BÀI TẬP LIÊN QUAN ĐẾN CHU KÌ TIM
A. LÝ THUYẾT
Dạng bài tập liên quan đến chu kì tim thuộc chủ đề sinh lí tuần hoàn ở phần sinh lí động vật trong chương trình sinh học lớp 11. Phần bài tập này thường được ra trong các kì thi HSG cấp trường, cấp tính môn sinh học.
Như chúng ta đã biết, đối với người trưởng thành (bình thường) thì mỗi chu kì tìm gồm có 3 pha (pha co tâm nhĩ, pha co tâm thất và pha dãn chung) với tổng thời gian của một chu kì tim là 0,8 giây. Trong đó:
- Pha co tâm nhĩ: 0,1 giây
- Pha co tâm thất: 0,3 giây
- Pha giãn chung: 0,4 giây
Những động vật khác cũng tương tự, trong mỗi chu kì tìm cũng gồm 3 pha nhưng thời gian mỗi pha cũng như tổng thời gian của mỗi chu kì là có thể khác nhau ở các loài động vật khác nhau. Nêu như thời gian của mỗi chu kì tim càng ít thì số nhịp tim (số chu kì tim) trong mỗi phút (60 giây) càng cao và ngược lại.
Nếu gọi:
- Q: lưu lượng máu đẩy vào động mạch / phút (lưu lượng tim).
- Qs: lượng máu bơm vào động mạch / chu kì tim.
- f: số chu kì tìm/phút (số nhịp tim).
- V1: thể tích máu trong tim vào cuối tâm trương.
- V2: thể tích máu trong tim vào cuối tâm thu.
- Ta có biểu thức: Q = Qs.f và Qs = V1-V2
B. BÀI TẬP
Câu 1: Nhịp tim của chuột là 720 lần/phút, giả sử tỉ lệ thời gian các pha của chu kì tịm lần lượt là 1 : 3 : 9. Tính thời gian tâm nhỉ và tâm thất được nghỉ ngơi.
Hướng dẫn giải
Theo giả thuyết, nhịp tim của chuột = 720 lần/phút --> 1 chu kì tim = 60/720 = 0,08333 s
Tỉ lệ thời gian các pha: co tâm nhĩ : co tâm thất : giãn chung = 1 : 3 : 9
Thời gian từng pha là: 0,00641 : 0,01923 : 0,05769
Vậy: Thời gian tam nhĩ nghỉ ngơi = 0,08333 – 0,00641 = 0,07692
Thời gian tam thất nghỉ ngơi = 0,08333 – 0,01923 = 0,06410
Câu 2: Nhịp tim của trâu là 40 lần/phút. Giả sử thời gian nghỉ của tâm nhĩ là 1,3125 giây và của tâm thất là 0,9375. Hãy tính tỉ lệ thời gian của các pha trong chu kì tim?
Hướng dẫn giải
- Thời gian một chu kỳ tim của trâu là: giây
- Pha co tâm nhĩ là : 1,5 – 1,3125 = 0,1875 giây
- Pha co tâm thất là: 1,5 – 0,9375 = 0,5625 giây
- Pha dãn chung là : 1,5 – (0,1875 + 0,5625) = 0,7500 giây
Vậy tỷ lệ thời gian các pha trong chu kỳ tim của trâu là: 0,1875 : 0,5625: 0,7500 1: 3: 4.
Câu 3: Nhịp tim của voi là 25 nhịp / phút. Giả sử thời gian nghĩ của tâm nhĩ là 2.1 giây và của tâm thất là 1,5 giây. Hãy tính tỉ lệ về thời gian của các pha trong chu kì tim ở voi nói trên?
Hướng dẫn giải
- Thời gian của 1 chu kì tim voi là: 60/25 = 2,4 giây - Pha nhĩ co là: 2,4 – 2,1 = 0,3 giây - Pha thất co là: 2,4 – 1,5 = 0,9 giây - Pha giãn chung là: 2,4 – (0,3+ 0,9) = 1,2 giây => Tỉ lệ về thời gian các pha trong chu kì tim voi là: 0,3 : 0,9 : 1,2 <=> 1 : 3 : 4
Ví dụ 5: Ở người bình thường, mỗi chu kì tim kéo dài 0,8 giây. Giả sử mỗi lần tâm thất co bóp đã tống vào động mạch chủ 70ml máu và nồng độ oxi trong máu động mạch của người này là 21ml/100ml máu. Hãy cho biết trong 1 phút, có bao nhiêu ml oxi được vận chuyển vào động mạch chủ?
Hướng dẫn giải
- Lượng máu tim bơm vào động mạch chủ trong 1 phút là: 70 x (60:0,8) = 5250ml.
- Lượng ôxi được vận chuyển vào động mạch chủ trong 1 phút: 5250:100 x 21 = 1102,5 ml.
Câu 4: Thời gian trung bình của chu kì tim ở người bình thường là 0,8 giây. Một người phụ nữ có nhịp tim đo được là 84 nhịp/phút. Lượng máu trong tim của cô ấy là 132,525 ml vào cuối tâm trương và 77,433ml vào cuối tâm thu. Biết rằng tỉ lệ thời gian của các pha trong chu kì tim của người phụ nữ này tương đương với người bình thường.
a. Xác định thời gian mỗi pha của một chu kì tim ở người phụ nữ nói trên?
b. Tính lượng máu được tim bơm lên động mạch chủ trong 1 phút của người phụ nữ đó?
Hướng dẫn giải
a. Xác định thời gian mỗi pha của một chu kì tim của người phụ nữ trên.
- Thời gian chu kì tim: 60 : 84 s.
- Thời gian của pha co tâm nhĩ: (0,1/0,8) : (60/84) = 0,0893 s.
- Pha co tâm thất: (0,3/0,8) : (60/84) = 0,2679 s.
- Pha dãn chung: 0,3571 s.
b. Tính lượng máu bơm/phút của người phụ nữ đó.
84 x (132,252 – 77,433) = 4604,796 ml/phút.
Câu 5: Nhịp tim của ếch trung bình 60 lần/phút. Trong một chu kì tim, tỉ lệ của các pha tương ứng là 1 : 3 : 4. Xác định thời gian tâm nhĩ và tâm thất được nghĩ ngơi?
Hướng dẫn giải
Thời gian của một chu kỳ tim: 60 giây: 60 lần = 1 giây.
Pha co tâm nhĩ: 1: 8 = 0.125 giây.
Pha co tâm thất: 0.125 x 3 = 0.375 giây.
Pha dãn chung: 0.125 x 4 = 0.5 giây.
Thời gian nghỉ ngơi của tâm nhĩ là: 1 - 0.125 = 0.875 giây.
Thời gian nghỉ ngơi của tâm thất là: 1 - 0.375 = 0.625 giây.
Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Phương pháp giải dạng Bài tập liên quan đến chu kì tim Sinh học 11. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
- Tổng ôn Lý thuyết nâng cao Chương II Cảm ứng Sinh học 11
- 104 câu hỏi trắc nghiệm ôn tập Chương Cảm ứng Sinh học 11 có đáp án
Chúc các em học tập tốt!
