1. Bố cục văn bản
- Bố cục gồm 2 phần:
- Phần 1: (5 khổ đầu) Người cháu nhớ lại hình ảnh lam lũ, tảo tần giữa cuộc sống thường nhật của người bà bên cạnh sự vô tư đến vô tâm của mình.
- Phần 2: (2 khổ cuối): Sự thức tỉnh của người cháu trước quy luật nghiệt ngã của đời người.
2. Hướng dẫn soạn văn Đò Lèn
Câu 1: Trong bài thơ, cái tôi của tác giả thời tuổi nhỏ được tái hiện như thế nào? Nét quen thuộc và mới mẻ trong cách nhìn của tác giả về chính mình trong quá khứ.
- Hình ảnh thuở nhỏ của tác giả:
- Tuổi thơ phải nếm trả những cơ cực, nghèo đói do chiến tranh.
- Hồn nhiên, vô tư, nghịch ngợm: ra cống Na câu cá, bắt chim sẻ, ăn trộm nhãn chùa Trần,...
- Niềm say mê thế giới hư ảo của thánh thần: hơi đền Cây Thị, xem lễ đền Sòng, tâm hồn trẻ thơ ngây ngất trước mùi thơm của hương trầm, hoa huệ, trước điệu hát văn của cô đồng, ...
- Nét quen thuộc: tái hiện một cách chân thực, cảm động những kỉ niệm tuổi thơ.
- Nét mới: nói ra cả những kỉ niệm không đẹp những sự thật lẽ ra phải giữ kín, hoặc phải quên đi: "ăn trộm nhãn chùa Trần". Đây cũng là sự đổi mới trong cách nhìn, cách cảm của những nhà văn, nhà thơ sau năm 1975; dũng cảm nhìn thẳng vào sự thật, dám nói ra sự thật từ góc nhìn không thuận chiều.
Câu 2: Tình cảm sâu nặng của tác giả đối với bà được biểu hiện cụ thể như thế nào?
- Hình ảnh người bà: vất vả, cơ cực, lam lũ nhưng giàu tình thương và luôn hi sinh thầm lặng
- Mò cua xúc tép
- Gánh chè xanh
- Bán trứng ở ga
- Bán cháo những đêm hàn
- Tình cảm của tác giả đối với bà:
- Thương bà nhưng đã muộn vì bà không còn nữa
- Xót xa, ngậm ngùi, ân hận vì những việc đã xảy ra
Câu 3: Cách thể hiện tình thương bà của tác giả có gì đặc biệt? So sánh nét riêng trong cách sử dụng hình ảnh thơ giữa hai tác giả cùng viết về một đề tà: Bằng Việt (Bếp lửa) và Nguyễn Duy (Đò Lèn).
- Trong Bếp lửa, nhà thơ Bằng Việt thể hiện tình cảm dành cho bà bằng việc tái hiện những hồi ức thiêng liêng, cảm động về tình bà cháu. Tình cảm ấy được thể hiện qua tiếng tu hú tha thiết, qua hình ảnh bếp lửa bập bùng.
- Nét độc đáo trong cách thể hiện tình cảm đối với người bà của Nguyễn Duy là bộc lộ tình cảm trực tiếp, những kí ức ùa về dào dạt rất chân thành, không che đậy dưới bất kì hình ảnh, biểu tượng nào. Mặt khác, nhà thơ bày tỏ tình cảm đối với bà bằng những lời thơ như tự trách mình, như ăn năn, hối lỗi khi nhớ về một thời vô tâm, vụng dại đã qua, chưa kịp làm gì để đền đáp công ơn của bà.
Trên đây là bài Soạn văn 12 Đò Lèn tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Đò Lèn.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
