Dạng bài tập về phân biệt, tách chất môn Hóa học 12 năm 2021

1.1. Nhận biết các chất hữu cơ (tổng quát)

Chất muốn nhận biết	Thuốc thử	Hiện tượng	Phản ứng
Hợp chất có liên kết  = C hay - C≡C -	dd Brom	Phai màu nâu đỏ	CH2 = CH2 + Br2 → BrCH2 – CH2Br CH º CH + 2Br2 → Br2CH – CHBr2
Phenol	dd Brom	Kết tủa trắng
Anilin
Hợp chất có liên kết C = C	dd KMnO4	Phai màu tím	3CH2 = CH2 + 2KMnO4 + 4H2O → 3HOCH2-CH2OH + 2MnO2 + 2KOH
- C≡C -			3CHºCH+8KMnO4 → 3HOOC-COOH + 8MnO4 + 8KOH
Ankyl benzen
Ankin có liên kết ba đầu mạch	dd AgNO3 trong NH4OH (Ag2O)	Kết tủa vàng nhạt	R-CºC-H + Ag[(NH3)2]OH  →  R-C≡C-Ag + H2O + 2NH3
Hợp chất có nhóm – CH = O: Andehit, glucozơ, mantôzơ		Kết tủa Ag (phản ứng tráng bạc)	R - CH = O + 2Ag[(NH3)2]OH →  R - COONH4 + 2Ag + H2O + 3NH3­ CH2OH-(CHOH)4-CHO + Ag2O → CH2OH-(CHOH)4-COOH + 2Ag (Phản ứng này nhận biết nước tiểu bệnh tiểu đường có chứa glucozơ)
Axit fomic			HCOOH+2Ag[(NH3)2]OH → (NH4)2CO3 + 2Ag +H2O+2NH3 Hay:  HCOOH + Ag2O → CO2 + 2Ag  + H2O
Este formiat H – COO – R			HCOOR+2Ag[(NH3)2]OH → (NH4)2CO3 + 2Ag +ROH+2NH3
Hợp chất có nhóm –CH= O	Cu(OH)2	Kết tủa Cu2O đỏ gạch	R-CHO  +  2Cu(OH)2    → RCOOH + Cu2O + 2H2O
Ancol đa chức (có ít nhất 2 nhóm – OH gắn vào 2 C liên tiếp)		Tạo dd màu xanh lơ trong suốt
Anđehit	dd NaHSO3 bảo hòa	Kết tủa dạng kết tinh	R - CHO + NaHSO3 → R - CHOH - NaSO3
Metyl xêton
Hợp chất có H linh động: axit, Ancol, phenol	Na, K	Sủi bọt khí không màu	2R - OH      +   2Na  →   2R - ONa     +   H2­ 2R - COOH     +       2Na →       2R - COONa        +   H2­ 2C6H5 - OH     +       2Na →   2C6H5 - ONa             +   H2

1.2.nhận biết các chất hữu cơ (chi tiết)

