SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CÀ MAU ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ 2
TRƯỜNG THPT PHAN NGỌC HIỂN NĂM HỌC: 2018-2019
MÔN: Ngữ Văn
( Đề gồm 02 trang )
I. PHẦN ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi:
Sự chia sẻ cũng làm giảm bớt đi những nỗi sợ hãi, nhàm chán trong cuộc sống của chúng ta do nó thúc đẩy những mối giao tiếp xã hội và làm tăng cảm giác sống có mục đích, cảm giác an toàn cho mỗi người.
Một kết quả nghiên cứu mới đây cho thấy, những người xem nhiều tin tức trên truyền hình thường lo sợ thái quá về mối hiểm nguy đối với cuộc sống bình yên, hạnh phúc của họ. Nguyên do là vì phần lớn các chương trình truyền hình đều tập trung đưa thêm những bản tin, những hình ảnh rùng rợn, bất an, làm nảy sinh tâm lý hoang mang, sợ hãi trong lòng khán giả.
Và đáng ngại hơn, cuộc sống hiện đại đang xuất hiện ngày một nhiều “những cái kén người” tìm cách sống thu mình. Nói cách khác, những người này chỉ muốn tự nhốt mình trong tháp ngà của những mối quan hệ với người thân mà tự đánh mất dần mối quan hệ với hàng xóm. Chính lối sống ích kỷ này càng làm cho họ dễ bị kẻ xấu tấn công và dễ gặp những chuyện nguy hiểm hơn.
Cách tốt nhất để vượt qua nỗi sợ hãi là hãy đối mặt với chúng, từ đó bắt đầu một quá trình tạo nên sự khác biệt. Cội nguồn của mọi hiểm nguy đều xuất phát từ hệ quả của những mặt trái xã hội, nhưng thường thì chúng ta không dám nhìn thẳng vào vấn đề này. Bản chất của sự việc diễn ra không quan trọng bằng cách mà chúng ta đón nhận những sự việc đó. Chúng ta cần có thái độ thích hợp để làm giảm thiểu những nguyên nhân gây ra mọi bất ổn trong cuộc sống của mình.
(Cho đi là còn mãi - Azim Jamal & Harvey McKinno)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên?
Câu 2. Theo tác giả, cách tốt nhất để vượt qua nỗi sợ hãi là gì?
Câu 3. Em hiểu như thế nào là “những cái kén người” trong câu “cuộc sống hiện đại đang xuất hiện ngày một nhiều “những cái kén người” tìm cách sống thu mình”?
Câu 4. Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua văn bản là gì?
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm): Viết đoạn văn (200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về câu nói ở phần Đọc hiểu: “Bản chất của sự việc diễn ra không quan trọng bằng cách mà chúng ta đón nhận những sự việc đó”.
Câu 2 (5,0 điểm):
Trong bài Cảm nghĩ về truyện “Vợ chồng A Phủ”, Tô Hoài viết:
“Nhưng điều kỳ diệu là dẫu trong cùng cực đến thế mọi thế lực của tội ác cũng không giết được sức sống con người. Lay lắt đói khổ, nhục nhã, Mị vẫn sống, âm thầm, tiềm tàng, mãnh liệt.”
(Tác phẩm văn học 1930 - 1975, Tập hai, NXB Khoa học Xã hội, 1990. tr.71)
Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài (Trích truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài) để làm sáng tỏ nhận định trên.
......................HẾT...................
HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT
I.ĐỌC HIỂU
Câu 1.
Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản là Nghị luận.
Câu 2:
Theo tác giả, cách tốt nhất để vượt qua nỗi sợ hãi là hãy đối mặt với chúng, từ đó bắt đầu một quá trình tạo nên sự khác biệt.
Câu 3:
Cách hiểu về “những cái kén người” trong câu “cuộc sống hiện đại đang xuất hiện ngày một nhiều “những cái kén người” tìm cách sống thu mình”:
Người ta tự tạo cho mình một lớp vỏ an toàn, sống khép mình, sợ hãi với tất cả các mối quan hệ xung quanh mình.
Câu 4:
Học sịnh có thể trả lời quan điểm của mình theo ý sau hoặc ý tương tự nhưng hợp lí:
Khuyên chúng ta hãy sẻ chia để vượt qua nỗi sợ hãi của bản thân trong cuộc sống. Sẵn sàng đối mặt với sự sợ hãi.
II.TẬP LÀM VĂN
Câu 1:
Viết đoạn văn (200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về câu nói ở phần Đọc hiểu: “Bản chất của sự việc diễn ra không quan trọng bằng cách mà chúng ta đón nhận những sự việc đó”.
