Phương pháp giải các bài tập cơ bản về Amin môn Hóa học 12 năm 2021

Phân tử amoniac	Thế 1H bởi R1	Thế 2H bới R1 và R2	Thế 3H bới R1, R2 và R3
Bậc amin	Amin bậc 1	Amin bậc 2	Amin bậc 3

I – KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI - TÊN

1 – Khái niệm và bậc amin.

 - Khi thay thế nguyên tử H trong phân tử NH₃ (amoniac) bới gốc hidrocacbon R  sẽ được amin.

 - Thế 1H được amin bậc 1; thế 2H được amin bậc 2; thế 3H được amin bậc 3.

2 – Phân loại.

Dựa vào gốc R	Gốc R	Gốc R no	Gốc R không no	Gốc R thơm
	Amin	Amin no	Amin không no	Amin thơm
Dựa vào nhóm chức amin	Số nhóm chức	1 nhóm	Từ 2 nhóm trở lên
	Amin	Đơn chức	Đa chức
Dựa vào bậc amin	Số gốc R	1 gốc R	2 gốc R	3 gôc R
	Amin	Amin bậc 1	Amin bậc 2	Amin bậc 3
	Công thức	Amin no, đơn chức, bậc 1. CnH2n + 1 NH2 ; \({\text{n}} \geqslant {\text{1}}\) Hoặc R’ – NH2

3- Tên amin.

Công thức cấu tạo	Tên gốc – chức Tên gốc R ghép amin	Tên thay thế Tên ankan ghép amin
CH3 – NH2	Metyl amin	Metan amin
CH3 – CH2 – NH2	Etylamin	Etanamin
CH3 – NH – CH3	Đimetylamin	N - Metylmetanamin
CH3 – CH2 – CH2 – NH2	Porpylamin	Propan – 1 - amin
(CH3)3N	Trimetylamin	N,N - đimetylmatanamin
CH3[CH2]3NH2	butylamin	Butan – 1 - amin
C2H5 – NH – C2H5	Đietylamin	N - etanetylamin
C6H5 – NH2	phenylamin	benzenamin
H2N[CH2]6NH2	hexametylenđiamin	Hexa -1,6 - điamin

II – CẤU TẠO - TÍNH CHẤT

1- CẤU TẠO

- Trên nguyên tử N của phân tử amin còn 1 đôi e tự do, nên phân tử amin dễ dàng nhận proton H+ →  amin có tính bazơ yếu. - Nếu gốc R là gốc không no hoặc gốc thơm thì amin còn có phản ứng trên gốc R.

2- TÍNH CHẤT.

Amin CH₃NH₂ và C₂H₅NH₂ tan tốt trong nước.

a- Tính bazơ.

- dd amin là quì tím hóa xanh

R^’NH₂ + HOH → [R^’NH₃]⁺   + OH^-

Khả năng thủy phân của amin phụ thuộc vào gốc R^’ : R^’ no > R^’ không no > R^’ thơm.

→  Amin thơm không làm quì tím hóa xanh.

Ghi nhớ : Tính bazơ của các amin.

R^’_no – NH₂  >  R^’_{không no} – NH₂   >  R^’_thơm – NH₂

Ví dụ : CH₃ – CH₂ – NH₂ > CH₂ = CH – NH₂ > C₆H₅ – NH₂

R^’_no – NH₂  <  (R^’_no)₂NH  <  (R^’_no)₃N

Ví dụ : C₂H₅NH₂ < (C₂H₅)₂NH < (C₂H₅)₃N

R^’_nhỏ - NH₂ <  R^’_lớn – NH₂

Ví dụ : CH₃ – NH₂ < C₃H₇ – NH₂

- Tác dụng với axit → muối amoni

R^’ – NH₂ + HCl →  R^’NH₃Cl

Ví dụ : CH₃NH₂ + HCl →  CH₃NH₃Cl (metyl amoni clorua)

C₆H₅NH₂ + HCl →  C₆H₅NH₃Cl

Nhắc : Các muối R^’NH₃Cl là muối của bazơ yếu nên tác dụng với bazơ mạnh NaOH, KOH.

R^’NH₃Cl + NaOH →  R^’NH₂  +  NaCl  +  H₂O

Ví dụ : CH₃NH₃Cl + NaOH →  CH₃ NH₂ + NaCl + H₂O

C₆H₅NH₃Cl + NaOH →  C₆H₅NH₂ + NaCl + H₂O

b- Phản ứng trên gốc R^’ không no hoặc thơm.

