Bài tập chuyên đề Este - Lipit môn Hóa học 12 năm 2020 có đáp án chi tiết Trường THPT Lục Nam

 

I- Khái niệm, danh pháp

- Khi thay thế nhóm -OH của nhóm cacboxyl (-COOH) trong phân tử axit cacboxylic bằng nhóm -OR’ ta được hợp chất este.    

- Este đơn chức : R-COO-R’ (R’ là gốc hiđrocacbon, R là gốc hiđrocacbon hoặc H).

- Công thức phân tử của este no, đơn chức, mạch hở là C_nH_2nO₂ (với n ³ 2).

- Danh pháp este đơn chức dạng  R-COO-R’

- Tên gốc hiđrocacbon R’ + tên gốc axit R-COO (đuôi “at”).

+ Chất béo là trieste của glixerol với axit béo (gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol).

+ Axit béo là axit cacboxylic đơn chức có mạch cacbon dài, không phân nhánh, số nguyên tử cacbon chẵn.

Công thức, tên gọi và phân tử khối của một số axit béo

16C: axit panmitic, C₁₅H₃₁COOH, CH₃-[CH₂]₁₄-COOH,  (C₁₆H₃₂O₂, k = 1), M = 256.

18C: axit stearic,    C₁₇H₃₅COOH, CH₃-[CH₂]₁₆-COOH, (C₁₈H₃₆O₂, k = 1), M = 284.

18C, 1 lk C=C: axit oleic, C₁₇H₃₃COOH, CH₃-[CH₂]₇-CH=CH-[CH₂]₇-COOH, (C₁₈H₃₄O₂),   M = 282.

18C, 2 lk C=C: axit linoleic (C₁₇H₃₁COOH), (C₁₈H₃₄O₂ k = 3),  M = 280.

- Công thức, tên gọi của chất béo

Cách 1:  tri + tên axit béo (bỏ đuôi ic) + in.

Cách 2: tri  + tên axit béo (bỏ đuôi ic) + oylglixerol.

Ví dụ:  

-  (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ : tripanmitin hoặc tripanmitoylglixerol.

-  (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ :  tristearin hoặc tristearoylglixerol.

 -  (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅ : triolein hoặc trioleoylglixerol.

- Đồng phân

Công thức chung C_nH_2nO₂ (k = 1):

Loại hợp chất có thể có:

+ Axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở (-COOH).

+ Este no, đơn chức, mạch hở (-COO-).

+ Hợp chất tạp chức: Anđehit - ancol (-CH=O, -OH).

II.Tính chất vật lí

- Các este là những chất lỏng hoặc rắn ở nhiệt độ thường, rất ít tan trong nước.

- Nhiệt độ sôi thấp hơn hẳn các axit có cùng số nguyên tử cacbon.

- Một số este có mùi thơm đặc trưng:

CH₃COO-CH₂CH₂CH(CH₃)₂ , isoamyl axetat: mùi chuối chín.                                  

CH₃CH₂CH₂COO-C₂H₅ , etyl butirat và CH₃CH₂COO-C₂H₅ , etyl propionat: mùi dứa,

CH₃COOCH₂C₆H₅ , benzyl axetat: mùi hoa nhài.

Geranyl axetat: mùi hoa hồng.

III. Tính chất hóa học

1. Phản ứng thủy phân

Trong môi trường axit, phản ứng thuận nghịch.

R-COO-R^’  +  H-OH   →  R –COOH         +     R^’OH

(este)                            (axit cacboxylic)        (ancol)

Trong môi trường kiềm, phản ứng xảy ra một chiều (còn được gọi là phản ứng xà phòng hóa).

R-COO-R^’  +  NaOH  → R-COONa   +  R^’OH

(este)                               (muối)         (ancol)

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃               

2. Một số phản ứng thủy phân đặc biệt

a) Este của ancol không no, thủy phân tạo anđehit hoặc xeton

Este của ancol không no: RCOOCH=CH-R’, thủy phân tạo anđehit R’CH₂-CH=O.

hoặc RCOOC(R')=CHR", thủy phân tạo xeton R"CH₂-CO-R'.

RCOOCH=CH-R’   + NaOH  → RCOONa  + [HO-CH=CH-R’] → R’CH₂-CH=O    (anđehit)    

b) Este đơn chức của phenol tác dụng với dung dịch kiềm (tỉ lệ mol 1 : 2) tạo 2 muối và nước

R-COO-C₆H₄-R  +  2NaOH  → R-COONa  +  R-C₆H₄-ONa  +  H₂O

c) Este đơn chức của phenol phân tử còn nhóm -OH phenol tác dụng với dung dịch kiềm (tỉ lệ mol  1 : 3) tạo 2 muối và nước

CH₃COO-C₆H₄-OH  +  3NaOH → CH₃COONa  + NaO-C₆H₄-ONa  + 2H₂O

Bài 1: Đốt cháy hoàn toàn một lượng hỗn hợp hai este, cho sản phẩm phản ứng cháy qua bình đựng P₂O₅ dư, khối lượng bình tăng thêm 6,21 gam, sau đó cho qua tiếp dung dịch Ca(OH)₂ dư, thu được 34,5 gam kết tủa. Các este nói trên thuộc loại gì (đơn chức hay đa chức, no hay không no)?