Chất	Thuốc thử	Hiện tượng	Phản ứng
Ankan	Cl2/ás	Sản phẩm sau PƯ làm hồng giấy quỳ ẩm	CnH2n+2 + Cl2  → CnH2n+1Cl + HCl
Anken	dd Br2	Mất màu	CnH2n + Br2 → CnH2nBr2
	dd KMnO4	mất màu	3CnH2n + 2KMnO4 + 4H2O  → 3CnH2n(OH)2 + 2MnO2 + 2KOH
	Khí Oxi	Sp cho pứ tráng gương	2CH2 = CH2 + O2  → CH3CHO
Ankađien	dd Br2	Mất màu	CnH2n-2 + 2Br2 → CnH2nBr4
Ankin	dd Br2	Mất màu	CnH2n-2 + 2Br2 → CnH2nBr4
	dd KMnO4	mất màu	3CH≡CH+8KMnO4 → 3HOOC-COOH + 8MnO4¯+8KOH
	AgNO3/NH3 (có nối 3 đầu mạch)	kết tủa màu vàng nhạt	HC≡CH + 2[Ag(NH3)2]OH → Ag - C≡C - Ag + 2H2O + 4NH3 R-C≡C-H + [Ag(NH3)2]OH → R-C≡C-Ag + H2O + 2NH3
	dd CuCl trong NH3	kết tủa màu đỏ	CH≡CH + 2CuCl + 2NH3 → Cu - C≡C - Cu + 2NH4Cl R - C≡C - H + CuCl + NH3 → R - C≡C - Cu¯ + NH4Cl
Toluen	dd KMnO4, t0	Mất màu
Stiren	dd KMnO4	Mất màu
Ancol	Na, K	­ không màu	2R - OH      +   2Na   →     2R - ONa     +   H2­
Ancol bậc I	CuO (đen) t0	Cu (đỏ), Sp cho pứ tráng gương	R - CH2 - OH + CuO → R - CH = O + Cu + H2O R - CH = O + 2Ag[(NH3)2]OH →  R- COONH4 + 2Ag¯ + H2O + 3NH3
Ancol bậc II	CuO (đen) t0	Cu (đỏ), Sp không pứ tráng gương	R - CH2OH - R' + CuO → R - CO - R'  + Cu + H2O
Ancol đa chức	Cu(OH)2	dung dịch màu xanh lam
Anilin	nước Brom	Tạo kết tủa trắng
Anđehit	AgNO3 trong NH3	Kết tủa Ag trắng	R - CH = O + 2Ag[(NH3)2]OH →  R - COONH4 + 2Ag¯ + H2O + 3NH3­
	Cu(OH)2 NaOH, t0	Kết tủa đỏ gạch	RCHO + 2Cu(OH)2 + NaOH → RCOONa + Cu2O¯ + 3H2O
	dd Brom	Mất màu	RCHO + Br2 + H2O → RCOOH + 2HBr
	Andehit no hay ko no đều làm mất màu nước Br2 vì đây là phản ứng oxi hóa khử. Muốn phân biệt andehit no và không no dùng dd Br2 trong CCl4, môi trường CCl4 thì Br2 không thể hiện tính oxi hóa nên chỉ phản ứng với andehit không no
Chất	Thuốc thử	Hiện tượng	Phản ứng
Axit cacboxylic	Quì tím	Hóa đỏ
		­ CO2	2R - COOH + Na2CO3 → 2R - COONa + CO2­ + H2O
Aminoaxit		Hóa xanh Hóa đỏ Không đổi	Số nhóm - NH2 > số nhóm - COOH Số nhóm - NH2 < số nhóm - COOH Số nhóm - NH2 < số nhóm - COOH
		­ CO2	2H2N-R-COOH + Na2CO3 → 2H2N-R-COONa + CO2­ + H2O
Amin	Quì tím	Hóa xanh
Glucozơ	Cu(OH)2	dd xanh lam	2C6H12O6 + Cu(OH)2 → (C6H11O6)2Cu + 2H2O
	Cu(OH)2 NaOH, t0	Kết tủa đỏ gạch	CH2OH - (CHOH)4 - CHO + 2Cu(OH)2 + NaOH → CH2OH - (CHOH)4 - COONa + Cu2O + 3H2O
	AgNO3   / NH3	Kết tủa Ag trắng	CH2OH - (CHOH)4 - CHO + 2Ag[(NH3)2]OH → CH2OH-(CHOH)4-COONH4 + 2Ag¯ + H2O + 3NH3­
	dd Br2	Mất màu	CH2OH-(CHOH)4-CHO + Br2 → CH2OH-(CHOH)4-COOH+2HBr
Saccarozơ C12H22O11	Thuỷ phân	sản phẩm tham gia pứ tráng gương	C12H22O11      +      H2O    →    C6H12O6      +      C6H12O6                                                   Glucozơ          Fructozơ
	Vôi sữa	Vẩn đục	C12H22O11      +      Ca(OH)2   →  C12H22O11.CaO.2H2O
	Cu(OH)2	dd xanh lam	C12H22O11   +   Cu(OH)2   → (C12H22O11)2Cu  +  2H2O
Mantozơ C12H22O11	Cu(OH)2	dd xanh lam	C12H22O11   +   Cu(OH)2   → (C12H22O11)2Cu  +  2H2O
	AgNO3   / NH3	Kết tủa Ag trắng
	Thuỷ phân	sản phẩm tham gia pứ tráng gương	C12H22O11      +      H2O  →   2C6H12O6   (Glucozơ)
Tinh bột (C6H10O5)n	Thuỷ phân	sản phẩm tham gia pứ tráng gương	(C6H10O11)n     +      nH2O   →   nC6H12O6   (Glucozơ)
	ddịch iot	Tạo dung dịch màu xanh tím, khi đun nóng màu xanh tím biến mất, khi để nguôi màu xanh tím lại xuất hiện

