Bài 15: Đòn bẩy

• Mỗi đòn bẩy đều có:

  • Điểm tựa là O

  • Trọng lượng của vật cần nâng \(\left( {{F_1}} \right)\) tác dụng vào 1 điểm của đòn bẩy \(\left( {{O_1}} \right)\)

  • Lực nâng vật  \(\left( {{F_2}} \right)\) tác dụng vào một điểm khác của đòn bẩy \(\left( {{O_2}} \right)\) 

• Chú ý: Đòn bẩy không thể thiếu yếu tố \(\left( {{F_2}} \right)\), vì thiếu lực này ta không thể bẩy vật lên được.

• Đòn bẩy có 2 dạng:

  • Dạng 1: các lực tác dụng ở hai phía của điểm tựa 

  • Dạng 2: các lực tác dụng ở cùng một phía với điểm tựa.

• Ví dụ: Dùng xà beng di chuyển một vật nặng trên mặt đất 

2.2.1. Đặt vấn đề:

Hình 15.4: Muốn lực nâng vật lên \(\left( {{F_2}} \right)\) nhỏ hơn trọng lượng của vật \(\left( {{F_1}} \right)\) thì các khoảng cách OO₁ và OO₂ phải thỏa mãn điều kiện gì?

2.2.2. Thí nghiệm

Khi OO₂>OO₁ thì F₂< F₁  nghĩa là khi khoảng cách từ điểm tựa đến điểm tác dụng lực lớn hơn khoảng cách từ điểm tựa đến điểm đặt vật thì lực tác dụng nhỏ hơn trọng lượng vật.

2.2.3. Rút ra kết luận

Muốn lực nâng vật nhỏ hơn trọng lực của vật thì phải làm cho khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của lực nâng lớn hơn khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của trọng lượng vật

Hãy chỉ ra điểm tựa, các lực tác dụng của lực F₁, F₂ lên đòn bẩy trong hình vẽ sau: 

Hướng dẫn giải:

• Điểm tựa

  • Chỗ mái chèo tựa vào mạn thuyền.

  • Trục bánh xe cút kít.

  • Ốc vít giữ chặt hai lưỡi kéo.

  • Trục quay bấp bênh.

• Điểm tác dụng của lực F₁:

  • Chỗ nước đẩy vào mái chèo.

  • Chỗ giữa mặt đáy thùng xe cút kít chạm vào thanh nối ra tay cầm.

  • Chỗ giấy chạm vào lưỡi kéo.

  • Chỗ một bạn ngồi.

• Điểm tác dụng của lực F₂:

  • Chỗ tay cầm mái chèo.

  • Chỗ tay cầm xe cút kít.

  • Chỗ tay cầm kéo.

  • Chỗ bạn thứ hai.

Bài 2:

Tác dụng của đòn bẩy là gì?

Hướng dẫn giải:

• Tác dụng của đòn bẩy là giảm lực kéo hoặc đẩy vật và đổi hướng của lực tác dụng vào vật.

• Đòn bẩy có tác dụng làm thay đổi hướng của lực vào vật. Cụ thể, để đưa một vật lên cao ta tác dụng vào vật một lực hướng từ trên xuống.

• Dùng đòn bẩy có thể được lợi về lực. Khi dùng đòn bẩy để nâng vật, nếu khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của lực nâng vật lớn hơn khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của trọng lực thì lực tác dụng nhỏ hơn trọng lượng của vật.

Qua bài giảng Đòn bẩy này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như:

• Nêu đựơc thí dụ sử dụng đòn bẩy trong cuộc sống và chỉ rõ lợi ích của chúng.

• Xác định được điểm tựa (O), các lực tác dụng lên đòn bẩy đó. Biết sử dụng đòn bẩy trong từng trường hợp.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Vật lý 6 Bài 15 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Chọn phát biểu sai khi nói về tác dụng của đòn bẩy.

  • A. Tác dụng của đòn bẩy là giảm lực kéo hoặc đẩy vật
  • B. Tác dụng của đòn bẩy là tăng lực kéo hoặc đẩy vật
  • C. Đòn bẩy có tác dụng làm thay đổi hướng của lực vào vật. 
  • D. Dùng đòn bẩy có thể được lợi về lực. 

• Câu 2:

  Chọn từ thích hợp để điền vào chồ trống của câu sau : Muốn lực nâng vật (1) ............................ trọng lượng của vật thì phải làm cho khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng cua lực nâng (2)...................... khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của trọng lượng vật.

  • A. (1) Nhỏ hơn        (2) Lớn hơn
  • B. (1) Nhỏ hơn        (2) nhỏ hơn
  • C. (1) Lớn hơn        (2) Lớn hơn
  • D. (1) Lớn hơn        (2) nhỏ hơn

• Câu 3:

  Điều kiện nào sau đây giúp người sử dụng đòn bẩy để nâng vật lên với lực nhỏ hơn trọng lượng của vật ?

  • A.  Khi OO₂ < OO₁ thì F₂ < F_1.
  • B. Khi OO₂ = OO₁ thì F₁ = F_2.
  • C. Khi OO₂>OO₁ thì F₂< F₁ 
  • D.  Khi OO₂ > OO₁ thì F₁ < F_2.

• Câu 4:

  Vật nào sau đây là ứng dụng của đòn bẩy ?

  • A. Cầu trượt.
  • B. Đẩy xe lên nhà bằng tấm ván.
  • C.  Bánh xe ở đỉnh cột cờ.
  • D. Cây bấm giấy.

Câu 5- Câu 11: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Vật lý 6 Bài 15 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 15.3 trang 49 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.4 trang 49 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.5 trang 50 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.6 trang 50 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.7 trang 50 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.8 trang 50 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.9 trang 51 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.10 trang 51 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.11 trang 51 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.12 trang 51 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.13 trang 52 SBT Vật lý 6

Bài tập 15.14 trang 52 SBT Vật lý 6

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Vật lý Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!