1. Bố cục văn bản
- Bố cục gồm 3 phần:
- Phần 1: (hai khổ thơ đầu): Sự trăn trở và lời giục giã lên đường.
- Phần 2: (chín khổ tiếp theo): Niềm vui, hạnh phúc khi về với nhân dân
- Phần 3: (còn lại): Khúc hát lên đường say mê, sôi nổi
2. Hướng dẫn soạn văn Tiếng hát con tàu
Câu 1: Hình ảnh con tàu và Tây Bắc ngoài ý nghĩa cụ thể còn có ý nghĩa biểu trưng. Hãy đọc kĩ bài thơ để hiểu được ý nghĩa biểu tượng đó. Căn cứ vào nội dung bài thơ, hãy cắt nghĩa nhan đề và bốn câu thơ đề từ.
- Ý nghĩa biểu tượng:
- Con tàu: biểu tượng cho khát vọng lên đường, khát vọng đi xa, khát vọng hội nhập, đó là con tàu trong tâm tưởng.
- Tây Bắc: biểu tượng cho những nơi xa xôi, nơi cuộc sống đang còn nhiều khó khăn, gian khổ nhưng lại sâu nặng nghĩa tình.
- Ý nghĩa bốn câu thơ đề từ: thể hiện sự gắn bó giữa con người với Tổ quốc, với đất nước, con người con người mang khát vọng mãnh liệt để được hòa mình với Tổ quốc, với nhân dân.
Câu 2: Bài thơ có thể chia làm mấy đoạn? Nêu ý chính của từng đoạn. Bố cục đó thể hiện sự vận động tâm trạng của chủ thể trữ tình như thế nào?
- Bố cục: Tham khảo mục 1 (Bố cục văn bản).
- Bố cục bài thơ biến đổi theo diễn biến tâm trạng nhà thơ từ giục giã đến dồn dập lôi cuốn khi tìm đến ngọn nguồn cách mạng.
Câu 3: Niềm hạnh phúc lớn lao khi gặp lại nhân dân được nhà thơ thể hiện trong khổ thơ nào? Phân tích đặc sắc về nghệ thuật của khổ thơ đó.
- Niềm hạnh phúc của nhà thơ được thể hiện trong khổ thơ:
Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ
Cỏ đón giêng hai chim én gặp mùa
Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa
Chiếc nôi ngừng bỗng gặp bàn tay đưa
- Nghệ thuật được sử dụng trong khổ thơ: so sánh tầng bậc (so sánh kép).
Câu 4: Hình ảnh nhân dân trong kỉ niệm của nhà thơ được gợi lên qua hình ảnh những con người cụ thể nào? Phân tích những khổ thơ nói về những kỉ niệm đó để làm rõ sự gắn bó và biết ơn sâu nặng của nhà thơ đối với nhân dân.
- Hình ảnh nhân dân:
- Người anh: "chiếc áo nâu suốt một đời vá rách", "cởi lại cho con" → vất vả, khổ nghèo nhưng đầy tình nghĩa.
- Người em: "rừng thưa em băng rừng rậm em chờ", "Mười năm tròn chưa mất một phong thư" → thông minh, đầy trách nhiệm trong công việc.
- Mế: "năm con đau mế thức một mùa dài" → thương người chiến sĩ như con ruột của mình (tình nghĩa)...
- → Cách xưng hô thân tình, ruột thịt của chủ thể trữ tình.
Câu 5: Hãy tìm những câu thơ thể hiện rõ nhất chất suy tưởng và triết lí của nhà thơ Chế Lan Viên.
- Những câu thơ thể hiện chất triết lí, suy tưởng của nhà thơ:
- Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất đã hóa những tâm hồn
- Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân đến chim rừng lông trở biếc
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương
Trên đây là Soạn văn 12 Tiếng hát con tàu tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Tiếng hát con tàu.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