1.3. Một số thuốc thử thường dùng

- Quỳ tím

+ RCOOH; muối RNH₃Cl; aminoaxit có số nhóm COOH nhiều hơn NH₂ : chuyển đỏ

+ RNH₂ (trừ C₆H₅NH₂), muối RCOONa, aminoaxit có số nhóm COOH ít hơn NH₂ : xanh

- Dung dịch AgNO₃/NH₃ 

+ Ankin có liên kết ba đầu mạch : tạo kết tủa vàng.

+ anđehit và phân tử có chứa nhóm CHO (HCOOH, HCOOR, glucozơ, fructozơ, mantozơ).

- Cu(OH)₂/OH^- 

+ RCOOH : tạo dung dịch màu xanh.

+ RCHO và các chất chứa nhóm CHO : kết tủa màu đỏ gạch khi đun nóng.

+ Glixerol, glucozơ, saccarozơ, mantozơ, fructozơ : dung dịch màu xanh lam ở nhiệt độ thường.

+ Polipeptit có từ tripeptit trở lên : tạo màu tím biure đặc trưng.

- Dung dịch brom 

+ Hợp chất không no, anđehit, glucozơ : làm nhạt màu.

+ phenol, alanin : tạo kết tủa trắng.

-  Dung dịch KMnO₄ 

+ Các hợp chất không no : làm nhạt màu ở nhiệt độ thường.

+ Ankylbenzen : nhạt màu kho đun nóng.

- Một số thuốc thử khác : I₂ (HTB); HNO₃ (lòng trắng trứng gà).

1.4. Phương pháp tách một số chất

a) Phương pháp vật lí

- Chiết : dùng để tách các chất lỏng không tan vào nhau như benzen và ancol ..

- Chưng cất : dùng để tách các chất có nhiệt độ sôi khác nhau, thường dùng để tách các chất thuộc 3 nhóm :

+ Có nhiệt độ sôi thấp : anđehit, xeton, ete, este.

+ Có nhiệt độ sôi cao : ancol, axit, amin.

+ Không bay hơi : muối RONa, RCOONa, RCOONH₄, aminoaxit.

b) Sơ đồ tách một số chất 

- Phenol  C₆H₅ONa  C₆H₅OH

- Anilin  C₆H₅NH₃Cl  C₆H₅NH₂

- RCOOH  RCOONa  RCOOH

- Anken : Br₂ và Zn

- Ankin : AgNO₃/HCl

Câu 1. Có 3 chất lỏng benzen, anilin, stiren, đựng riêng biệt trong 3 lọ mất nhãn. Thuốc thử để phânbiệt 3 chất lỏng trên là

A. dung dịch phenolphtalein.            

B. nước brom.            

C. dung dịch NaOH. 

D. giấy quì tím.

Câu 2. Chỉ dùng Cu(OH)2 có thể phân biệt được tất cả các dung dịch riêng biệt sau:

A. saccarozơ, glixerin (glixerol), anđehit axetic, rượu (ancol) etylic.

B. glucozơ, lòng trắng trứng, glixerin (glixerol), rượu (ancol) etylic.

C. lòng trắng trứng, glucozơ, fructozơ, glixerin (glixerol).

D. glucozơ, mantozơ, glixerin (glixerol), anđehit axetic.

Câu 3. Thuốc thử được dùng để phân biệt Gly-Ala-Gly với Gly-Ala là

A. dung dịch NaOH.                         

B. Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm.

