Lý thuyết và phương pháp giải bài tập về Sự truyền ánh sáng môn Vật lý 7

LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP VỀ SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG MÔN VẬT LÝ 7

I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT

1. Đường truyền của ánh sáng

    Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng

2. Tia sáng và chùm sáng

    a) Tia sáng

    Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có hướng gọi là tia sáng.

    Biểu diễn tia sáng:

    b) Chùm sáng

    - Chùm sáng gồm nhiều tia sáng hợp thành.

    - Có ba loại chùm sáng:

        + Chùm sáng hội tụ gồm các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng.

        + Chùm sáng phân kì gồm các tia sáng loe rộng ra trên đường truyền của chúng.

        + Chùm sáng song song gồm các tia sáng không giao nhau trên đường truyền của chúng.

    Lưu ý: Ánh sáng truyền đi trong không khí với vận tốc rất lớn, gần bằng 300000 km/s. Có nghĩa là cứ mỗi giây ánh sáng đi được khoảng 300000 km.

II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI

1. Giải thích khi nào nhìn thấy được vật

    Để giải thích tại sao khi mắt ta mở và vật là một nguồn sáng nhưng ta vẫn không nhìn thấy vật. Căn cứ vào ánh sáng truyền theo đường thẳng, ta kẻ một đường thẳng từ mắt đến vật đó. Nếu:

    - Đường thẳng đó gặp vật cản là vật chắn sáng thì ta không thể nhìn thấy vật.

    - Đường thẳng đó không gặp vật cản là vật chắn sáng thì ta nhìn thấy vật.

2. Giải bài tập ánh sáng truyền đi trong các môi trường

    Căn cứ vào định luật truyền thẳng của ánh sáng để giải thích:

    - Ánh sáng truyền đi trong một môi trường:

        + Nếu môi trường đó là trong suốt và đồng tính thì ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

        + Nếu môi trường đó là trong suốt và không đồng tính hoặc đồng tính nhưng không trong suốt thì ánh sáng không truyền đi theo đường thẳng.

    - Ánh sáng truyền đi trong hai môi trường: Nếu cả hai môi trường đều trong suốt và đồng tính thì ánh sáng truyền đi theo hai nửa đường thẳng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường đó.

III. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

Bài 1: Chiếu một chùm ánh sáng hẹp vào mặt một tấm gỗ phẳng. Hiện tượng nào sau đây sẽ xảy ra?

    A. Ánh sáng truyền xuyên qua tấm gỗ.

    B. Ánh sáng đi vòng qua tấm gỗ theo đường cong.

    C. Ánh sáng đi vòng qua tấm gỗ theo đường gấp khúc.

    D. Ánh sáng không truyền qua được tấm gỗ.

Bài 2: Chùm sáng…………. gồm các tia sáng…….. trên đường truyền của chúng. Chọn các cụm từ cho sau đây, điền vào chỗ trống của câu trên theo thứ tự cho đầy đủ.

    A. Phân kỳ; giao nhau         B. Hội tụ; loe rộng ra

    C. Phân kỳ; loe rộng ra         D. Song song; giao nhau

Bài 3: Các chùm sáng nào ở hình vẽ dưới đây là chùm sáng hội tụ?

    A. Hình a và b         B. Hình a và c

    C. Hình b và c         D. Hình a, c và d

Bài 4: Trong các hình vẽ dưới đây, hình nào vẽ đúng đường truyền của ánh sáng từ không khí (1) vào nước (2)?

Bài 5: Chọn một phát biểu không đúng về đường truyền của tia sáng:

    A. Trong môi trường trong suốt nhưng không đồng tính, ánh sáng không truyền theo đường thẳng.

    B. Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

    C. Trong môi trường đồng tính nhưng không trong suốt, ánh sáng không truyền theo đường thẳng.

    D. Trong môi trường trong suốt nhưng không đồng tính, ánh sáng luôn truyền theo đường thẳng.

Bài 6: Chọn câu đúng trong các câu sau:

    A. Ánh sáng truyền đi theo một đường thẳng.

    B. Chùm sáng hội tụ là chùm trong đó các tia sáng xuất phát từ cùng một điểm.

    C. Chùm sáng sau khi hội tụ sẽ trở thành chùm sáng phân kì.

    D. Người ta quy ước biểu diễn đường truyền của ánh sáng bằng một đường thẳng.