Lý thuyết tổng ôn chủ đề Tuần hoàn máu ở động vật Sinh học 11

TUẦN HOÀN MÁU Ở ĐỘNG VẬT

I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn

1. Cấu tạo chung.

• Động vật đơn bào và đa bào bậc thấp: Chưa có hệ tuần hoàn, các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể.
• Động vật đa bào bậc cao: Trao đổi chất qua các bộ phận:
  • Dịch tuần hoàn: Máu và hỗn hợp máu - Dịch mô.
  • Tim: Là cái máy bơm hút và đẩy máu chảy trong mạch máu
  • Hệ thống mạch máu: Gồm hệ thống động mạch, hệ thống mao mạch và hệ thống tĩnh mạch

2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn: vận chuyển các chất /cơ thể à đáp ứng các hoạt động sống của cơ thể.

II. Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật

* Động vật đơn bào và đa bào bậc thấp: chưa có hệ tiêu hóa

* Động vật đa bào kích thước cơ thể lớn

• Có hệ tuần hoàn
• Các dạng hệ tuần hoàn

BẢNG PHÂN BIỆT HỆ TUẦN HOÀN HỞ - HỆ TUẦN HOÀN KÍN

BẢNG PHÂN BIỆT HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN - HỆ TUẦN HOÀN KÉP

PHÂN TÍCH CHIỀU HƯỚNG TIẾN HÓA TRONG CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN

1- Giữa HTH hở và HTH kín, hệ TH nào tiến hóa hơn ? Vì sao ?

• HTH kín ưu điểm hơn so với HTH hở.
• Vì: Máu chảy với áp lực cao hay trung bình, tốc độ máu chảy nhanh → Máu đi được xa, đến các cơ quan nhanh → Đáp ứng nhu cầu trao đổi chất cao của cơ thể.

2- Tại sao côn trùng mang HTH hở nhưng vẫn hoạt động mạnh (dế mèn, châu chấu..)?

Vì:   

• Ở côn trùng, hô hấp thực hiện nhờ hệ thống ống khí
• O₂, CO₂ được hệ thống ống khí mang đến tận tế bào, không cần hệ tuần hoàn → Khả năng hoạt động mạnh

3- Vì sao hệ tuần hoàn hở chỉ thích hợp cho động vật có kích thước nhỏ, ít hoạt động ?

Vì :

• Áp lực thấp, tốc độ máu chậm
• Khả năng điều hòa, phân phối máu đến các cơ quan chậm.

4- Tại sao nói HTH kép ưu điểm hơn HTH đơn? Vì:

• Máu qua tim 2 lần, có áp lực cao, tốc độ nhanh, đi được xa.
• Tăng hiệu quả cung cấp O₂ và chất dinh dưỡng cho tế bào.
• Đồng thời thải nhanh các chất thải ra ngoài

Như vậy: Giúp trao đổi chất diễn ra nhanh hơn, thích nghi điều kiện sống

5- Sự tiến hóa của HTH kín:

6- Chiều hướng tiến hóa Hệ tuần hoàn của Động vật ?

• Cấu tạo cơ quan tuần hoàn: Từ chưa có HTH → có HTH hở → có HTH kín (tuần hoàn đơn, tuần hoàn kép)
• Tốc độ vận chuyển của máu: Từ máu chảy chậm → máu chảy dưới áp lực trung bình → máu chảy áp lực cao.
• Sự pha trộn của máu: Máu trộn lẫn dịch mô → máu đi nuôi cơ thể là máu pha → máu đi nuôi cơ thể là máu giàu O₂ .

III. Hoạt động của tim:

1. Tính tự động của tim.

• Khái niệm: Tính tự động của tim là khả năng co giãn tự động theo chu kỳ của tim.
• Nguyên nhân gây ra tính tự động của tim do hệ dẫn truyền tim.
• Hệ dẫn truyền tim gồm:
  • Nút xoang nhĩ: Tự phát xung điện, truyền xung điện → Nút nhĩ thất và cơ tâm nhĩ.
  • Nút nhĩ thất: Nhận xung điện từ nút xoang nhĩ → Bó His
  • Bó His dẫn truyền xung điện → Mạng Puoc-kin
  • Mạng Puoc-kin: Truyền xung điện → cơ tâm thất.

2. Chu kỳ hoạt động của tim.

• Tim co giãn nhịp nhàng theo chu kỳ.
• Một chu kỳ tim (0,8s) gồm 3 pha: + TN co: 0,1s + TT co: 0,3s + Giãn chung: 0,4s
• Nhịp tim là số chu kỳ tim trong 1 phút, tỷ lệ nghịch với khối lượng cơ thể. 

IV. Hoạt động của hệ mạch

V. Cân bằng nội môi