1. Bố cục văn bản
- Bố cục gồm 3 phần:
- Phần 1: (Từ đầu đến "màu xanh đơn điệu"): Ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau.
- Phần 2: (Tiếp theo đến "khói sóng ban mai"): quang cảnh sông ngòi, kênh rạch vùng Cà Mau và miêu tả sông Năm Căn.
- Phần 3: (Còn lại): Cảnh chợ Năm Căn đông vui, trù phú.
2. Hướng dẫn soạn văn Sông nước Cà Mau
Câu 1. Bài văn miêu tả cảnh gì? Theo trình tự như thế nào? Dựa vào trình tự miêu tả, em hãy tìm bố cục của bài văn. Em hãy hình dung vị trí quan sát của người miêu tả. Vị trí ấy có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả?
- Bài văn miêu tả cảnh sông nước Cà Mau ở cực nam của tổ quốc.
- Trình tự miêu tả của tác phẩm đi từ việc miêu tả chung, khái quát cảnh sông nước Cà Mau đến việc miêu tả chi tiết cảnh kênh rạch, sông ngòi tới cảnh chợ Năm Căn.
- Bố cục: Tham khảo mục 1 (Bố cục văn bản).
- Vị trí quan sát của người miêu tả: trên thuyền.
- Vị trí quan sát của người trên thuyền là vị trí thuận lợi vì thế các hình ảnh miêu tả hiện ra trong bài văn như những bức tranh hài hòa màu sắc.
Câu 2. Trong đoạn văn (từ đầu đến lặng lẽ một màu xanh đơn điệu) tác giả đã tả ấn tượng ban đầu bao trùm về sông nước vùng Cà Mau. Ấn tượng ấy như thế nào và được cảm nhận qua những giác quan nào?
- Trong đoạn văn, tác giả đã tả ấn tượng ban đầu bao trùm về sông nước vùng Cà Mau với:
- Kênh rạch bủa giăng chi chít như mạng nhện
- Tất cả đều màu xanh
- Âm thanh rì rào bất tận
- Lặng lẽ một màu xanh đơn điệu
- Ấn tượng ấy được cảm nhận bằng mọi giác quan, đặc biệt là cảm giác đơn điệu về màu xanh, về sự bất tận của rừng qua những câu kể và tả.
Câu 3. Qua đoạn nói về cách đặt tên các dòng sông, con kênh ở vùng Cà Mau, em có nhận xét gì về các địa danh ấy? Những địa danh này gợi ra đặc điểm gì về thiên nhiên vùng Cà Mau?
- Người dân đặt tên vùng đất, con sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ mà cứ đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Ví dụ như: Rạch Mái Giầm, kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía… đều là những tên rất giản dị gắn liền với đặc điểm nổi bật.
- Vùng đất Cà Mau là một vùng đất phong phú, tự nhiên và hoang dã.
Câu 4. Em hãy đọc kĩ lại đoạn văn từ "Thuyền chúng tôi chèo thoát qua" đến "sương mù và khói sóng ban mai" và trả lời các câu hỏi sau:
a) Tìm những chi tiết thể hiện sự rộng lớn, hùng vĩ của dòng sông và rừng đước.
b) Trong câu “Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn” có những động từ nào chỉ cùng một hoạt động của con thuyền? Nếu thay đổi trình tự những động từ ấy trong câu thì có ảnh hưởng gì đến nội dung được diễn đạt hay không? Nhận xét về sự chính xác và tinh tế trong cách dùng từ của tác giả về câu này.
c) Tìm trong đoạn văn những từ miêu tả màu sắc của rừng đước và nhận xét về cách miêu tả màu sắc của tác giả.
Gợi ý:
a) Những chi tiết thể hiện sự rộng lớn, hùng vĩ của con sông và rừng đước:
- Nước đổ ra biển đêm ngày như thác
- Con sông rộng hơn ngàn thước
- Cây đước dựng cao ngất như hai dãy trường thành
- Cá bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống
b) Trong đoạn “Thuyền chúng tôi chèo thoát khỏi kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn" có những động từ: thoát qua, đổ ra, xuôi về lần lượt chỉ hoạt động của con thuyền.
- Không nên thay đổi trật tự những từ đó trong câu bởi nó sẽ phá vỡ hành trình từ kênh ra sông rồi đổ ra dòng Năm Căn.
- Thoát ra: diễn tả sự khó khăn mà con thuyền phải vượt qua.
- Đổ ra: trạng thái con thuyền được dòng nước đưa ra sông lớn.
- Xuôi về: diễn rả trạng thái nhẹ nhàng, thư thái của con thuyền xuôi theo dòng nước.
c) Những từ ngữ miêu tả màu sắc của rừng đước: màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ.
Câu 5. Những chi tiết, hình ảnh nào về chợ Năm Căn thế hiện sự tấp nập, đông vui, trù phú và độc đáo của chợ vùng Cà Mau?
- Những chi tiết, hình ảnh về chợ Năm Căn thể hiện được sự tấp nập, đông vui, trù phú và độc đáo của chợ vùng Cà Mau:
- Hoạt động của chợ thật ồn ào, tấp nập, bến vận hà nhộn nhịp dọc dài theo sông.
- Chợ chủ yếu họp trên sông với những nhà bè, khu phố nổi và những con thuyền bán hàng mà người mua không cần bước ra khỏi thuyền.
- Sự đa dạng về màu sắc, trang phục, tiếng nói của người bán hàng đến từ nhiều nơi khác nhau: người Hoa, người Chà Châu Giang…
Câu 6. Qua bài văn này, em cảm nhận được gì vể vùng Cà Mau cực Nam của Tổ quốc?
- Em cảm nhận được vẻ đẹp trù phú của vùng sông nước Cà Mau. Đó là vùng đất hoang dã, hùng vĩ với không gian sông nước mênh mông, những rừng đước bạt ngàn và có cảnh con người sinh sống tấp nập, đông vui, chân chất.
Trên đây là bài Soạn văn 6 Sông nước Cà Mau tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Sông nước Cà Mau.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
