1. Bố cục bài thơ
- Bài thơ được chia làm 3 phần:
- Phần 1 (2 khổ đầu): Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi
- Phần 2 (4 khổ tiếp theo): Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
- Phần 3 (khổ cuối): Đoàn thuyền trở về.
2. Hướng dẫn soạn văn Đoàn thuyền đánh cá
Câu 1: Bài thơ được triển khai theo trình tự chuyến ra khơi của đoàn thuyền đánh cá. Dựa vào trình tự ấy, em tìm bố cục của bài thơ. Hãy nêu thời gian và không gian được miêu tả trong bài thơ?
- Bố cục của bài thơ các em có thể tham khảo đáp án ở mục 1.
- Không gian miêu tả trong bài thơ: khoáng đạt, bao la, rộng lớn.
- Thời gian: từ hoàng hôn đến bình minh ngày hôm sau.
Câu 2: Hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả trong không gian nào? Bằng những biện pháp nghệ thuật gì, tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người lao động trước thiên nhiên và vũ trụ.
- Hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả trong không gian rộng lớn của vũ trụ, giữa biển khơi bao la, tráng lệ.
- Biện pháp nghệ thuật: cảm hứng lãng mạn, bay bổng; liệt kê, so sánh, nhân hóa thể hiện sự phong phú của các loài cá, vẻ đẹp kì diệu và sự giàu có của biển khơi, hiện lên hình ảnh người lao động mới thật đẹp, thật hăng say, con người hòa quyện với vẻ đẹp của thiên nhiên.
Câu 3: Bài thơ có nhiều hình ảnh tráng lệ, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động. Em hãy chọn, phân tích một số hình ảnh đặc sắc trong các khổ 1, 2, 3 và 7. Bút pháp xây dựng hình ảnh của tác giả trong bài thơ?
- Cảnh biển vào đêm vừa rộng lớn vừa gần gũi với con người:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
- Nhà thơ so sánh mặt trời như hòn lửa đang từ từ lặn xuống biển. Trời biển có sự giao hòa trọn vẹn. Mặt biển mênh mông, mát mẻ kia sẽ làm cho “hòn lửa” mặt trời thêm êm dịu đi.
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
- Hình ảnh “kéo xoăn tay”như một bức tượng ngư ông đầy sức sống.
- Nhà thơ đã liên tưởng vũ trụ là ngôi nhà lớn, có màn đêm là cánh cửa khổng lồ, những con sóng là then cài chặt cánh cửa đêm. Vũ trụ đi vào trạng thái nghỉ ngơi theo nhịp tuần hoàn của thời gian.
Câu 4: Bài thơ có nhiều từ hát, cả bài thơ cũng như một khúc ca. Đây là khúc ca gì và tác giả làm thay lời ai? Em có nhận xét gì về âm hưởng, giọng điệu của bài thơ? Các yếu tố thể thơ, vần, nhịp đã góp phần tạo nên âm hưởng của bài thơ như thế nào?
- Đây là khúc ca về lao động, tinh thần làm chủ và niềm vui phơi phới.
- Âm hưởng, giọng điệu bài thơ: khỏe khoắn, sôi nổi, phơi phới bay bổng.
- Các yếu tố góp phần tạo nên âm hưởng bài thơ: gieo vần biến hóa, vần trắc xen lẫn vần bằng, vần liền, vần cách… tạo âm vang cho tinh thần lao động. Nhịp thơ có khi đầy sức trẻ, sức lao động, có khi hân hoan những chùm cá nặng.
Câu 5: Qua bức tranh về thiên nhiên và con người lao động trong bài thơ, em có nhận xét gì về cái nhìn và cảm xúc của tác giả trước thiên nhiên đất nước và con người lao động.
- Trước thiên nhiên và con người, tác giả có cái nhìn tươi mới, tràn đầy cảm xúc hào hứng. Mỗi hình ảnh thơ đều mang sức sống, mang niềm vui, cuốn theo tình yêu say đắm, mãnh liệt trước biển khơi bao la, hùng vĩ.
- Đây chính là cái nhìn tin tưởng, phấn khởi của nhà thơ trước cuộc đời mới.
Trên đây là bài soạn văn tóm tắt bài thơ Đoàn thuyền đánh cá do Chúng tôi biên soạn. Ngoài ra, các em còn có thể tham khảo thêm các hệ thống kiến thức có liên quan đến văn bản này tại đây: Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
