DI DÂN VÀ SỰ BÙNG NỔ ĐÔ THỊ Ở ĐỚI NÓNG
A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
1. Sự di dân
Di dân ở các nước thuộc đới nóng diễn ra do nhiều nhân tố tác động : thiên tai, chiến tranh, kinh tế chậm phát triển, sự nghèo đói và thiếu việc làm... Tình trạng di dân ở đây rất đa dạng và phức tạp.
Ở nhiều nước đới nóng, cũng là các nước đang phát triển, làn sóng nông dân di cư tự do vào đô thị tìm kiếm việc làm (vì thu nhập ờ vùng nông thôn quá thấp) đã làm cho dân số đô thị tăng nhanh, tạo sức ép lớn đối với vấn đề việc làm và môi trường đô thị.
Hạn hán thường xuyên và các cuộc xung đột tộc người không dứt là những nguyên nhân dẫn đến việc di dân tị nạn rất phổ biến ở nhiều nước châu Phi. Tình trạng này cũng diễn ra với quy mô lớn ở nhiều nước Nam Á và Tây Nam Á.
Tuy nhiên, nhiều nước đới nóng cũng tiến hành di dân có tổ chức, có kế hoạch để khai hoang, lập đồn điền trồng cây xuất khẩu, để xây dựng các công trình công nghiệp mới, phát triển kinh tế ờ các vùng núi hay vùng ven biển. Những cuộc di dân như vậy có tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội.
2. Quá trình đô thị hoá
Trong những năm gần đây, đới nóng là nơi có tốc độ đô thị hoá cao trên thế giới.
Nhiều thành phố phát triển nhanh chóng và trở thành các siêu đô thị. Năm 1950, đới nóng chưa có đô thị nào tới 4 triệu dân ; đến năm 2000 đã có 11 siêu đô thị trên 8 triệu dân.
Từ năm 1989 đến năm 2000, dân số đô thị ở đới nóng đã tăng lên gấp đôi. Với sự phát triển kinh tế và gia tăng dân số như hiện nay, trong vòng vài chục năm nữa tổng số dân đô thị của các nước thuộc đới nóng sẽ gấp hai lần tổng số dân đô thị của các nước thuộc đới ôn hoà.
Sự di dân tự do đến các thành phố lớn làm cho số dân đô thị tăng quá nhanh dẫn đến những hậu quả nặng nề.
Ngày nay, nhiều nước ở đới nóng đã thấy được sự cần thiết phải tiến hành đô thị hoá gắn liền với phát triển kinh tế và phân bố dân cư hợp lí.
B. BÀI TẬP VÍ DỤ
Câu 1: Nêu những nguyên nhân dẫn đến các làn sóng di dân ở đới nóng.
Lời giải:
- Nhóm nguyên nhân tích cực và tiêu cực:
+ Tích cực (có tác động tốt đến kinh tế - xã hội): di dân có tổ chức, có kế hoạch để khai hoang, lập đồn điền trồng cây xuất khẩu để xây dựng các công trình công nghiệp mới, phát triển kinh tế ở vùng núi hay vùng ven biển.
+ Tiêu cực (tác động xấu đến kinh tế - xã hội): nông dân di cư tự do vào đô thị tìm kiếm việc làm, di dân tị nạn (do hạn hán thường xuyên và các cuộc xung đột tộc người không dứt).
- Nhóm các nguyên nhân tự nhiên và nguyên nhân xã hội:
+ Nguyên nhân tự nhiên: thiên tai, hạn hán.
+ Nguyên nhân xã hội: xung đột, chiến tranh, đói nghèo,
Câu 2: Kể tên một số siêu đô thị ở đới nóng ?
Lời giải:
Mê-hi-cô Xi ti, Ri-Ô đê Gia-nê-rô, Xao Pao-lô, La-gốt, Cai-rô, Ka-ra-si, Niê-đê-li , Côn-ca-ta, Mum-bai, Ma-ni-la, Gia-các-ta.
Câu 3: Dựa vào hình 11.3, nhận xét về tốc độ tăng tỉ lệ dân đô thị ở một số nơi trên thế giới.
Lời giải:
- Nam Mĩ có tỉ lệ dân số đô thị cao nhất (79%).
- Tốc độ đô thị hóa của các châu lục và khu vực ( năm 2001 so với năm 1950) : Châu Á: 146,6% , Châu Âu: 30,4%, Châu Phi :120%, Bắc Mĩ: 17,2%, Nam Mĩ: 92,7%.
- So sánh tốc độ đô thị hóa giữa các châu lục và khu vực:
+ Châu Á có tốc độ đô thị hóa cao nhất
+ Bắc Mĩ có tốc độ đô thị hóa thấp nhất
C. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu: 1 Dân số đô thị ở đới nóng tăng nhanh chủ yếu do:
A. gia tăng dân số tự nhiên ở đô thị lớn.
B. nông dân di cư tự do vào đô thị kiếm việc làm.
C. chính sách di dân của nhà nước.
D. kinh tế phát triển nên thu hút nhiều lao động trình độ cao.
Hướng dẫn:
Dân số đô thị ở đới nóng tăng nhanh chủ yếu do nông dân di cư tự do vào đô thị kiếm việc làm (vì thu nhập ở nông thôn quá thấp).
