Bài 48 Luyện tập Rượu etylic, axit axetic và chất béo

	Công thức cấu tạo	Tính chất vật lí	Tính chất hóa học
Rượu etylic	CH3-CH2-OH	là chất lỏng, không màu, sôi ở 78,30, nhẹ hơn nước tan vô hạn trong nước, hòa tan được nhiều chất như iốt, benzen,…	1. Phản ứng cháy C2H6O + 3O2 \(\overset{t^{0}}{\rightarrow}\) 2CO2 + 3H2O 2. Phản ứng với Natri 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2 3. Phản ứng với axit axetic (phản ứng este hóa) C2H5OH + CH3COOH  CH3COO C2H5 + H2O
Axit axetic	\(\begin{array}{l} C{H_3} - \mathop C\limits_\parallel - OH\\ {\rm{ \,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,O}} \end{array}\)	là chất lỏng, không màu, vị chua, tan vô hạn trong nước.	1. Tính axit -Axit axetic mang tính chất của một axit yếu. 2. Phản ứng với Rượu etylic C2H5OH + CH3COOH  CH3COO C2H5 + H2O
Chất béo	(R-COO)3C3H5	nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong benzen, xăng, dầu hỏa,…	1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit. (RCOO)3C3H5+3H2O \(\xrightarrow[axit]{t^{0}}\)C3H5(OH)3 +  3RCOOH  2. Thủy phân trong môi trường kiềm (phản ứng xà phòng hóa) (RCOO)3C3H5+3NaOH  \(\overset{t^{0}}{\rightarrow}\) C3H5(OH)3  + 3RCOONa

Bài 1:

Hãy chọn các chất thích hợp điền vào các dấu hỏi rồi viết các phương trình hóa học của các sơ đồ phản ứng sau:

a) C₂H₅OH + ?  → ? + H_{2\(\uparrow\)}

b) C₂H₅OH + ?  \(\overset{t^{0}}{\rightarrow}\) CO₂ + ?

c) CH₃COOH + ?  CH₃COOC₂H₅ + ?

d) CH₃COOH + ?  → (CH₃COO)₂Mg + ?

e) CH₃COOH + KOH → ?  + ?

f) (RCOO)₃C₃H₅ + ? \(\overset{t^{0}}{\rightarrow}\) ? + RCOONa

g) CH₃COOC₂H₅ + H₂O \(\xrightarrow[axit]{t^{0}}\) ? +  ?

h) C2H4(k) + ?    \(\overset{Axit}{\rightarrow}\)  C2H5OH

i) ? + Zn → (CH3COO)2Zn + ? \(\uparrow\)

k) 2CH3COOH + ? → (CH3COO)2Ca  + ? + H2O

Hướng dẫn:

a) 2C2H5OH + 2Na  → 2C2H5ONa + H2\(\uparrow\)

b) C2H5OH + 3O₂  \(\overset{t^{0}}{\rightarrow}\) 2CO2 + 3H₂O

c) CH3COOH + C2H5OH  CH3COOC2H5 + H2O

d) 2CH3COOH + Mg  → (CH3COO)2Mg + H₂\(\uparrow\)

e) CH3COOH + KOH → CH3COOK  + H2O

f) (RCOO)3C3H5 + 3NaOH \(\overset{t^{0}}{\rightarrow}\) C₃H₅(OH)₃ + 3RCOONa

g) CH3COOC2H5 + H2O \(\xrightarrow[axit]{t^{0}}\) CH3COOH + C2H5OH

h) C2H4(k) + H2O(l)    \(\overset{Axit}{\rightarrow}\)  C2H5OH

i) 2CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2\(\uparrow\)

k) 2CH3COOH + CaCO3 → (CH3COO)2Ca  + CO2\(\uparrow\) + H2O

Bài 2:

Cho 50 ml dung dịch axit axetic tác dụng hoàn toàn với Mg cô cạn dung dịch ta thu được 1,42 g muối.

a. Tính nồng độ mol của dung dịch axit.

b. Thể tích khí H₂ ở đktc sinh ra là bao nhiêu.

Hướng dẫn:

Phương trình hóa học: 

2CH3COOH + Mg  → (CH3COO)2Mg + H2\(\uparrow\)

0,02                     \(\leftarrow\)     0,01       →  0,01

Số mol muối tạo thành là: \({n_{{{(C{H_3}COO)}_2}Mg}} = \frac{m}{M} = \frac{{1,42}}{{142}} = 0,01(mol)\)

a) Nồng độ mol của dung dịch axit là:

\({C_M} = \frac{n}{V} = \frac{{0,02}}{{0,005}} = 0,4(M)\)

b) Thể tích khí H₂ sinh ra:

\({V_{{H_2}}} = 0,01.22,4 = 0,224(lit)\)

Bài 3:

Có hỗn hợp A gồm rượu etylic và axit axetic. Người ta thực hiện thí nghiệm với hỗn hợp A và thu được kết quả như sau:
- Nếu cho A phản ứng với natri dư thì sau phản ứng thu được 4,48l khí không màu.
- Nếu cho A phản ứng với Na₂CO₃ dư và dẫn khí tạo thành qua bình đựng nước vôi trong dư thì thu được 10g kết tủa.
a) Hãy viết các phương trình hóa học.
b) Tính phần trăm khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp A. 
Các thể tích khí đều được đo ở điều kiện tiêu chuẩn.

