1. Bố cục văn bản
- Bố cục gồm 3 phần:
- Phần 1 (Từ đầu đến "cha ông chúng tôi"): Những lo âu của người da đỏ về đất đai môi trường sẽ bị tàn phá bởi người da trắng.
- Phần 2 (Tiếp theo đến "Đều có sự ràng buộc"): Những lo âu của người da đỏ về đất đai môi trường sẽ bị tàn phá bởi người da trắng.
- Phần 3 (Còn lại): Kiến nghị của người da đỏ về việc bảo vệ môi trường, đất đai.
2. Hướng dẫn soạn văn Bức thư của thủ lĩnh da đỏ
Câu 1. Đọc đoạn đầu của Bức thư của thủ lĩnh da đỏ: từ Đổi với đồng bào tôi đến tiếng nói của cha ông chúng tôi.
a) Hãy chỉ ra những phép so sánh và nhân hoá đã được dùng.
b) Hãy nêu lên tác dụng của phép so sánh và nhân hoá đó, đặc biệt là trong việc làm nổi bật quan hệ giữa người da đỏ với "Đất", với thiên nhiên.
Gợi ý:
a) Phép so sánh và nhân hóa được dùng:
- Phép nhân hóa :
- Mảnh đất này - bà mẹ của người da đỏ.
- Những bông hoa ngát hương - người chị, người em của chúng tôi.
- Những mỏm đá, những vũng nước - thành viên của một gia đình.
- Phép so sánh:
- Dòng nước óng ánh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối - máu của tổ tiên chúng tôi.
- Tiếng thì thầm của dòng nước - tiếng nói của cha ông chúng ta.
b) Tác dụng phép nhân hóa và so sánh:
- Làm nổi bật mối quan hệ mật thiết, máu thịt của con người với thiên nhiên.
- Tình cảm của người da đỏ với "Đất", gián tiếp tỏ thái độ với kẻ mua đất.
Câu 2. Đọc đoạn giữa của bức thư: từ Tôi biết người da trắng không hiểu cách sống đến Mọi vật trên đòi đều có sự ràng buộc.
a) Đoạn văn đã nói lên sự khác biệt, sự đối lập trong cách sống, trong thái độ đối vói Đất, đối với thiên nhiên giữa người da đỏ và người da trắng trên những vấn đề gì?
b) Tác giả đã dùng những biện pháp nghệ thuật nào để nêu bật sự khác biệt, sự đối lập ấy và để thể hiện thái độ, tình cảm của mình?
Gợi ý:
a) Sự khác biệt của người da đỏ và da trắng thể hiện:
- Ở thái độ đối với đất đai:
- Người da trắng:
- Xa lạ với đất, coi đất là kẻ thù.
- Cư xử như mua được, tước đoạt được, bán đi như mọi thứ hàng hóa.
- Chỉ biết khai thác, lấy đi những thứ cần, ngấu nghiến đất để lại đằng sau là bãi hoang mạc.
- Người da đỏ:
- Trân trọng đất, coi đất như mẹ, như phần máu thịt.
- Người da trắng:
- Sự khác biệt thể hiện ở lối sống:
- Người da trắng:
- Sống ồn ào trong nhịp sống công nghiệp căng thẳng.
- Không quan tâm đến không khí
- Không biết thưởng thức "những làn gió thấm đượm hương hoa đồng cỏ".
- Không quý trọng muông thú.
- Người da trắng:
b) Biện pháp nghệ thuật được sử dụng:
- Đối lập: anh em >< kẻ thù,...
- Điệp ngữ: Tôi biết.... Tôi biết....
- So sánh, nhân hóa, sử dụng từ ngữ gợi cảm.
Câu 3. Đọc phần cuối của bức thư.
a) Nêu các ý chính của đoạn này.
b) Cách hành văn, giọng điệu của đoạn này có gì giống, có gì khác với hai đoạn trên?
c) Nên hiểu thế nào về câu: Đất là Mẹ.
Gợi ý:
a) Nêu các ý chính:
- Đất đai giàu có được là do nhiều mạng sống của chủng tộc chúng tôi bù đắp nên.
- Bởi vậy, người da trắng các anh phải kính trọng đất đai, biết đối xử với đất như người da đỏ.
- Con người phải bảo vệ thiên nhiên như mạng sống của mình.
b) Cách hành văn vẫn trang trọng và tha thiết yêu quý, trân trọng đất như những đoạn trước. Tuy nhiên đoạn này tha thiết hơn.
c) Đất là Mẹ: đất sinh ra muôn loài, trong đó có con người sinh sống và tồn tại.
Câu 4. Bức thư đã sử dụng rất nhiều yếu tố của phép lặp. Hãy lập bảng thống kê một số hoặc toàn bộ những yếu tố lặp ấy và chỉ ra tác dụng biểu hiện tư tưởng tình cảm của chúng.
Lặp từ | - Mảnh đất, không khí, cha ông, côn trùng, thiêng liêng... được lặp lại nhiều lần trong bức thư. |
Lặp ý | - Mảnh đất là mẹ được tác giả nhắc đến ba lần, sự quan trọng của không khí; nguồn nước được tác giả nhắc lại ở cả đoạn giữa và đoạn cuối bức thư. |
Lặp kiểu câu | - Mỗi tấc đất là thiêng liêng - Mỗi... là.... - Những dòng sông, con suối.... đâu chỉ là.... - ..... đâu phải là...... - Họ cư xử với đất mẹ và anh em bầu trời như....... - ...... như....... - Nếu chúng tôi.... Ngài phải.... - Ngài nên....... - Ngài hãy........ |
Lặp cấu trúc | - Lặp lại cấu trúc đối lập giữa người da đỏ và người da trắng. |
- Tác dụng:
- Tình cảm gắn bó sâu nặng, thiêng liêng với quê hương, đất nước.
- Thái độ thờ ơ, lạnh nhạt của người da trắng đối với thiên nhiên, đất đai và môi trường.
- Người da đỏ luôn giữ vững thái độ kiên quyết.
- Hơi văn nhịp nhàng, tạo khí thế.
Câu 5. Hãy giải thích vì sao một bức thư nói về chuyện mua bán đất đai cách đây một thế kỉ rưỡi nay vẫn được nhiều người xem là một trong những văn bản hay nhất nói về thiên nhiên và môi trường?
- Qua thời gian dài, bức thư này vẫn là văn bản hay nói về thiên nhiên bởi lẽ:
- Giọng văn vô cùng truyền cảm, tác giả đã viết bằng tất cả tình yêu của mình.
- Gắn với lịch sử.
- Thông điệp toàn cầu, là nhức nhối thời nay, đó là vấn đề bảo vệ môi trường.
Trên đây là bài Soạn văn 6 Bức thư của thủ lĩnh da đỏ tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Bức thư của thủ lĩnh da đỏ.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----