Bài 3: Máy may

1.1.1. Các bộ phận chính

a. Máy may đạp chân

Hình 1. Máy may đạp chân

(1) Đầu máy

(2) Bệ máy

(3) Bàn máy

(4) Chân máy

• Đầu máy: có vỏ bằng gang, chứa các bộ phận chuyển động như trục khuỷu, thanh truyền (tay biên), cam, bánh xe nhỏ (bánh đà nhỏ), cánh tay đòn, trục kim.
• Bệ máy: gắn với đầu máy bằng bulông hay chốt; trên bệ máy có khoảng trống để lắp mặt nhật, mật nguyệt; dưới bệ máy đặt ổ trục chao, trục nâng bàn đưa bài.
• Bàn may: gắn với bệ máy bằng bản lề.
• Chân máy: có bàn đạp, tay biên nối bánh xe với bàn đạp, dây curoa nối bánh xe lớn ở chân máy (bánh đà lớn) với bánh xe nhỏ ở đầu máy (bánh xe nhỏ).

b. Máy may chạy điện

Hình 2. Máy may chạy điện

• Đầu máy: chứa các bộ phần chuyển động, động cơ. Từ động cơ có dây điện để cắm vào nguồn điện khi sử dụng và có dây điện gắn vào bộ phận điều khiển tốc độ bàn chân, dây curoa nối động cơ với bánh đà ở đầu máy.
• Bệ máy: gắn với đầu máy, dưới bệ máy đặt trục ổ chao, ổ chao trục nâng bàn đẩy vải...

1.1.2. Các bộ phận của máy may tham gia vào quá trình tạo mũi may

Hình 3. Các bộ phận của máy may tham gia vào quá trình tạo mũi may

Bộ phận kim và chỉ trên:

• (1) Kim máy
• (2) Trục kim
• (3) Ốc giữ kim
• (4) Cần giật chỉ
• (5) Móc dẫn chỉ
• (6) Trục cắm ống chỉ
• (7) Cụm điều chỉnh sức căng của chỉ

Bộ phận ép chỉ:

• (8) Chân vịt
• (9) Trục chân vịt
• (10) Ốc trục và lò xo
• (11) Cần nâng và hạ chân vịt

Bộ phận đẩy vải:

• (12) Bàn đẩy vải (răng cưa)
• (13) Ốc điều chỉnh bàn đẩy vải

Bộ phận chỉ dưới:

• (14) Vỏ ổ chao
• (15) Chao chỉ
• (16) Thoi (thuyền)
• (17) Suốt

Kê máy ở nơi bằng phẳng, đủ ánh sáng; lau máy, tra dầu vào máy thường xuyên. 

1.2.1. Chuẩn bị máy

a. Lắp kim

Loại vải	Số của kim máy
Mỏng	11, 12
Trung bình	13, 14
Dày	15, 16

Bảng 1. Chọn số kim phù hợp với loại vải và độ dày của vải

b. Quấn chỉ vào suốt

• Đặt ống chỉ vào trục cắm ống chỉ.
• Đưa sợi chỉ qua móc dẫn chỉ.
• Quấn vào suốt vài vòng để giữ đầu chỉ.

• Tay trái đưa suốt vào trục quấn chỉ, tay phải điều chỉnh bánh xe đầu trục quấn chỉ để lỗ bên của suốt khớp vào chốt nhỏ của trục quấn chỉ.
• Ấn trục quấn chỉ xuống để bánh xe cao su đầu trục quấn chỉ tiếp xúc với bánh xe đầu máy.

• Quay bánh xe đầu máy, đạp máy cho máy chạy để chỉ quấn đều vào suốt. Khi chỉ gần đầy suốt thì dừng lại.
• Lấy suốt ra, cắt chỉ.

Hình 5. Quấn chỉ vào suốt

 

c. Lắp suốt vào thoi

• Đưa suốt vào thoi, sợi chỉ ở phía trước (hình 6.a).
• Kéo chỉ qua khe me thoi và thoi (hình 6.b).

• Kéo chỉ để kiểm tra độ căng của chỉ và chiều quay của suốt trong thoi (hình 6.c).

Hình 6. Lắp suốt vào thoi

d. Lắp thoi suốt vào ổ chao

• Quay bánh xe ở đầu máy cho kim lên vị trí cao nhất.
• Mở mặt nhật ra, dùng ngón cái và ngón trỏ tay trái cầm vào bản lề của thoi, đưa thoi vào trục của ổ chao, ấn thoi suốt vào chốt chao cho đúng khớp, thả đầu chỉ ra ngoài, đậy mặt nhật lại.

Hình 7. Lắp thoi suốt vào ổ chao

e. Mắc chỉ trên

• Xâu chỉ vào kim máy.

• Đặt cuộn chỉ may vào trục giữ ống chỉ.
• Kéo dài sợi chỉ đi qua khe dẫn chỉ, vòng qua ốc đồng tiền kẹp chỉ, xâu qua lỗ của cần giật chỉ, qua móc dẫn chỉ xuống tới kim máy.