CH₂ = CH – NH₂  + H₂ → CH₃ – CH₂ – NH₂

                                                                                                                                                2,4,6 – tribrom anilin

Phản ứng trên dùng nhận biết anilin.

1. Dạng 1: Lý thuyết về amin

Ví dụ 1: Số đồng phân amin bậc một ứng với công thức phân tử C₄H₁₁N là :

A. 2.

B. 5.

C. 3.

D. 4.

Hướng dẫn giải

Đối với amin, có 2 loại đồng phân là đồng phân mạch C và đồng phân vị trí nhóm chức.

Các đồng phân amin bậc 1 ứng với công thức phân tử C₄H₁₁N là:

CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-NH₂ (1)

CH₃-CH₂-CH(NH₂)-CH₃ (2)

CH₃-CH(CH₃)-CH₂-NH₂ (3)

CH₃-C(CH₃)(NH₂)-CH₃ (4)

Đáp án D.

Ví dụ 2: Nguyên nhân amin có tính bazơ là :

A. Có khả năng nhường proton.                  

B. Trên N còn một đôi electron tự do có khả năng nhận H⁺.

C. Xuất phát từ amoniac.                                

D. Phản ứng được với dung dịch axit.

Hướng dẫn giải

Nguyên nhân amin có tính axit là do trên N còn 1 đôi electron tự do có khả năng nhận H⁺

Đáp án B

Ví dụ 3: Hãy sắp xếp các chất sau đây theo trật tự tăng dần tính bazơ : (1) amoniac ; (2) anilin ;(3) etylamin ; (4) đietylamin ; (5) kalihiđroxit.

A. (2) < (1) < (3) < (4) < (5).  

B. (1) < (5) < (2) < (3) < (4).

C. (1) < (2) < (4) < (3) < (5). 

D. (2) < (5) < (4) < (3) < (1).

Hướng dẫn giải

Để xét tính bazo của aminno axit, phụ thuộc vào gốc hidrocacbon liên kết với nhóm amino.

Gốc hidro cacbon đẩy e => Làm tăng tính bazo của amin hơn so với NH₃

Gốc hidrocacbon hút e => Làm giảm tính bazo của amin hơn so với NH₃

Anilin có chứa nhóm hút e

=> Tính bazo của anilin nhỏ hơn so với NH₃ (I)

(4) có nhiều gốc đẩy e hơn so với (3)

=> dietyl amin > etylamin > amoniac (II)

=> Ta có được thứ tự là: (2) < (1) < (3) < (4) < (5)

Đáp án A

2. Dạng 2: Amin tác dụng với dung dịch axit, muối

Ví dụ 1: Cho 10 gam amin đơn chức X  phản ứng hoàn toàn với HCl (dư), thu được 15 gam muối. Số đồng phân cấu tạo của X là :

A. 5.

B. 8.

C. 7.

D. 4.

Hướng dẫn giải

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m HCl phản ứng = m muối – m X

=> m HCl = 15 – 10 = 5 gam

=> n HCl = 5/36,5 (mol)

Ta có : n X = n HCl = 5/36,5 (X là amin đơn chức nên sẽ phản ứng với HCl theo tỉ lệ 1:1)

=> M X = 10 : 5 /36,5 = 73 (gam/mol)

=> X là : C₄H₁₁N

Các đồng phân của X là:

* Amin bậc 1:

CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-NH₂ (1)

CH₃-CH₂-CH(NH₂)-CH₃ (2)

CH₃-CH(CH₃)-CH₂-NH₂ (3)

(CH₃)₂-C(NH₂)-CH₃ (4)

* Amin bậc 2:

CH₃-NH-CH₂-CH₂-CH₃ (5)

CH₃-NH-CH(CH₃)-CH₃ (6)

CH₃-CH₂-NH-CH₂-CH₃ (7)

* Amin bậc 3:

(CH₃)₂N-CH₂-CH₃ (8)

Đáp án B.

Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm metylamin, etylamin và propylamin có tổng khối lượng 21,6 gam là và tỉ lệ về số mol là 1 : 2 : 1. Cho hỗn hợp X trên tác dụng hết với dung dịch HCl thu được dung dịch chứa bao nhiêu gam muối ?

