ỨNG DỤNG CỦA VIRUS TRONG THỰC TIỄN
I. Lý thuyết
Virus ngày càng trở thành công cụ không thể thiếu trong nghiên cứu sinh học cơ bản, trong sản xuất chế phẩm y học, nông nghiệp.
a. Sản xuất các chế phẩm sinh học
- Một số phagơ (ví dụ: phagơ lamda) chứa các đoạn gen không thật sự quan trọng, nếu có cắt đi thì cũng không ảnh hưởng đến quá trình nhân lên của chúng.
- Lợi dụng tính chất này, người ta cắt bỏ các gen đó để thay bằng các gen mong muốn và biến chúng thành vật vận chuyển gen lí tưởng.
- Ứng dụng: sản xuất interferon, thuốc kháng sinh, vaccine..
| Inteferon là protein đặc biệt do nhiều loại tế bào tiết ra, có khả năng chống virut, chống tế bào ung thư và tăng cường khả năng miễn dịch. Trước đây inteferon được sản xuất bằng cách chiết xuất từ tế bào bạch cầu người, nên lượng thu được rất thấp và có giá thành cao. Ngày nay, bằng kĩ thuật di truyền có thể sản xuất inteferon với số lượng lớn nên giá thành hạ |
b. Trong nông nghiệp
Trong nông nghiệp: thuốc trừ sâu từ virut
Sự lây nhiễm của virus vào côn trùng: lấy ví dụ virus NPV.
Virut nhân đa diện thuộc nhóm virut Baculo đã được lựa chọn để sản xuất thuốc trừ sâu. Chế phẩm này có ưu việt sau:
- Virut có tính đặc hiệu cao, chỉ gây hại cho một số sâu nhất định; không gây độc cho người, động vật và côn trùng có ích.
- Virut được bảo vệ trong thể bọc nên tránh được các yếu tố môi trường bất lợi. Do đó, có thể tồn tại rất lâu (thậm chí 10 năm) ngoài cơ thể côn trùng.
- Dễ sản xuất, hiệu quả diệt sâu cao, giá thành hạ.
LƯU Ý
Việc lạm dụng thuốc trừ sâu hóa học đã ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người và môi trường sống. Do đó, biện pháp phòng trừ sinh học (còn gọi là đấu tranh sinh học) đang ngày càng được xã hội quan tâm.
II. Bài tập vận dụng
Câu 1: Dựa vào đặc điểm nào của virut phago để con người sử dụng chúng trong kĩ thuật chuyển gen?
A. Phago có tốc độ nhân lên rất nhanh trong tế bào vật chủ kí sinh.
B. Một số loại virut phago chứa các đoạn gen không quan trọng, có thể cắt bỏ và thay thế mà không ảnh hưởng đến quà trình nhân lên của chúng.
C. Phago có chứa các gen quy định các sản phẩm cần thiết cho con người.
D. Phago kí sinh trên vi khuẩn, là nhóm vi sinh vật sinh sản nhanh, dễ nuôi cấy để thu được sinh khối lớn.
Hướng dẫn giải
- Cấu trúc gen của phago có chứa các đoạn gen không quan trọng, có thể cắt bỏ và thay thế mà không ảnh hưởng đến quà trình nhân lên của chúng.
- Lợi dụng đặc điểm này, ta sử dụng phago trong kĩ thuật chuyển gen.
Đáp án cần chọn là: B
Câu 2: Trong kỹ thuật cấy gen , phagơ được sử dụng để :
A. Cắt một đoạn gen của ADN tế bào nhận
B. Nối một đoạn gen vào ADN của tế bào cho
C. Làm vật trung gian chuyển gen từ tế bào cho sang tế bào nhận
D. Tách phân tử ADN khỏi tế bào cho
Hướng dẫn giải
Cấu trúc gen của phago có chứa các đoạn gen không quan trọng, có thể cắt bỏ và thay thế mà không ảnh hưởng đến quà trình nhân lên của chúng => sử dụng làm vật trung gian chuyển gen từ tế bào cho sang tế bào nhận
Đáp án cần chọn là: C
Câu 3: Nhóm virut nào sau đây được ứng dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu sinh học?
A. Phago
B. Dengue
C. Baculo
D. Polio
Hướng dẫn giải
- Phago là nhóm virut kí sinh trên vi khuẩn.
- Dengue là virut gây nên bệnh sốt xuất huyết, Polio là virut gây nên bệnh viên não Nhật Bản.
- Baculo là virut kí sinh trên nhóm côn trùng ăn lá cây, được ứng dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu sinh học.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 4: Nhóm virut kí sinh trên côn trùng thường được ứng dụng trong?
