lập với nhau , mối gen đều có 2 alen ( A,a; B,b ; C,c.) .và cứ mỗi gen trội có măt trong kiểu gen thì cây sẽ thấp đi 20 cm , cây cao nhất có 210 cm . Khi cho cây cao nhất lai với cây thấp nhất thu được F1 . Cho F1 giao phấn ngẫu nhiên thì tỷ số cây con có chiều cao 150 cm là
A. 6/64
B. 32/64
C. 15/64
D. 20/64
Câu 6: Ở một loài thực vật tính trạng chiều cao cây do có 3 gen cặp gen không alen tác động qua lại với nhau theo kiểu cộng gộp và chúng phân li độc lập với nhau , mối gen đều có 2 alen (A,a; B,b ; C,c) và cứ mỗi gen trội có măt trong kiểu gen thì cây sẽ cao thêm 10 cm . Khi tưởng thành cây thấp nhất có chiều cao là 110 cm . Tính theo lí thuyết, phép lai AaBbDd x AaBbDd cho đòi con có số cây cao 140 cm chiếm bao nhiêu
A. 6/64
B. 1/64
C. 20/64
D. 15/64
Câu 7: Ở ngô, có 3 gen không alen phân li độc lập, tác động qua lại cùng quy định màu sắc hạt, mỗi gen đều có 2 alen (A, a; B, b; R, r). Khi trong kiểu gen có mặt đồng thời cả 3 alen trội A, B, R cho hạt có màu; các kiểu gen còn lại đều cho hạt không màu. Lấy phấn của cây mọc từ hạt có màu (P) thụ phấn cho 2 cây:Cây thứ nhất có kiểu gen aabbRR thu được các cây lai có 50% số cây cho hạt có màu; Cây thứ hai có kiểu gen aaBBrr thu được các cây lai có 25% số cây cho hạt có màu. Kiểu gen của cây (P) là:
A. AaBBRr
B. AABbRr.
C. AaBbRr.
D. AaBbRR
Câu 8: Ở một loài thực vật, tính trạng hình dạng quả do 2 cặp gen quy định. Cho giao phấn giữa cây quả dẹt với cây quả bầu dục (P), thu được F1 gồm toàn cây quả dẹt. Cho cây F1 lai phân tích với cây đồng hợp lặn về các cặp gen, thu được đời con (Fa) có kiểu hình phân li theo tỉ lệ 1 cây quả dẹt: 2 cây quả tròn : 1 cây quả bầu dục. Cho cây quả dẹt ở Fa tự thụ phấn thu được đời con. Trong các nhận định sau, có bao nhiêu nhận định đúng ?
(1) Đời con có 9 loại kiểu gen, 4 loại kiểu hình.
(2) Đời con có số cây quả dẹt chiếm 56,25%.
(3) Đời con có số cây quả tròn thuần chủng chiếm 1/3
(4) Đời con có số cây quả dẹt đồng hợp về một trong hai cặp gen trên chiếm 1/2.
A. 4
B. 1
C. 2
D. 3
Câu 9: Cho hai thứ lúa mì thân cao, hạt màu đỏ dậm với lúa mì thân thấp, hạt màu trắng; thu được F1 100% thân cao, hạt màu hồng. Cho F1 giao phấn ngẫu nhiên, F2 có kiểu hình phân li theo tỉ lệ 6,25% thân cao, hạt màu đỏ dậm; 25% thân cao, hạt màu đỏ vừa; 31,25% thân cao, hạt màu hồng; 12,5% thân cao, hạt màu hồng nhạt; 6,25% thân thấp, hạt màu hồng; 12,5% thân thấp; hạt màu hồng nhạt; 6,25% thân thấp, hạt màu trắng. Theo lý thuyết, trong các nhận xét sau đây có bao nhiêu nhận xét đúng?
(1) Tính trạng màu sắc di truyền theo kiểu tương tác cộng gộp.
(2) Có 2 kiểu gen quy định kiểu hình thân cao, hạt đỏ vừa.
(3) Khi cho cây F1 lai phân tích, tỉ lệ kiểu hình thu được là 1 : 1 : 1 : 1.
(4) Tỉ lệ phân li kiểu gen ở F2 là 6 : 3 : 3 : 2 : 1 : 1.
A. 1
B. 4
C. 2
D. 3
Câu 10: Cho cây hoa đỏ lưỡng bội (P) giao phấn với hai cây lưỡng bội cùng loài trong hai phép lai.
Phép lai 1: Cây hoa đỏ lai với cây hoa vàng, đời con thu được 90 cây hoa đỏ; 90 cây hoa vàng; 60 cây hoa trắng.
Phép lai 2: Cây hoa đỏ đem lai phân tích, đời con thu được 30 cây hoa đỏ; 30 cây hoa vàng; 60 cây hoa trắng. Biết rằng không có đột biến xảy ra. Theo lý thuyết, kết luận nào sau đây đúng?
A. Nếu cho cây hoa đỏ (P) tự thụ phấn, xác suất xuất hiện hoa trắng ở đời con là 6,25%.
B. Hai gen quy đinh tính trạng màu sắc hoa cùng nằm trên một nhiễm sắc thể thường và di truyền liên kết.
C. Màu đỏ của hoa được hình thành do sự tương tác giữa hai gen trội không alen.
D. Có ba kiểu gen quy định kiểu hình hoa vàng.
Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Phương pháp giải nhanh Dạng bài di truyền của gen có nhiều alen Sinh học 12. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập .
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
Chúc các em học tập tốt !