C. dung dịch NaCl.                           

D. dung dịch HCl.

Câu 4. Cho chất X tác dụng với một lượng vừa đủ dung dịch NaOH, sau đó cô cạn dung dịch thu được chất rắn Y và chất hữu cơ Z. Cho Z tác dụng với AgNO₃ (hoặc Ag₂O) trong dung dịch NH₃ thu được chất hữu cơ T. Cho chất T tác dụng với dung dịch NaOH lại thu được chất Y. Chất X có thể là

A. CH₃COOCH=CH-CH₃.                           

B. CH3COOCH=CH₂.

C. HCOOCH₃.                                              

D. HCOOCH=CH₂.

Câu 5. Cho các chất sau: phenol, etanol, axit axetic, natri phenolat, natri hiđroxit. Số cặp chất tác dụng được với nhau là

A. 1.                           

B. 3.                           

C. 2.                           

D. 4.

Câu 6. Cho glixerin trioleat (hay triolein) lần lượt vào mỗi ống nghiệm chứa riêng biệt: Na, Cu(OH)₂, CH₃OH, dung dịch Br₂, dung dịch NaOH. Trong điều kiện thích hợp, số phản ứng xảy ra là

A. 4.                           

B. 2.                           

C. 3.                           

D. 5.

Câu 7. Cho iso-pentan tác dụng với Cl₂ theo tỉ lệ số mol 1 : 1, số sản phẩm monoclo tối đa thu được là

A. 2.                           

B. 4.                           

C. 3.                           

D. 5.

Câu 8. Ảnh hưởng của nhóm -OH đến gốc C₆H₅- trong phân tử phenol thể hiện qua phản ứng giữa phenol với

A. H₂ (Ni, nung nóng).

B. dung dịch NaOH.          

C. Na kim loại.           

D. nước Br₂.

Câu 9. Ba chất hữu cơ mạch hở X, Y, Z có cùng công thức phân tử C₃H₆O và có các tính chất: X, Z đều phản ứng với nước brom; X, Y, Z đều phản ứng với H₂ nhưng chỉ có Z không bị thay đổi nhóm chức; chất Y chỉ tác dụng với brom khi có mặt CH₃COOH. Các chất X, Y, Z lần lượt là:

A. C₂H₅CHO, (CH₃)₂CO, CH₂=CH-CH₂OH.                      

B. C₂H₅CHO, CH₂=CH-O-CH₃, (CH₃)₂CO.

C. (CH₃)₂CO, C₂H₅CHO, CH₂=CH-CH₂OH.                      

D. CH₂=CH-CH₂OH, C₂H₅CHO, (CH₃)₂CO

Câu 10. Hai chất hữu cơ X₁ và X₂ đều có khối lượng phân tử bằng 60 đvC. X₁ có khả năng phản ứng với: Na, NaOH, Na₂CO₃. X₂ phản ứng với NaOH (đun nóng) nhưng không phản ứng Na. Công thức cấu tạo của X1, X2   lần lượt là:

A. CH₃-COOH, CH₃-COO-CH₃.      

B. (CH₃)₂CH-OH, H-COO-CH₃.

C. H-COO-CH₃, CH₃-COOH.          

D. CH₃-COOH, H-COO-CH₃.

 

Trên đây là một phần trích dẫn nội dung Dạng bài tập về phân biệt, tách chất môn Hóa học 12 năm 2021. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.

Chúc các em học tốt!