A. 36,2 gam.

B. 39,12 gam.

C. 43,5 gam.

D. 40,58 gam.

Hướng dẫn giải

Gọi số mol của CH₃NH₂, C₂H₅NH₂, C₃H₇NH₂ lần lượt là x, 2x, x (mol)

Khối lượng của 3 amin là 21,6 gam

=> 31x + 45.2x + 59x = 21,6 => x = 0,12

Tổng số mol của 3 amin là : 0,12 + 0,12 .2 + 0,12 = 0,48 (mol)

=> n HCl = n Amin = 0,48 mol

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m Amin + m HCl = m Muối

=> m Muối = 21,6 + 0,48 . 36,5 = 39,12 gam

Đáp án B

Ví dụ 3: Cho 21,9 gam amin đơn chức X phản ứng hoàn toàn với dung dịch FeCl₃ (dư), thu được 10,7 gam kết tủa. Số đồng phân cấu tạo bậc 1 của X là :

A. 5.

B. 8.

C. 7.

D. 4.

Hướng dẫn giải

Ta có phương trình phản ứng:

3RNH₂ + Fe³⁺ + H₂O → 3[RNH₃]⁺ + Fe(OH)₃ (1)

n Fe(OH)₃ = 10,7 : 107 = 0,1 (mol)

n Amin = 3 n Fe(OH)₃ = 0,3 mol

=>Khối lượng mol của amin là: 21,9 : 0,3 = 73 gam/mol

=> X là : C₄H₉NH₂

=> Số đồng phân cấu tạo bậc 1 của X là:

CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-NH₂ (1)

CH₃-CH₂-CH(NH₂)-CH₃ (2)

CH₃-CH(CH₃)-CH₂-NH₂ (3)

CH₃-C(CH₃)(NH₂)-CH₃ (4)

Đáp án D.

3. Dạng 3: Bài toán đốt cháy amin

Ví dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp hai amin no, đơn chức, là đồng đẳng liên tiếp, thu được 2,24 lít khí CO₂ (đktc) và 3,6 gam H₂O. Công thức phân tử của2 amin là :

A. CH₅N và C₂H₇N.

B. C₂H₇N và C₃H₉N.

C. C₃H₉N và C₄H₁₁N.

D. kết quả khác.

Hướng dẫn giải

n H₂O = 3,6 : 18 = 0,2 (mol)

 n CO₂ = 2,24 : 22,4 = 0,1 (mol)

=> Số mol của hỗn hợp amin là : (0,2 – 0,1) : 1,5 = 0,2/3 (mol)

Số nguyên tử C trung bình có trong hỗn hợp amin là:

n CO₂ : n Amin = 0,1 : 0,2/3 = 1,5

2 amin thuộc dãy đồng đẳng liên tiếp

=> Công thức của 2 amin là CH₅N và C₂H₇N

Đáp án A.

Ví dụ 2: Khi đốt cháy hoàn toàn một amin đơn chức X, thu được 16,80 lít khí CO₂ ; 2,80 lít N₂ (các thể tích đo ở đktc) và 20,25 gam H₂O. CTPT của X là :

A. C₄H₉N.                  

B. C₃H₇N.

C. C₂H₇N.

D. C₃H₉N

Hướng dẫn giải

n N₂ = 2,8 : 22,4 = 0,125 (mol)

n Amin  = n N (có trong amin) = 0,125 . 2 = 0,25 (mol)

n CO₂ = 16, 8 : 22,4 = 0,75 (mol)

=> Số nguyên tử C có trong amin là: 0,75 : 0,25 = 3

n H₂O = 20,25 : 18 = 1,125 (mol)

=> Số nguyên tử H có trong amin là: 1,125 . 2 : 0,25 = 9

=> CTPT của amin là: C₃H₉N

Đáp án D.

4. Dạng 4: Bài toán về phản ứng của amin với HNO₂ và phản ứng thế ở vòng benzen

Ví dụ 1: 0,1 mol etylamin tác dụng hết với dung dịch HNO₂ dư thu được V lít khí N₂. Giá trị của V là

Hướng dẫn giải

C₂H₅NH₂ + HNO₂ → C₂H₅OH + N₂ + H₂O

   0,1 mol                  →                0,1 mol

=> V = 0,1.22,4 = 2,24 lít

Câu 1: Số đồng phân amin có công thức phân tử C₂H₇N là             

A. 4.                            B. 3.                            C. 2.                            D. 5.

Câu 2: Số đồng phân amin có công thức phân tử C₃H₉N là

A. 4.                            B. 3.                            C. 2.                            D. 5.

Câu 3: Số đồng phân amin có công thức phân tử C₄H₁₁N là

A. 5.                            B. 7.                            C. 6.                            D. 8.

Câu 4: Số đồng phân amin bậc một ứng với công thức phân tử C₃H₉N là

A. 4.                            B. 3.                            C. 2.                            D. 5.

Câu 5: Số đồng phân amin bậc một ứng với công thức phân tử C₄H₁₁N là

A. 4.                            B. 3.                            C. 2.                            D. 5.

Câu 6: Có bao nhiêu amin chứa vòng benzen có cùng công thức phân tử C₇H₉N ?

