PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP QUY LUẬT TRỘI LẶN KHÔNG HOÀN TOÀN
SINH HỌC 9 NĂM 2020
I. QUI LUẬT TRỘI LẶN HOÀN TOÀN
- Quy luật này được phản ánh qua định luật 1 và 2 của Men Đen
- Nội dung: Khi lai hai cơ thể bố mẹ thuần chủng khác nhau bởi một cặp tính trạng tương phản thì F1 đồng tính về tính trạng trội và F2 phân tính 3 trội : 1 lặn
Hoặc: Trong quá trình phát sinh giao tử , mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền sẽ phân li về mỗi giao tử và giữ nguyên bản chất như thế hệ P.
- Thí nghiệm: Khi lai đậu Hà Lan thuần chủng hạt với hạt xanh được F1 toàn hạt vàng, F2 thu được tỉ lệ 3 vàng : 1 xanh
P Đậu hạt vàng x Đậu hạt xanh
AA aa
F1 Đậu hạt vàng
Aa
F1 x F1 Đậu hạt vàng x Đậu hạt vàng
Aa Aa
F2 KG 1AA : 2Aa : 1aa
KH 3 vàng 1 xanh
- Cơ chế:
+ Gen A đứng cạnh gen a trong thể dị hợp không bị hoà lẫn mà vẫn giữ nguyên bản chất, khi giảm phân sẽ cho hai giao tử A và a
+ Sự tổ hợp ngẫu nhiên của các loại giao tử F1 sẽ cho F2 với tỉ lệ kiểu gen là 1AA : 2Aa : 1aa
+ Do A át hoàn toàn a nên KG AA và Aa đều có KH trội
- Điều kiện nghiệm đúng:
+ P thuần chủng
+ 1 gen qui định 1 tính trạng
+ Trội hoàn toàn
+ Số cá thể lai đủ lớn
II. QUY LUẬT TRỘI LẶN KHÔNG HOÀN TOÀN
- Nội dung: Khi lai hai cơ thể bố mẹ thuần chủng khác nhau về một cặp tính trạng tương phản thì F1 biểu hiện tính trạng trung gian giữa bố và mẹ còn F2 phân tính với tỉ lệ 1 trội : 2 trung gian : 1 lặn
P Hoa đỏ x Hoa trắng
AA aa
F1 Hoa hồng
Aa
F1 x F1 Hoa hồng x Hoa hồng
Aa Aa
F2 KG 1AA : 2Aa : 1aa
KH 1 đỏ : 2 hồng : 1 trắng
III. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP
1. Nhận dạng các bài toán thuộc các qui lụât Men Đen
a. Trường hợp 1:
- Nếu đề bài đã nêu điều kiện nghiệm đúng của định luật Menđen:
+ 1 gen qui định 1 tính trạng
+ Trội hoàn toàn
+ Các cặp gen nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau
b. Trường hợp 2:
- Nếu đề bài đã xác định tỉ lệ phân li kiểu hình ở đời con
+ Nếu lai một cặp tính trạng cho kiểu hình có các tỉ lệ sau đây: 100%; 1 : 1; 3 :1; 2 : 1 (tỉ lệ gen gây chết); 1 : 2 :1 (di truyền trung gian)
+ Khi lai hai hay nhiều tính trạng cho kiểu hình có các tỉ lệ sau (1 : 1)n , (3 : 1)n, (1 : 2 : 1)n …
c. Trường hợp 3:
- Nếu đề bài không cho xác đinh tỉ lệ phân li kiểu hình mà chỉ cho một kiểu hình nào đó ở con lai
+ Khi lai một cặp tính trạng, tỉ lệ kiểu hình được biết bằng hoặc là bội số của 25% (hoặc 1/4)
+ Khi lai hai hay nhiều cặp tính trạng, tỉ lệ kiểu hình được biết bằng hoặc là bội số của 6,25% (hoặc 1/16)
2. Cách giải bài tập thuộc định luật MenĐen
Thường qua 3 bước:
- Bước 1: Qui ước gen
+ Nếu đề bài chưa qui ước gen thì cần xác định tính trội lặn dựa vào các tỉ lệ quen thuộc rồi qui ước
- Bước 2: Biện luận để xác định KG, KH của cặp bố mẹ
- Bước 3: Lập sơ đồ lai, nhận xét tỉ lệ KG, KH và giải quyết các yêu cầu khác của bài
3. Bài tập vận dụng
Bài 1: ở lúa, hạt đục trội hoàn toàn so với hạt trong. Cho lúa hạt đục thuần chủng thụ phấn với lúa hạt trong
a. Xác định kết quả thu được ở F1 và F2
b. Nếu cho cây F1 và F2 có hạt gạo đực nói trên lai với nahu thì kết quả như thế nào?
Giải: Qui ước A : đục a : trong
a. Cây P có gạo hạt trong có kiểu gen: aa
Cây P có gạo hạt trong có kiểu gen: AA
Sơ đồ lai:
P Gạo hạt đục x Gạo hạt trong
AA aa
G A a
F1 Gạo hạt đục
Aa
F1 x F1 Gạo hạt đục x Gạo hạt đục
Aa Aa
G F1 A , a A, a
F2 KG 1AA : 2Aa : 1aa
KH 3 đục : 1 trong
b. Cây F1 có kiểu gen: Aa, F2 có kiểu gen: AA, Aa
Sơ đồ lai:
P Gạo hạt đục x Gạo hạt đục
AA Aa
G A A, a
F1 Gạo hạt đục
AA : Aa
P Gạo hạt đục x Gạo hạt đục
Aa Aa
G A , a A, a
F1 KG 1AA : 2Aa : 1aa
KH 3 đục : 1 trong
---
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