Hướng dẫn:

Gọi a,b lần lượt là số mol của rượu và axit
Phương trình phản ứng:

2C₂H₅OH + 2Na  → 2C₂H₅ONa + H₂

a (mol) →                                   \(\frac{a}{2}\)(mol)

2CH₃COOH + 2Na  → 2CH₃COONa + H₂

b (mol) →                                        \(\frac{b}{2}\) (mol)

Vì khi cho A phản ứng với natri dư thì sau phản ứng thu được 4,48l khí không màu ta có:

\({n_{{H_2}}} = \frac{{(a + b)}}{2} = \frac{{4,48}}{{22,4}} = 0,2 \Rightarrow a + b = 0,4\)      (1)

Khi tác dụng với Na₂CO₃ thì chỉ có axit tác dụng sinh ra CO₂

Phương trình phản ứng:

2CH₃COOH + Na2CO3 → (CH3COO)₂Ca  + CO₂ + H₂O

0,2                                              \(\leftarrow\)   0,1

CO₂ + Ca(OH)₂ (dư) → CaCO₃\(\downarrow\)  + H₂O

0,1                          \(\leftarrow\)  0,1

Số mol kết tủa CaCO₃ là: \({n_{CaC{O_3}}} = \frac{{10}}{{100}} = 0,1(mol)\)

Vậy số mol của axit là 0,2 (hay b = 0,2) ⇒ a = 0,2 (mol)

Khối lượng hỗn hợp A là:

m = m_{axit axetic} + m_{Rượu etylic} = 0,2.46 + 0,2.60 = 21,2 (gam)

Phần trăm khối lượng của Rượu etylic là: 

\(\% {m_{{C_2}{H_5}OH}} = \frac{{0,2.46}}{{21,2}}.100 = 43,4\)

Phần trăm khối lượng của Axit axetic là:

\(\% {m_{C{H_3}COOH}} = 100 - \% {m_{{C_2}{H_5}OH}} = 100 - 43,4 = 56,6\)

Bài 4:

Một loại chất béo được điều chế từ C₁₅H₃₁COOH và glixerol C₃H₅(OH)₃

1. Viết phương trình phản ứng
2. Đun nóng 4,03 kg chất béo trên với lượng dung dịch NaOH dư .Tính khối lượng glixerol thu được
3. Tính khối lượng xà phòng bánh chứa 72% muối C₁₅H₃₁COONa điều chế được.

Hướng dẫn:

a) Phương trình hóa học:

3C15H31COOH + C3H5(OH)3 → (C15H31COO)₃C₃H₅ + 3H₂O

b) Số mol chất béo đem phản ứng là: 

\({n_{{{({C_{15}}{H_{31}}COO)}_3}{C_3}{H_5}}} = \frac{{4,03}}{{8,06}} = 0,5(kmol)\)

(C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH (dư) \(\overset{t^{0}}{\rightarrow}\) 3C15H31COONa + C3H5(OH)3

 0,5 (kmol) →                                   1,5 (kmol)          0,5 (kmol)

Khối lượng glixerol thu được là: 

\({m_{{C_3}{H_5}{{\left( {OH} \right)}_3}}} = 0,5.92 = 46(kg)\)

c) Khối lượng xà phòng bánh chứa 72% muối C15H31COONa điều chế được là:

m_{Xà phòng} \(= 1,5.267.\frac{{100}}{{72}} = 556,25(kg)\)

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 48 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  Chất toả ra năng lượng nhiều nhất, khi oxi hoá thức ăn là:

  • A. Chất đạm
  • B. Chất bột
  • C. Chất béo
  • D. Chất xơ

• Câu 2:

  Đun nóng chất béovới nước, axit làm xúc tác sản phẩm là

  • A. Glixerol và axit béo.
  • B. Glixerol và muối của các axit béo.
  • C. Axit béo.
  • D. Muối của các axit béo.

• Câu 3:

  Các công thức sau công thức nào là công thức của chất béo

  • A. R-COOH
  • B. C₁₇H₃₅-COOH
  • C. C₃H₅(OH)₃ 
  • D. (C₁₇H₃₅-COO)₃C₃H₅.

• Câu 4:

  Có ba lọ không nhãn đựng : rượu etylic, axit axetic, dầu ăn. Có thể phân biệt bằng cách nào sau đây ? 

  • A. Dùng quỳ tím và nước.
  • B. Khí cacbon đioxit và nước.
  • C. Kim loại natri và nước.
  • D. Phenolphtalein và nước.

Câu 3- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 9 Bài 48.

Bài tập 3 trang 149 SGK Hóa học 9

Bài tập 4 trang 149 SGK Hóa học 9

Bài tập 5 trang 149 SGK Hóa học 9

Bài tập 6 trang 149 SGK Hóa học 9

Bài tập 7 trang 149 SGK Hóa học 9

Bài tập 48.1 trang 57 SBT Hóa học 9

Bài tập 48.2 trang 58 SBT Hóa học 9

Bài tập 48.3 trang 58 SBT Hóa học 9

Bài tập 48.4 trang 58 SBT Hóa học 9

Bài tập 48.5 trang 58 SBT Hóa học 9

Bài tập 48.6 trang 58 SBT Hóa học 9

Bài tập 48.7 trang 58 SBT Hóa học 9

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa Chúng tôi thảo luận và trả lời nhé.