Hình 8. Mắc chỉ trên

f. Lấy chỉ dưới lên

• Tay trái giữ đầu chỉ trên, tay phải quay bánh xe ở đầu máy một vòng để chỉ trên quàng vào chỉ dưới, kéo căng sợi chỉ trên để chỉ dưới nổi lên trên (Hình 9.a).

• Rút chỉ dưới lên và đưa hai đầu chỉ ra phía sau, dưới chân vịt (Hình 9.b).

Hình 9. Lấy chỉ dưới lên

g. Bộ phận điều chỉnh độ dài mũi may

• Vị trí cần gạt chỉ cỡ mũi may lớn nhất (Hình 9.a).

• Vị trí cần gạt chỉ cỡ mũi may bằng không (Hình 9.b).
• Vị trí cần gạt chỉ khi may lại mũi (Hình 9.c).

Hình 10.  Bộ phận điều chỉnh độ dài mũi may

1.2.2. Tư thế ngồi may

1.2.3. Vận hành máy

a. Bắt đầu may

• Đặt vải xuống dưới chân vịt.
• Quay bánh xe để hạ trục kim cho kim đâm xuống vải ở vị trí bắt đầu đường may.
• Hạ cần chân vịt xuống, tay phải quay bánh xe ở đầu máy để lấy đà, đồng thời chân đạp lên bàn đạp tạo vòng quay đều đặn.

b. Kết thúc may

• Quay bánh xe để kim ở vị trí cao nhất.
• Nâng cần chân vịt lên.
• Kéo nhẹ vải về phía bên trái với đoạn chỉ dài khoảng 5÷7cm; cắt 2 sợi chỉ (trên và dưới) gần sát vải.

1.2.4. Điều chỉnh mũi may

a. Mũi may đúng tiêu chuẩn

Hình 11. Mũi may chuẩn

b. Điều chỉnh mũi may

Hiện tượng	Nguyên nhân	Cách điều chỉnh
1. Sùi chỉ Sùi chỉ trên Sùi chỉ dưới	Chỉ trên căng, chỉ dưới lỏng. Chỉ trên lỏng, chỉ dưới căng.	Nới đồng tiền sang số nhỏ (-) hoặc vặn chặt thêm vít me thoi. Vặn đồng tiền sang số to hoặc nới vít me thoi.
2. Rối chỉ	Khi bắt đầu may, đầu sợi chỉ trên và dưới không được kéo về phía sau, dưới chân vịt. Bàn đẩy vải thấp.	Kéo hai đầu sợi chỉ về phía sau, dưới chân vịt. Vặn ốc điều chỉnh nâng bàn đẩy vải.
3. Đường may bị dúm	Chỉ trên và chỉ dưới đều căng hoặc không cùng số.	Nới đồng tiền và vít me thoi. Dùng chỉ trên và chỉ dưới cùng cỡ số
4. Đứt chỉ Đứt chỉ trên Đứt chỉ dưới	Bắt đầu may quá nhanh; Lắp kim sai vị trí; Xâu chỉ không đúng. Chỉ dưới quá căng; Lắp suốt và thoi sai, hướng sợi chỉ đi ra không đúng.	Bắt đầu may ở tốc độ trung bình; Lắp lại kim; Xâu lại chỉ. Nới vít me thoi; Lắp lại suốt vào thoi; Để chỉ đi ra đúng hướng.

Bảng 2. Điều chỉnh mũi may

1.3.1. Giữ máy sạch sẽ

• Khi không sử dụng, nên cho máy vào trong bàn máy, dùng miếng vải phủ lên mặt bàn máy vừa đẹp, vừa bảo quản mặt bàn và hạn chế bụi vào máy.
• Thường xuyên lau chùi máy, gỡ xơ vải, chỉ vụn… trong máy.

1.3.2. Tra dầu vào máy

• Trước khi tra dầu, cần lấy vải sạch lau chùi các chỗ tra dầu để hạn chế bụi theo dầu vào các chi tiết.
• Tra dầu vào các vị trí quy định; đạp cho máy chạy vài vòng để dầu thấm đều vào các khớp trục máy.
• Lau sạch dầu còn vương vãi trên máy sau khi tra dầu.

Sau khi học xong Bài 3: Máy may, các em cần ghi nhớ các nội dung:

• Máy may là thiết bị dùng để may ráp các chi tiết thành sản phẩm may mặc bằng hệ thống chỉ trên và chỉ dưới.
• Sử dụng máy may đúng cách và bảo dưỡng máy đúng kỹ thuật sẽ tạo nên sản phẩm có chất lượng tốt, giữ được độ bền của máy. 

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Công nghệ 9 Bài 3 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Kê máy ở vị trí có đủ....

  • A. Rộng
  • B. Không khí
  • C. Ánh sáng
  • D. Thoáng mát

• Câu 2:

  Máy may đạp chân gồm mấy bộ phận chính?

  • A. 2
  • B. 3
  • C. 4
  • D. 5

Câu 2- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Công nghệ 9 Bài 3 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 1 trang 24 SGK Công nghệ 9

Bài tập 2 trang 24 SGK Công nghệ 9

Bài tập 3 trang 24 SGK Công nghệ 9

Bài tập 4 trang 24 SGK Công nghệ 9

Bài tập 5 trang 24 SGK Công nghệ 9

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Công Nghệ Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!