TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
I. Lý thuyết
a. Đột biến và phương pháp gây đột biến:
- Đột biến là những biến đổi bất thường trong vật chất di truyền ở cấp độ phân tử (ADN, gen) hoặc cấp độ tế bào (nhiễm sắc thể), dẫn đến sự biến đổi đột ngột của một hoặc một số tính trạng, những biến đổi này có tính chất bền vững và có thể di truyền cho các đời sau.
- Đột biến là quá trình xảy ra đột ngột, riêng rẽ, ngẫu nhiên, không định hướng ở cơ thể sống trong điều kiện tự nhiên.
| STUDY TIP Đa số là đột biến gen lặn và có hại, một số ít có lợi và có ý nghĩa rất lớn đối với quá trình tiến hóa và chọn giống. |
b. Phương pháp tạo đột biến:
- Tạo đột biến bằng việc sử dụng các tác nhân vật lí.
- Tạo đột biến bằng các tác nhân hóa học.
- Tạo giống bằng phương pháp sốc nhiệt.
c. Đối tượng áp dụng:
- Vi sinh vật: Phương pháp tạo giống sinh vật bằng gây đột biến đặc biệt hiệu quả vì tốc độ sinh sản của chúng rất nhanh nên chúng nhanh chóng tạo ra các dòng đột biến.
- Thực vật: Phương pháp gây đột biến được áp dụng đối với hạt khô, hạt nảy mầm, hoặc đỉnh sinh trưởng của thân, cành, hay hạt phấn, bầu nhụy của hoa.
- Động vật: Phương pháp gây đột biến nhân tạo chỉ được sử dụng hạn chế ở một số nhóm động vật bậc thấp, khó áp dụng cho các nhóm động vật bậc cao vì cơ quan sinh sản của chúng nằm sâu trong cơ thể nên rất khó xử lý. Chúng phản ứng rất nhạy và dễ bị chết khi xử lý bằng các tác nhân lí hóa.
d. Quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến gồm các bước:
- Bước 1: Xử lí mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến.
- Bước 2: Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình mong muốn.
- Bước 3: Tạo dòng thuần chủng.
e. Một vài thành tựu trong chọn giống bằng phương pháp gây đột biến:
- Tạo được chủng nấm penicilium đột biến có hoạt tính penicilin tăng gấp 200 lần dạng ban đầu. Tạo được chủng vi khuẩn đột biến có năng suất tổng hợp lizin cao gấp 300 lần dạng ban đầu.
- Xử lý giống lúa Mộc Tuyền bằng tia gama tạo ra giống lúa MT1 chín sớm, cây thấp và cứng, chịu phân, chịu chua, năng suất tăng 15-25%. Lai giống có chọn lọc giữa 12 dòng đột biến từ giống ngô M1 tạo thành giống ngô DT6 chín sớm, năng suất cao, hàm lượng prôtêin tăng 1,5%, tinh bột giảm 4%.
- Táo Gia Lộc xử lí NMU —> táo má hồng cho năng suất cao.
- Đa bội hóa ở nho.
Đột biến thân lùn ở lúa
II. Bài tập
Câu 1: Mục đích của việc gây đột biến nhân tạo nhằm
A. Tạo ưu thế lai
B. Tạo dòng thuần chủng
C. Gây đột biến gen, đột biến nhiễm sắc thể
D. Mục đích khác
Đáp án:
Gây đột biến nhân tạo nhằm tạo ra các đột biến gen, đột biến nhiễm sắc thể phục vụ các nghiên cứu, chọn giống.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 2: Nhằm tạo ra các đột biến gen, đột biến nhiễm sắc thể phục vụ các nghiên cứu, chọn giống, người ta thường
A. Tạo ưu thế lai
B. Gây đột biến nhân tạo
C. Tạo dòng thuần chủng
D. Lai khác dòng
Đáp án:
Gây đột biến nhân tạo nhằm tạo ra các đột biến gen, đột biến nhiễm sắc thể phục vụ các nghiên cứu, chọn giống.
Đáp án cần chọn là: B
Câu 3: Trong tạo giống, phương pháp gây đột biến nhân tạo đặc biệt có hiệu quả với đổi tượng sinh vật nào?