  A. 3 amin.                 B. 5 amin.                   C. 6 amin.                   D. 7 amin.     

Câu 7: Anilin có công thức là

A. CH₃COOH.            B. C₆H₅OH.                C. C₆H₅NH₂.              D. CH₃OH.

Câu 8: Trong các chất sau, chất nào là amin bậc 2?

A. H₂N-[CH₂]₆–NH₂            

B. CH₃–CH(CH₃)–NH₂  

C.  CH₃–NH–CH₃            

D. C₆H₅NH₂

Câu 9: Có bao nhiêu amin bậc hai có cùng công thức phân tử C₅H₁₃N ?

A. 4 amin.                             

B. 5 amin.                        

C. 6 amin.                        

D. 7 amin.   

Câu 10: Trong các tên gọi dưới đây, tên nào phù hợp với chất CH₃–CH(CH₃)–NH₂?

A. Metyletylamin.                

B. Etylmetylamin.            

C. Isopropanamin.           

D. Isopropylamin. 

Câu 11: Trong các tên gọi dưới đây, chất nào có lực bazơ mạnh nhất ?

A. NH₃                                  

B. C₆H₅CH₂NH₂              

C. C₆H₅NH₂                    

D. (CH₃)₂NH 

Câu 12: Trong các tên gọi dưới đây, chất nào có lực bazơ yếu nhất ?

A. C₆H₅NH₂                         

B. C₆H₅CH₂NH₂              

C. (C₆H₅)₂NH                  

D. NH₃

Câu 13: Trong các tên gọi dưới đây, tên nào phù hợp với chất C₆H₅-CH₂-NH₂? 

A. Phenylamin.                     

B. Benzylamin.                

C. Anilin.                         

D. Phenylmetylamin.

Câu 14: Trong các chất dưới đây, chất nào có tính bazơ mạnh nhất ?

A. C₆H₅NH₂.                  

B. (C₆H₅)₂NH                  

C. p-CH₃-C₆H₄-NH₂.      

D. C₆H₅-CH₂-NH₂

Câu 15: Chất không có khả năng làm xanh nước quỳ tím là

A. Anilin                    

B. Natri hiđroxit.        

C. Natri axetat.          

D. Amoniac.

Câu 16: Chất không phản ứng với dung dịch NaOH là

A. C₆H₅NH₃Cl.          

B. C₆H₅CH₂OH.        

C. p-CH₃C₆H₄OH.     

D. C₆H₅OH.

Câu 17: Để tách riêng từng chất từ hỗn hợp benzen, anilin, phenol ta chỉ cần dùng các hoá chất (dụng cụ,điều kiện thí nghiệm đầy đủ) là

A. dung dịch NaOH, dung dịch HCl, khí CO₂.         

B. dung dịch Br₂, dung dịch HCl, khí CO₂.

C. dung dịch Br₂, dung dịch NaOH, khí CO₂.           

D. dung dịch NaOH, dung dịch NaCl, khí CO₂.

Câu 18: Dãy gồm các chất đều làm giấy quỳ tím ẩm chuyển sang màu xanh là:

A. anilin, metyl amin, amoniac.                    

B. amoni clorua, metyl amin, natri hiđroxit.

C. anilin, amoniac, natri hiđroxit.                 

D. metyl amin, amoniac, natri axetat.

Câu 19: Kết tủa xuất hiện khi nhỏ dung dịch brom vào

A. ancol etyliC.          

B. benzen.                  

C. anilin.                    

D. axit axetic.

Câu 20: Chất làm giấy quỳ tím ẩm chuyển thành màu xanh là

A. C₂H₅OH.               

B. CH₃NH₂.               

C. C₆H₅NH₂.             

D. NaCl.

 

Trên đây là phần trích dẫn Phương pháp giải các bài tập cơ bản về Amin môn Hóa học 12 năm 2021, để xem toàn bộ nội dung chi tiết, mời các bạn cùng quý thầy cô vui lòng đăng nhập để tải về máy. 

Chúc các em đạt điểm số thật cao trong kì thi sắp đến!