Chọn: B.
Câu: 2 Tình trạng di dân tị nạn diễn ra phổ biến ở khu vực nào sau đây?
A. Châu Phi, Nam Á và Tây Nam Á.
B. Châu Phi, Nam Á và Đông Nam Á.
C. Nam Mĩ, Nam Á, Đông Nam Á.
D. Nam Mĩ, Nam Á và Trung Á.
Hướng dẫn:
Tình trạng di dân tị nạn diễn ra phổ biến ở châu Phi, Nam Á và Tây Nam Á.
Chọn: A.
Câu: 3 Đâu là đô thị sạch nhất trên thế giới?
A. Thượng Hải.
B. Sơ-un.
C. Tokyo.
D. Xin-ga-po.
Hướng dẫn:
Xin-ga-po được công nhận là đô thị sạch nhất trên thế giới.
Chọn: D.
Câu: 4 Siêu đô thị không thuộc đới nóng là:
A. La-gốt.
B. Niu- I-ooc.
C. Mum-bai.
D. Ma-ni-la.
Hướng dẫn:
Các siêu đô thị thuộc đới nóng là La- gốt, Mum-bai, Ma-ni-la. Niu-I-ooc là siêu đô thị không thuộc đới nóng.
Chọn: B.
Câu: 5 Hình thức di dân mang lại những tác động tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội là:
A. di dân tự do.
B. di dân phong trào.
C. di dân có kế hoach.
D. di dân tránh thiên tai.
Hướng dẫn:
Một số nước đới nóng tiến hành di dân có tổ chức, kế hoạch, những cuộc di dân như vậy có tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội.
Chọn: C.
Câu: 6 Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng di dân tị nạn ở khu vực Nam Á và Tây Nam Á là:
A. Thiên tai và kinh tế chậm phát triển.
B. Xung đột tộc, tôn giáo triền miên.
C. Sự nghèo đói và thiếu việc làm.
D. Ô nhiễm môi trường và chiến tranh.
Hướng dẫn:
Nam Á và Tây Nam Á là những khu vực có tài nguyên thiên nhiên giàu có (dầu mỏ), do vậy có nhiều cường quốc tranh giành ảnh hưởng.
Chọn: B.
Câu: 7 Đâu không phải là mục đích của các cuộc di dân có tổ chức, có kế hoạch của một số nước ở đới nóng?
A. khai hoang, lập đồn điền trồng cây xuất khẩu.
B. xây dựng các công trình công nghiệp mới.
C. phát triển kinh tế ở các vùng núi hay vùng ven biển.
D. hạn chế tác động của thiên tai.
Hướng dẫn:
Nhiều nước đới nóng di dân có kế hoạch tổ chức nhằm mục đích phát triển kinh tế như: khai hoang lập đôn điền trồng cây xuất khẩu, xây dựng các công trình công nghiệp mới, phát triển kinh tế ở các vùng núi hay vùng ven biển.
Chọn: D.
Câu: 8 Biểu hiện của quá trình đô thị hóa ở đới nóng không phải là:
A. Tốc độ đô thị hóa cao.
B. Trình đô đô thị hóa cao.
C. Tỉ lệ dân thành thị tăng nhanh.
D. Số siêu đô thị ngày càng nhiều.
Hướng dẫn:
Biểu hiện của quá trình đô thị hóa ở đới nóng là tốc độ đô thị hóa cao (chủ yếu do dân số tăng quá nhanh), tỉ lệ dân thành thị tăng nhanh khiến nhiều thành phố phát triển nhanh chóng và trở thành các siêu đô thị. Tuy nhiên, trình độ đô thị hóa còn thấp và gây ra nhiều tác động tiêu cực.
Chọn: B.
Câu: 9 Đô thị hóa tự phát ở đới nóng không có tác động nào sau đây?
A. ô nhiễm môi trường.
B. thất nghiệp, thiếu việc làm.
C. phân bố dân cư hợp lí hơn.
D. sinh ra nhiều tệ nạn xã hội.
Hướng dẫn:
Ở đới nóng, đô thị hóa chủ yếu do sự di dân ồ ạt từ vùng nông thôn đến các thành phố để tìm kiếm việc làm nên trình độ đô thị hóa thấp và gây ra nhiều tác động tiêu cực như: ô nhiễm môi trường, thất nghiệp thiếu việc làm tăng cao, sinh ra các tệ nạn xã hội, phân bố dân cư không có sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước dẫn đến sự phân bố dân cư bất hợp lí.
Chọn: C.
Câu: 10 Khu vực có tỉ lệ thị dân tăng nhanh nhất trong giai đoạn 1950 – 2001 là:
A. châu Á.
B. châu Phi.
C. châu Âu.
D. Nam Mĩ.
Hướng dẫn:
Châu Á có tỉ lệ dân thành thị tăng nhanh nhất, sau đó đến châu Phi, Nam Mĩ, châu Âu rồi đến Bắc Mĩ.
Chọn: A.
---(Hết)---
Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Chuyên đề Di dân và sự bùng nổ đô thị ở đới nóng môn Địa Lý 7 năm 2021. Để xem thêm nhiều tư liệu hữu ích khác, các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