Hướng dẫn:

Khối lượng tăng lên của bình P₂O₅ là khối lượng H₂ O

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

Có kết tủa tạo thành là do CO₂ hấp thụ

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O

Ta có: n_CaCO3 = 34,5/100 = 0,345 (mol)

nH₂O = 6,21/18 = 0,345 (mol); n_CO2 = n_CaCO3 = 0,345 (mol)

Số mol H₂O = số mol của CO₂ ⇒ ∆ = 1

Do đó, hai este đều no, đơn chức

Bài 2: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol X chỉ chứa nhóm chức este ta thu được 4.48 lít CO₂ (đktc) và 3,6 gam H₂O. CTPT của este X có thể là:

A. C₆H₈O₂

B. C₄H₈O₄

C. C₂H₄O₂

D. C₃H₆O₂

Hướng dẫn:

Ta có: n_CO2 = 4,48/22,4 = 0,2 (mol); n_H2O = 3,6/18 = 0,2 (mol)

0,1 mol este khi chát tạo ra 0,2 mol CO₂ và 0,2 mol H₂O nên este là C₂H₄O₂.

Bài 3: Xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bằng 200 ml dung dịch NaOH 0,2M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được bao nhiêu gam muối khan?

Hướng dẫn:

Ta có: n_CH3COOC₂H₅ = 5,5/88 = 0,1 (mol)

Và n_{NaOH ban đầu} = 0,2 .0,2 = 0,04 (mol)

Este dư, NaOH hết

CH₃COOC₂H₅ + NaOH → CH₃COONa + C₂H₅OH         (1)

Từ (1) ⇒ n_CH3 COONa = n_NaOH = 0,04 (mol)

m_CH3 COONa = 0,04 .82 = 3,28(gam)

Bài 4: Este X được tạo thành từ etylen glicol và hai axit cacboxylic đơn chức. Trong phân tử este, số nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Khi cho m gam X tác dụng với dung dịch NaOH (dư) thì lượng NaOH đã phản ứng là 10 gam. Giá trị của m là :

A. 14,5.        

B. 17,5.        

C. 15,5.        

D. 16,5.

Hướng dẫn:

Theo giả thiết ta cho biết X là este hai chức của etylen glicol và axit hữu cơ đơn chức; X có 4 nguyên tử O và có 5 nguyên tử C.

Vậy công thức của X là : HCOOC₂H₄OOCCH₃

Phương trình phản ứng :

HCOOC₂H₄OOCCH₃ + 2NaOH → HCOONa + CH₃COONa + C₂H₄(OH)₂

Theo giả thiết và (1) ta có : n_HCOOC2H₄OOCCH₃ = 1/2 n_NaOH = 1/2 . 10/40 = 0,125 mol

Vậy m_X = 0,125.132 = 16,5 gam.

Câu 1: Este mạch hở có công thức tổng quát là?

A. C_nH_2n+2-2a-2bO_2b.

B. C_nH_{2n - 2}O₂.

C. C_nH_{2n + 2-2b}O_2b.

D. C_nH_2nO₂.

Câu 2: Công thức tổng quát của este tạo bởi một axit cacboxylic và một ancol là?

A. C_nH_2nO_z.

B. RCOOR’.

C. C_nH_{2n -2}O₂.

D. R_b(COO)_abR’_a.

Câu 3: Este no, đơn chức, mạch hở có công thức tổng quát là?

A. C_nH_2nO₂ (n≥2).

B. C_nH_{2n - 2}O₂ (n≥2).

C. C_nH_{2n + 2}O₂ (n≥2).

D. C_nH_2nO (n≥2).

Câu 4: Este no, đơn chức, đơn vòng có công thức tổng quát là?

A. C_nH_2nO₂ (n≥2).

B. C_nH_{2n - 2}O₂ (n≥2).

C. C_nH_{2n + 2}O₂ (n≥2).

D. C_nH_2nO (n≥2).

Câu 5: Công thức phân tử tổng quát của este tạo bởi ancol no, đơn chức và axit cacboxylic không no, có một liên kết đôi C=C, đơn chức là?

A. C_nH_2nO₂.

B. C_nH_{2n + 2}O₂ .

C. C_nH_{2n - 2}O₂.

D. C_nH_2n+1O2.

----(Nội dung đầy đủ, chi chi tiết từ câu 5 đến câu 18 vui lòng xem tại online hoặc đăng nhập để tải về máy)---

 

...

Trên đây là một phần trích đoạn nội dung Bài tập chuyên đề Este - Lipit môn Hóa học 12 năm 2020 có đáp án chi tiết Trường THPT Lục Nam. Để xem toàn bộ nội dung các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.

Chúc các em học tập tốt !

Ngoài ra các em có thể tham khảo thêm một số tư liệu cùng chuyên mục sau đây:

• Dạng bài tập phản ứng Este môn Hóa học 12 năm 2020 Trường THPT Phan Đình Phùng
• Bộ 60 câu trắc nghiệm ôn tập chuyên đề Este môn Hóa học 12 có đáp án năm 2020
• Phương pháp giải một số dạng bài tập về Este môn Hóa học 12 năm 2020 Trường THPT Hòa Tú