1. Bố cục văn bản
- Đoạn 1: (Từ đầu đến “Ra-va-na có chịu được lâu”): Cơn giận dữ và diễn biến tâm trạng của Ra-ma
- Đoạn 2 (Còn lại): Tự khẳng định mình và diễn biến tâm trạng của Xi-ta
2. Hướng dẫn soạn văn Ra-ma buộc tội
Câu 1: Sau chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau trước sự chứng kiến của “mọi người”.
a. Công chúng đó bao gồm những ai?
A. Anh em, bạn hữu của Ra-ma
B. Đội quân của loài khỉ Va-na-ra
C. Quan quân, dân chúng của loài quỷ Rắc-sa-xa
D. Tất cả những đối tượng trên
- Chọn đáp án: D
b. Hoàn cảnh ấy có tác động như thế nào đến tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma, Xi-ta? (Phân tích những câu cho thấy ý thức của Ra-ma, Xi-ta về tình thế “trước mặt những người khác”, “trước mặt đông đủ mọi người”,…)
- Nhân vật Ra-ma: Khi đứng trước rất nhiều người, thuộc nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội, Ra-ma không chỉ đứng trên tư cách một người chồng mà còn trên tư cách một người anh hùng, một đức vua. Tư cách kép ấy khiến Ra-ma phải có những thái độ ứng xử phù hợp. Chàng không thể nói nguyên nhân của cuộc chiến kia chỉ đơn thuần là cứu người vợ của mình mà còn phải nói rõ rằng lí do của cuộc chiến là để lấy lại danh dự của dòng tộc chàng (dù chàng có yêu thương, xót xa cho người vợ thì vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng).
- Nhân vật Xi-ta: Xi-ta vừa là người vợ của Ra-ma, đồng thời cũng là hoàng hậu của một nước. Lời của nàng nói không phải chỉ hướng vào Ra-ma mà còn là hướng vào tất cả mọi người có mặt ở đó, do vậy mọi lời nàng nói ra đều phải cẩn trọng, làm sao để mọi người hiểu được tấm lòng của nàng đối với chồng và giữ được sự cao quý của một hoàng hậu.
Câu 2: Theo lời tuyên bố của Ra-ma
a. Chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì động cơ gì?
A. Danh dự người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ của chàng.
B. Tình yêu thương của người chồng đối với vợ, khát khao đoàn tụ vợ chồng.
C. Cả hai lí do trên
- Chọn đáp án: A
b. Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì lí do gì?
A. Danh dự không cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với kẻ khác.
B. Sự ghen tuông của người chồng không chấp nhận người vợ đã chung chạ với kẻ khác.
C. Cả hai lí do trên.
- Chọn đáp án: A
c. Phân tích những từ ngữ lặp đi lặp lại nhiều trong lời nói của Ra-ma cho thấy ý chí, tâm trạng của chàng.
- Để nhấn mạnh bổn phận và danh dự, chúng ta thấy Ra-ma nhấn đi nhấn lại nhiều lần những từ ngữ liên quan đến tài năng và danh dự (nhân phẩm, tiếng tắm, uy tín, gia đình cao quý, dòng họ lừng lẫy, trả thù sự lăng nhục…) của một đức vua cao quý, anh hùng.
d. Phân tích thái độ của Ra-ma khi Xi-ta bước lên giàn lửa.
- Khi Xi-ta bước lên giàn lửa, trong lòng của Ra-ma cũng đang chịu thử thách thật dữ dội, sự căng thẳng và có phần bất lực khi chỉ dám đứng nhìn người vợ yêu thương của mình bước gần tới sự đau đớn và cái chết (“Vào lúc đó, chẳng có ai trong…mắt dán xuống đất").
Câu 3: Trong lời đáp của mình, Xi-ta đã nhấn mạnh như thế nào về:
Sự khác biệt giữa tư cách, đức hạnh của nàng và loại phụ nữ thầm thường, thấp kém?
- Xi-ta khẳng định tư cách, phẩm hạnh của mình, đưa ra những lời trách khi Ra-ma không suy xét chính chắn mà so sánh nàng ngang hàng với hạng phụ nữ tầm thường: có thể những người phụ nữ kia sẽ thay lòng đổi dạ khi ở trong hoàn cảnh của nàng, nhưng nàng thì không. Xét cho cùng, một người phụ nữ đã từ bỏ cung điện xa hoa để theo chồng vào rừng chịu khổ, người con gái được sinh ra bởi Đất Mẹ không thể bị đánh đồng với hạng phụ nữ tầm thường kia được.
Sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực của kẻ khác (“cái thân thiếp đây”) và điều trong vòng kiểm soát của nàng (“trái tim thiếp đây”)?
- Xi-ta phân biệt giữa sự phụ thuộc vào số mệnh của nàng, quyền lực của kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng: Việc nàng bị bắt cóc và bị quỷ Ra-va-na động chạm xảy ra khi nàng bị ngất đi, đây là việc ngoài ý muốn của nàng. Còn trái tim cùng tình yêu, những thứ nàng chủ động vẫn luôn dành trọn cho Ra-ma. Nàng nhắc lại việc Ha-nu-man ngỏ ý muốn cõng nàng đến gặp chồng nhưng nàng từ chối như một minh chứng khẳng định thêm cho sự trong sạch của mình.
Từ vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ, có thể hiểu như thế nào về quyết định bước lên giàn hỏa và những lời cầu khấn thần A-nhi của nàng Xi-ta?
- A-nhi – thần Lửa là một vị thần rất quan trọng trong văn hóa của người Ấn Độ. Thần Lửa có mặt ở khắp mọi nơi nên có thể biết được mọi hành động tốt, xấu của con người đã làm. Nghi lễ thử lửa cũng vì thế mà được tin rằng có thể kiểm chứng đức hạnh của người phụ nữ. Việc Xi-ta chọn cách tự thiêu mình và lời cầu khấn của nàng trước khi bước vào giàn lửa là một phép thử để chứng minh tiết hạnh của bản thân, hành động này vừa hào hùng vừa bi thương. Xi-ta đã nhờ đến thần Lửa để chứng minh phẩm tiết thủy chung của nàng đối với người chồng trước mặt tất cả mọi người, đem lại một cái kết đẹp hơn cho câu truyện.
Câu 4: Phân tích thái độ của công chúng và cảm nghĩ của anh (chị) trước cảnh Xi-ta bước vào lửa.
- Hành động của Xi-ta bước vào giàn lửa khiến công chúng thật cảm động và bị ngã gục trước sự chung thủy một lòng một dạ của người vợ ấy.
- Đó là biểu tượng hình mẫu cho những người phụ nữ của Ấn Độ cổ đại.
Trên đây là bài soạn văn tóm tắt Ra-ma buộc tội do Chúng tôi biên soạn dựa trên hệ thống các câu hỏi trong SGK. Ngoài ra để bổ sung thêm những kiến thức khác thuộc về văn bản này, các em cũng có thể tham khảo thêm tại đây: Văn bản Ra-ma buộc tội (Trích sử thi Ra-ma-ya-na) của Van-mi-ki.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
