Qua bài giảng Luyện từ và câu: Đại từ, giúp các em hiểu được khái niệm về đại từ. Biết vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành các bài tập 1, 2, 3 trong SGK.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Nhận xét
Câu 1. Các từ in đậm dưới đây được dùng để làm gì?
a) Hùng nói: "Theo tớ, quý nhất là lúa gạo. Các cậu có thấy ai không ăn mà sống được không?"
Quý và Nam cho là có lí
b) Chích bông sà xuống vườn cải. Nó tìm bắt sâu bọ.
Gợi ý:
a) Các từ in đậm tớ - cậu dùng để xưng hô.
b) Từ in đậm nó dùng để chỉ chích bông, dùng để xưng hô. Nó tránh được hiện tượng lặp từ trong câu.
Câu 2. Cách dùng những từ in đậm dưới đây có gì giống cách dùng các từ nêu ở bài tập 1?
a) Tôi rất thích thơ. Em gái tôi cũng vậy.
b) Lúa gạo hay vàng đều đáng quý. Thời gian cũng thế. Nhưng quý nhất là người lao động.
Gợi ý:
- Cách dùng từ in đậm trên cũng giống cách dùng các từ ở bài tập 1. Nó cũng được dùng để thay thế cho những từ khác nhằm tránh hiện tượng lặp từ (từ vậy thay cho từ thích, từ thế thay cho từ quý).
1.2. Ghi nhớ
- Đại từ là từ dùng để xưng hô hay để thay thế danh từ, động từ, tính từ (hoặc cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ) trong câu cho khỏi lặp lại các từ ngữ ấy.
1.3. Hướng dẫn luyện tập
Câu 1. Các từ ngữ in đậm trong đoạn thơ sau được dùng để chỉ ai? Những từ ngữ đó được viết hoa nhằm biểu lộ điều gì?
Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người
Nhớ Ông Cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải, đẹp tươi lạ thường!
Nhớ Người những sáng tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
Nhớ chân Người bước lên đèo
Người đi, rừng núi trông theo bóng Người.
TỐ HỮU
Gợi ý:
- Các từ ngữ in đậm được dùng để chỉ Bác Hồ.
- Những từ đó được viết hoa nhằm biểu lộ sự tôn kính đối với Bác.
Câu 2. Tìm những đại từ được dùng trong bài ca dao sau:
- Cái cò, cái vạc, cái nông,
Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò?
- Không không, tôi đứng trên bờ,
Mẹ con cái diệc đổ ngờ cho tôi.
Chẳng tin, ông đến mà coi,
Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.
Gợi ý:
- Những đại từ được dùng trong bài ca dao (những từ được in đậm):
- Cái cò, cái vạc, cái nông,
Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò?
- Không không, tôi đứng trên bờ,
Mẹ con cái diệc đổ ngờ cho tôi.
Chẳng tin, ông đến mà coi,
Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.
Câu 3. Dùng đại từ ở những chỗ thích hợp để thay thế cho danh từ bị lặp lại nhiều lần trong mẩu chuyện sau:
Con chuột tham lam
Chuột ta gặm vách nhà. Một cái khe hở hiện ra. Chuột chui qua khe và tìm được rất nhiều thức ăn. Là một con chuột tham lam nên chuột ăn nhiều quá, nhiều đến mức bụng chuột phình to ra. Đến sáng, chuột tìm đường trở về ổ, nhưng bụng to quá, chuột không sao lách qua khe hở được.
Theo LÉP-TÔN-XTÔI
Gợi ý:
Con chuột tham lam
Chuột ta gặm vách nhà. Một cái khe hở hiện ra. Chuột chui qua khe và tìm được rất nhiều thức ăn. Là một con chuột tham lam nên nó ăn nhiều quá, nhiều đến mức bụng nó phình to ra. Đến sáng, chuột tìm đường trở về ổ, nhưng bụng to quá, nó không sao lách qua khe hở được.
Theo LÉP-TÔN-XTÔI
- Thông qua bài giảng Luyện từ và câu: Đại từ, các em cần nắm được:
- Nắm được khái niệm về đại từ; nhận biết đại từ trong thực tế.
- Bước đầu biết sử dụng đại từ thế cho danh từ bị dùng lặp lại nhiều lần trong một văn bản ngắn.
- Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng
Tập làm văn: Luyện tập thuyết trình, tranh luận để có bước chuẩn bị thật tốt cho tiết học tiếp theo.
