1. Bố cục văn bản
- Bố cục gồm 3 phần:
- Phần 1: (Từ đầu đến "Lấy sức đâu mà đi"): Anh đội viên thức dậy lần thứ nhất.
- Phần 2: (Tiếp theo đến "Lần thứ ba thức dậy"): Anh đội viên thức dậy lần thứ ba.
- Phần 3: (Còn lại): Suy nghĩ của anh đội viên về Bác.
2. Hướng dẫn soạn văn Đêm nay Bác không ngủ
Câu 1. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” kể về câu chuyện gì? Em hãy kể tóm tắt lại câu chuyện đó.
- Bài thơ kể về một đêm không ngủ của Hồ Chí Minh trên đường đi chiến dịch trong thời kì kháng chiến chống Pháp và cảm nghĩ của người chiến sĩ về Bác.
- Tóm tắt câu chuyện: Tỉnh dậy trong một đêm mưa giữa rừng, anh đội viên thấy Bác Hồ đốt lửa và hết sức tận tình chăm sóc giấc ngủ của anh bộ đội. Lần thứ ba thức dậy anh mời Bác ngủ nhưng Bác từ chối, vì thế mà anh cảm phục và yêu mến tấm lòng cao cả của Bác.
Câu 2. Hình tượng Bác Hồ trong bài thơ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của ai? Cách miêu tả đó có tác dụng gì đối với việc thể hiện tâm hồn cao đẹp của Bác Hồ và tấm lòng của anh bộ đội đối với lãnh tụ?
- Hình tượng Bác Hồ trong bài thơ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của anh đội viên.
- Cách miêu tả như vậy khiến cho người đọc thấy giữa anh và Bác rất gần gũi, chân thật. Thể hiện được tấm lòng của anh bộ đội với Bác và tình cảm, sự yêu thương vô bờ bến của Bác dành cho anh và các chiến sĩ.
Câu 3. Bài thơ kể lại hai lần anh đội viên thức dậy nhìn thấy Bác không ngủ, hãy so sánh tâm trạng và cảm nghĩ của anh đội viên đối với Bác qua hai lần đó.
* Vì sao trong bài thơ tác giả không kể lần thứ hai? Qua cảm nghĩ của anh đội viên, hình ảnh Bác Hồ và tấm lòng của Bác đã được khắc họa sâu đậm như thế nào?
- Lần thứ nhất thức dậy:
- Ngạc nhiên
- Trào dâng niềm thương Bác
- Cảm động khi chứng kiến cảnh Bác chăm sóc cho bộ đội
- Lần thức dậy thứ ba:
- Tâm trạng từ hoảng hốt tới tha thiết lo lắng
- Anh đội viên cảm nhận được tấm lòng yêu thương vô hạn của Bác đối với bộ đội và nhân dân
- Cuối cùng “anh thức luôn cùng Bác”
- Trong bài không đề cập tới lần thức dậy thứ hai của anh đội viên, vì điều đó là thừa thải bởi người đọc đã biết điều này.
- Hình ảnh Bác gần gũi, thân thương, tấm lòng bao dung, vĩ đại của Bác được khắc họa chân thực qua lời kể của anh đội viên.
Câu 4. Hãy cho biết vì sao trong đoạn kết nhà thơ lại viết:
...
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
- Trong cuộc đời cách mạng, Người trải qua nhiều sóng gió, nhiều đêm không ngủ, nên việc đêm nay Bác không ngủ vì lo cho dân cho nước là "một lẽ thường tình".
Câu 5. Bài thơ được làm theo thể thơ gì? (số tiếng trong một dòng thơ, số dòng trong một khổ thơ, cách gieo vần trong một khổ thơ và giữa hai khổ thơ). Thể thơ ấy có phù hợp với cách kể chuyện của bài thơ không?
- Bài thơ được làm theo thể năm chữ:
- Mỗi khổ thơ có bốn dòng thơ
- Cách gieo vần: chữ cuối thứ hai và chữ cuối thứ ba vần liền với nhau
- Chữ cuối của dòng cuối mỗi khổ vần với chữ cuối của dòng đầu ở câu tiếp theo.
Câu 6. Tìm những từ láy trong bài thơ và cho biết giá trị biểu cảm của một số từ láy mà em cho là đặc sắc.
- Những từ láy trong bài thơ: trầm ngâm, xơ xác, đinh ninh, lồng lộng, mơ màng, thổn thức, thầm thì, bồn chồn, hốt hoảng, giật mình, nằng nặc…
- Tác dụng tạo hìnhvà làm tăng giá trị biểu cảm.
Trên đây là bài Soạn văn 6 Đêm nay Bác không ngủ tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Đêm nay Bác không ngủ.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