A. Vi sinh vật. B. Thực vật cho hạt. C. Động vật bậc cao. D. Thực vật cho củ.
Đáp án:
Phương pháp gây đột biến nhân tạo đặc biệt có hiệu quả với đối tượng vi sinh vật vì vi sinh vật vòng đời ngắn, sinh sản nhanh và nhiều, dễ gây đột biến nên dễ tạo ra các sinh vật có tính trạng mong muốn hơn
Đáp án cần chọn là: A
Câu 4: Để chọn lọc và tạo ra các giống cây trồng lấy thân, lá, rễ có năng suất cao trong chọn giống thường tiến hành gây ĐB
A. Đa bội B. Dị bội C. Mất đoạn D. Lặp đoạn
Đáp án:
Hướng tạo thể đa bội được chú trọng nhiều với các giống cây trồng thu hoạch thân, lá, củ vì tạo ra được các cơ quan to, sinh trưởng mạnh, năng suất cao
Đáp án cần chọn là: A
Câu 5:Sử dụng đột biến đa bội lẻ cho những loài cây nào sau để nâng cao năng suất?
1. Ngô. 2. Đậu tương. 3. Củ cải đường. 4. Đại mạch. 5. Dưa hấu. 6. Nho.
A. 1, 2, 3. B. 3, 4, 5. C. 3, 5, 6. D. 1, 2, 4
Đáp án:
Các cây ứng dụng đa bội lẻ để tăng năng suất là các cây không thu hạt: 3,5,6
Đáp án cần chọn là: C
Câu 6:Hóa chất sử dụng để gây đột biến đa bội là:
A. Côsixin B. 5BU C. EMS D. NMU
Đáp án:
Hóa chất sử dụng để gây ĐB đa bội là côsixin
Đáp án cần chọn là: A
Câu 7: Xử lí mẫu vật khởi đầu bằng tia phóng xạ …(?)…, nhằm tạo nguồn nguyên liệu cho chọn giống. Cụm từ phù hợp trong câu là
A. Tạo dòng thuần B. Tạo ưu thế lai C. Gây đột biến D. Tạo biến dị tổ hợp
Đáp án:
Xử lí mẫu vật khởi đầu bằng tia phóng xạ gây đột biến, nhằm tạo nguồn nguyên liệu cho chọn giống.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 8: Hãy chọn một loài cây thích hợp trong số loài cây nêu dưới dây để có thể áp dụng chất cônsixin nhằm tạo giống mới đem lại hiệu quả kinh tế cao
A. Cây lúa B. Cây đậu tương C. Cây củ cải đường D. Cây ngô
Đáp án:
Sử dụng cônsixin → tạo ra thể đa bội → cơ quan sinh dưỡng to.
Do vậy sử dụng chất cônsixin chỉ đem lại hiệu quả cao cho các loài không lấy hạt.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 9: Hãy chọn một loài cây thích hợp trong số loài cây nêu dưới dây để có thể áp dụng chất cônsixin nhằm tạo giống mới đem lại hiệu quả kinh tế cao
A. Cây khoai tây B. Cây đậu tương C. Cây củ cải đường D. Cả A và C
Đáp án:
Sử dụng cônsixin → tạo ra thể đa bội → cơ quan sinh dưỡng to.
Do vậy sử dụng chất cônsixin chỉ đem lại hiệu quả cao cho các loài không lấy hạt (khoai tây: thân củ, củ cài đường: rễ củ).
Đáp án cần chọn là: D
Câu 10: Bằng phương pháp gây đột biến và chọn lọc không thể tạo ra được các chủng nào?
A. Nấm men, vi khuẩn có khả năng sinh sản nhanh tạo sinh khối lớn.
B. Vi khuẩn E.coli mang gen sản xuất insulin của người.
C. Penicillium có hoạt tính penixilin tăng gấp 200 lần chủng gốc.
D. Vi sinh vật không gây bệnh đóng vai trò làm vacxin.
Đáp án:
Phương pháp gây đột biến và chọn lọc không thể tạo ra được chủng vi khuẩn E.coli mang gen sản xuất insulin của người.
Đây là vi khuẩn được tạo ra bằng phương pháp chuyển gen.
Đáp án cần chọn là: B
{-- Nội dung đề và đáp án từ câu 11-15 các em vui lòng xem ở phần xem online hoặc Tải về--}
Trên đây là trích dẫn một phần nội dung tài liệu Kiến thức trọng tâm Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến Sinh học 12. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
Chúc các em học tập tốt !