A. Sản xuất thực phẩm
B. Sản xuất thuốc kháng sinh
C. Làm sạch môi trường
D. Sản xuất thuốc trừ sâu sinh học
Hướng dẫn giải
Nhóm virut kí sinh trên côn trùng thường được ứng dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu sinh học vì virut có tính đặc hiệu cao, chỉ gây hại cho một số sâu nhất định; không gây độc cho người, động vật và côn trùng có ích.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 5: Điều nào sau đây là đúng về thuốc trừ sâu từ virut?
A. Là thuốc trừ sâu bị nhiễm virut
B. Là thuốc trừ sâu sử dụng để tiêu diệt virut
C. Là chế phẩm chứa virut mà những virut này gây hại cho một số sâu hại nhất định.
D. Là chế phẩm gồm những hợp chất là protein mà các protein này được tạo nên từ những gen thuộc hệ gen của virut
Hướng dẫn giải
Thuốc trừ sâu từ virut là chế phẩm chứa virut mà những virut này gây hại cho một số sâu hại nhất định; chế phẩm này được sử dụng làm thuốc trừ sâu.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 6: Thuốc trừ sâu từ virut là chế phẩm chứa?
A. Virut
B. Vi khuẩn
C. Nấm.
D. Hợp chất protein
Hướng dẫn giải
Thuốc trừ sâu từ virut là chế phẩm chứa virut mà những virut này gây hại cho một số sâu hại nhất định; chế phẩm này được sử dụng làm thuốc trừ sâu.
Đáp án cần chọn là: A
Câu 7: Nhận định nào sau đây KHÔNG ĐÚNG khi nói về các đặc tính ưu việt của thuốc trừ sâu sinh học:
A. Có tính đặc hiệu cao, chỉ gây hại cho một số nhóm sâu nhất định, không gây hại cho người, động vật và côn trùng có ích.
B. Có thể tồn tại rất lâu ngoài cơ thể côn trùng.
C. Tiêu diệt nhanh, hiệu quả tất cả các loại sâu gây hại.
D. Dễ sản xuất, hiệu quả cao, giá thành thấp.
Hướng dẫn giải
Đúng. Vì mỗi loại virut có một hoặc một nhóm vật chủ tương ứng (tính đặc hiệu)
Đúng. Do các loại virut này có vỏ bọc, giúp tránh được các yếu tố bất lợi của môi trường.
Sai. Vì mỗi loại thuốc trừ sâu sinh học chỉ có tác dụng với một nhóm sâu nhất định, thường là nhóm sâu ăn lá.
Đúng.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 8: Nhận định nào sau đây ĐÚNG khi nói về các đặc tính ưu việt của thuốc trừ sâu sinh học:
A. Có tính đặc hiệu cao, chỉ gây hại cho một số nhóm sâu nhất định, không gây hại cho người, động vật và côn trùng có ích.
B. Có thể tồn tại rất lâu ngoài cơ thể côn trùng.
C. Dễ sản xuất, hiệu quả cao, giá thành thấp.
D. Tất cả các ý trên đều đúng
Hướng dẫn giải
A. Đúng. Vì mỗi loại virut có một hoặc một nhóm vật chủ tương ứng (tính đặc hiệu)
B. Đúng. Do các loại virut này có vỏ bọc, giúp tránh được các yếu tố bất lợi của môi trường.
C. Sai. Vì mỗi loại thuốc trừ sâu sinh học chỉ có tác dụng với một nhóm sâu nhất định, thường là nhóm sâu ăn lá.
D. Đúng.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 9: Ngành công nghệ vi sinh nào dưới đây có thể bị thiệt hại do hoạt động kí sinh của thể thực khuẩn?
A. Sản xuất thuốc trừ sâu sinh học
B. Sản xuất thuốc kháng sinh
C. Sản xuất mì chính
D. Cả 3 đáp án trên
Hướng dẫn giải
Nhiều loài phago gây những tổn thất lớn cho nhiều ngành công nghiệp vi sinh: Mì chính, sinh khối, thuốc trừ sâu sinh học, thuốc kháng sinh.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 10: Nhiều loài phagơ có thể gây thiệt hại cho ngành công nghiệp nào sau đây?
A. Làm bia, rượu
B. Sản xuất kháng sinh
C. Sản xuất bột giặt
D. Cả 3 đáp án trên
Hướng dẫn giải
Nhiều loài phago gây những tổn thất lớn cho nhiều ngành công nghiệp vi sinh: Mì chính, sinh khối, thuốc trừ sâu sinh học, thuốc kháng sinh.
Đáp án cần chọn là: B
Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Kiến thức trọng tâm Các ứng dụng của virut trong thực tiễn Sinh học 10. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
- Phương pháp giải Các dạng bài tập về Áp suất thẩm thấu của tế bào Sinh học 10
- Lý thuyết Các nguyên tố hóa học và nước - Sinh học 10
Chúc các em học tập tốt !
