1. Bố cục văn bản
- Bố cục gồm 3 phần:
- Phần 1: Chiến tranh và “Người bản xứ”.
- Phần 2: Chế độ lính tình nguyện.
- Phần 3: Kết quả của sự hi sinh.
2. Hướng dẫn soạn văn Thuế máu
Câu 1. Nhận xét về cách đặt tên chương, tên các phần trong văn bản.
- "Thuế máu" đã vạch trần tính chất dã man của một loại thuế đặc biệt mà thực dân Pháp đánh vào dân thuộc địa: Thuế máu. Nó gợi lên số phận thảm thương của người dân thuộc địa, bao hàm lòng căm phẫn, thái độ mỉa mai đối với tội ác ghê tớm của chính quyền thực dân.
- Trình tự và cách đặt tên các phần trong chương gợi lên quá trình lừa bịp, bóc lột đến cùng kiệt thuế máu của bọn thực dân cai trị.
Câu 2. So sánh thái độ của các quan cai trị thực dân đối với người dân thuộc địa ở hai thời điểm: trước khi có chiến tranh và khi chiến tranh xảy ra. Số phận thảm thương của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh phi nghĩa được miêu tả như thế nào?
- Thái độ của các quan cai trị thực dân đối với người dân thuộc địa:
- Trước khi có chiến tranh: họ bị xem là giống người hạ đẳng, bị đối xử và đánh đập như súc vật.
- Khi chiến tranh xảy ra: họ lập tức được các quan cai trị tâng bốc vỗ về, được phong cho những danh hiệu cao quý (trở thành những đứa con yêu, những người bạn hiền).
- Số phận thảm thương của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh phi nghĩa được miêu tả:
- Họ phải đột ngột xa gia đình, chối thây bỏ xác.
- Lấy máu mình tưới vòng nguyệt quế của chỉ huy.
- Lấy xương chạm lên gậy của các ngài thống chế.
- Những người ở hậu phương phục vụ chiến tranh đến kiệt sức và chết.
Câu 3. Nêu rõ các thủ đoạn, mánh khóe bắt lính của bọn thực dân. Người dân thuộc địa có thực “tình nguyện” hiến dâng xương máu như lòi lẽ bịp bợm của bọn cầm quyền không?
- Các thủ đoạn, mánh khóe bắt lính của bọn thực dân:
- Tiến hành lùng ráp, vây bắt và cưỡng bức người ta phải đi lính.
- Lợi dụng chuyện bắt lính mà dọa nạt, xoay xở kiếm tiền đối với những nhà giàu.
- Sẵn sàng trói, xích, nhốt người ta như nhốt súc vật, sẵn sàng đàn áp dã man nếu như có chống đối.
- Người dân thuộc địa không tình nguyện như lời lẽ bọn cầm quyền nói:
- Họ tự tìm cách cho mình bị nhiễm những căn bệnh nặng nhất để không phải đi lính.
- Họ bị xiềng xích, bắt bớ, tống giam và bị áp tải xuống tàu.
Câu 4. Kết quả sự hi sinh của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh như thế nào? Nhận xét về cách đối xử của chính quyền thực dân đối với họ sau khi đã bóc lột hết “thuế máu” của họ.
- Kết quả của sự hi sinh của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh:
- Chiến tranh kết thúc cũng là lúc những lời hứa trước đây của các ngài cũng tự dưng biến mất.
- Bộ mặt lừa bịp của bọn thực dân được bộc lộ trắng trợn khi bọn chúng cướp hết những của cải mà người lính mua sắm được, đánh đập họ vô cớ hay đối xử với họ như súc vật vậy.
- Bỉ ổi hơn, nhằm vơ vét cho đầy túi, bọn thực dân còn cấp cả môn bài bán lẻ thuốc phiện cho thương binh người Pháp hay vợ con của tử sĩ người Pháp.
Câu 5. Nhận xét về trình tự bố cục các phần trong chương. Phân tích nghệ thuật châm biếm, đả kích sắc sảo, tài tình của tác giả thể hiện qua cách xây dựng hình ảnh, qua giọng điệu.
- Bố cục theo trình tự thời gian: trước, trong và sau khi xảy ra cuộc chiến tranh thế giới 1914 – 1918.
- Nghệ thuật châm biếm, đả kích sắc sảo, tài tình của tác giả thể hiện chủ yếu qua các phương diện sau:
- Xây dựng một hệ thống hình ảnh sinh động, giàu tình cảm và sức mạnh tố cáo.
- Giọng điệu trào phúng đặc sắc.
Câu 6. Nhận xét về yếu tố biểu cảm trong đoạn trích.
- Yếu tố biểu cảm thể hiện trong thái độ mỉa mai, châm biếm, đả kích kẻ thù:
- "chiến tranh tươi vui"
- "Chứng kiến cảnh kì diệu của trò biểu diễn khoa học về phóng ngư lôi"
- "Những miền hoang vu mộng mơ"
- "quan phụ mẫu nhân hậu"
- Biểu cảm khi thể hiện trong giọng điệu căm phẫn trước tội ác của kẻ thù và cảm thông, đau xót trước nỗi đau của người dân thuộc địa.
Trên đây là bài Soạn văn 8 Thuế máu tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Thuế máu.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
