Qua bài giảng Luyện từ và câu: Nối các vế câu ghép bằng cặp từ hô ứng, giúp các em nắm được cách để thể hiện quan hệ về nghĩa giữa các vế câu, ngoài quan hệ từ, ta còn có thể nối các vế câu ghép bằng một số cặp từ hô ứng. Đồng thời biết vận dụng kiến thức đã học để tìm và phân tích cấu tạo của các câu ghép.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Nhận xét
Câu 1: Tìm các vế câu trong mỗi câu ghép dưới đây. Xác định chủ ngữ, vị ngữ của mỗi vế câu:
a) Buổi chiều, nắng vừa nhạt, sương đã buông nhanh xuống mặt biển.
THI SÁNH
b) Chúng tôi đi đến đâu, rừng rào rào chuyển động đến đấy.
NGUYỄN PHAN HÁCH
Gợi ý:
- Câu ghép 1:
- Vế 1: Buổi chiều, nắng (CN) / vừa nhạt (VN)
- Vế 2: Sương (CN) / đã buông nhanh xuống mặt biển (VN)
- Câu ghép 2:
- Vế 1: Chúng tôi (CN) / đi đến đâu (VN)
- Vế 2: Rừng (CN) / rào rào chuyển động đến đấy (VN)
Câu 2: Các từ in đậm trong hai câu ghép trên được dùng làm gì? Nếu lược bỏ những từ ấy thì quan hệ giữa các vế câu có gì thay đổi?
Gợi ý:
- Các từ vừa...đã, đâu...đấy trong hai câu ghép trên dùng để nối các vế câu 1 với vế câu 2.
- Nếu lược bỏ các từ vừa...đã trong câu a thì quan hệ giữa các vế câu không còn chặt chẽ như trước.
- Hai sự việc nắng nhạt, sương buông nhanh xuống mặt biển ở câu chỉ được đặt cạnh nhau, không còn quan hệ tiếp nối liên tiếp với nhau nữa.
- Nếu lược bỏ các từ đâu ... đấy trong câu b thì câu văn trở thành không hoàn chỉnh.
Câu 3: Tìm những từ có thể thay thế cho các từ in đậm trong hai câu ghép đã dẫn.
Gợi ý:
- Với câu a: mới...đã..., càng...càng...;
- Buổi chiều, nắng mới nhạt, sương đã buông nhanh xuống mặt biển.
- Buổi chiểu, nắng càng nhạt, sương càng buông nhanh xuống mặt biển.
- Với câu b: chỗ nào...chỗ ấy.
- Chúng tôi đi đến chỗ nào, rừng rào rào chuyển động chỗ ấy.
1.2. Ghi nhớ
- Để thể hiện quan hệ về nghĩa giữa các vế câu, ngoài quan hệ từ, ta còn có thể nối các vế câu ghép bằng một số cặp từ hô ứng như:
- vừa... đã...; chưa... đã... ; mới... đã... ; vừa... vừa... ; càng... càng...
- đâu... đấy; nào... ấy; sao... vậy; bao nhiêu... bấy nhiêu
1.3. Hướng dẫn luyện tập
Câu 1 (trang 65 sgk Tiếng Việt 5): Trong những câu ghép dưới đây, các vế câu được nối với nhau bằng những từ nào?
a) Ngày chưa tắt hẳn, trăng đã lên rồi.
THẠCH LAM
b) Chiếc xe ngựa vừa đậu lại, tôi đã nghe tiếng ông từ trong nhà vọng ra.
NGUYỄN QUANG SÁNG
c) Trời càng nắng gắt, hoa giấy càng bồng lên rực rõ.
TRẦN HOÀI DƯƠNG
Gợi ý:
a) chưa... đã
b) vừa... đã
c) càng... càng
Câu 2 (trang 65 sgk Tiếng Việt 5): Tìm các cặp từ hô ứng thích hợp với mỗi chỗ trống:
a) Mưa ... to, gió... thổi mạnh.
b) Trời ... hửng sáng, nông dân ... ra đồng.
c) Thuỷ Tinh dâng nước cao ..., Sơn Tinh làm núi cao lên ...
Gợi ý:
a) càng... càng
b)
- mới... đã
- chưa... đã
- vừa... đã
c) bao nhiêu... bấy nhiêu
- Thông qua bài học Luyện từ và câu: Nối các vế câu ghép bằng cặp từ hô ứng, các em cần nắm được những nội dung sau:
- Để thể hiện quan hệ về nghĩa giữa các vế câu, ngoài quan hệ từ, ta còn có thể nối các vế câu ghép bằng một số cặp từ hô ứng: vừa... đã...; chưa... đã... ; mới... đã... ; vừa... vừa... ; càng... càng... ; đâu... đấy; nào... ấy; sao... vậy; bao nhiêu... bấy nhiêu
- Biết xác định vế câu của các câu ghép.
- Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Tập làm văn: Ông tập về tả đồ vật để có bước chuẩn bị thật tốt cho tiết học tiếp theo.