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn
Học sinh có thể trình bày đoạn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
“Bản chất của sự việc diễn ra không quan trọng bằng cách mà chúng ta đón nhận những sự việc đó”.
c. Triển khai vấn đề nghị luận
Học sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng cần làm rõ: lẽ sống đúng đắn sẽ mang lại cuộc sống ý nghĩa và niềm hạnh phúc cho con người. Có thể theo hướng sau:
*Giải thích:
Ý nghĩa của cả câu: Lời khuyên con người nên có tâm thế tích cực trong việc đón nhận những sự việc xảy ra trong cuộc sống.
* Bàn luận:
- Ý nghĩa của vấn đề:
+ Cuộc sống luôn tiềm ẩn những hiểm nguy đe dọa cuộc sống bình yên của con người.
+ Khi chúng ta tích cực vượt qua những sợ hãi để đón nhận mọi sự việc xảy đến với mình, chúng ta sẽ có một cuộc sống bình yên, hạnh phúc.
- Phê phán những người luôn sợ hãi, sống thu mình trong những vỏ bọc; những người luôn bi quan, chán nản trước những khó khăn thử thách. Họ luôn thấy những điều tiêu cực và mất niềm tin vào cuộc sống.
* Bài học nhận thức và hành động:
Rút ra bài học phù hợp cho bản thân
*Liên hệ bản thân: Chọn cho mình một lẽ sống phù hợp, biết cách vượt qua những nỗi sợ hãi của bản thân (học tập, rèn luyện đạo đức…)
d. Chính tả, dùng từ, đặt câu
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.
e. Sáng tạo
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận.
Câu 2:
Trong bài Cảm nghĩ về truyện “Vợ chồng A Phủ”, Tô Hoài viết:
“Nhưng điều kỳ diệu là dẫu trong cùng cực đến thế mọi thế lực của tội ác cũng không giết được sức sống con người. Lay lắt đói khổ, nhục nhã, Mị vẫn sống, âm thầm, tiềm tàng, mãnh liệt.”
(Tác phẩm văn học 1930 – 1975, Tập hai, NXB Khoa học Xã hội, 1990. tr.71)
Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài (Trích truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài) để làm sáng tỏ nhận định trên )
a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
Mở bài giới thiệu được vấn đề; Thân bài triển khai được vấn đề; Kết bài khái quát được vấn đề.
b. Xác định vấn đề cần nghị luận
Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài (Trích truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài) để làm sáng tỏ nhận định của Tô Hoài.
c. Triển khai vấn đề cần nghị luận
Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng.
Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm, nhân vật Mị và nhận định của Tô Hoài.
Thân bài: Phân tích nhân vật Mị để làm rõ nhận định của Tô Hoài: Nhưng điều kỳ diệu là dẫu trong cùng cực đến thế mọi thế lực của tội ác cũng không giết được sức sống con người. Lay lắt đói khổ, nhục nhã, Mị vẫn sống, âm thầm, tiềm tàng, mãnh liệt.
Học sinh có thể phân tích theo nhiều cách nhưng cần đáp ứng các yêu cầu sau:
* Giải thích nhận định của Tô Hoài:
- Cùng cực, lay lắt đói khổ, nhục nhã: Cuộc sống tủi nhục của Mị (người dân vùng Tây Bắc) dưới ách thống trị của quan lang, chúa đất.
- Tiềm tàng, mãnh liệt: Khẳng định sức sống bất diệt của con người.
- Thế lực tội ác: Đó là sự tàn bạo, cường quyền của cha con nhà thống lí Pá tra đã biến Mị trở thành con dâu gạt nợ- một nô lệ sống “Lay lắt đói khổ, nhục nhã” trong gia đình.
=> Ca ngợi sức sống của con người → giá trị nhân đạo của tác phẩm.
* Chứng minh nhận định của Tô Hoài
- Hình tượng nhân vật Mị “Lay lắt đói khổ, nhục nhã”:
+ Thân phận con dâu gạt nợ.
+ Bị đọa đày, cực nhọc cả về thể xác lẫn tinh thần.
- Nhưng điều kì diệu là dẫu trong cùng cực đến thế, Mị vẫn ẩn chứa một sức sống tiềm tàng mãnh liệt, khát vọng tự do hạnh phúc, sức sống ấy bắt đầu trỗi dậy trong những đêm tình mùa xuân.
+ Những yếu tố ngoại cảnh tác động tới sự hồi sinh của Mị: Cảnh Hồng Ngài bắt đầu vào xuân - cỏ gianh vàng ửng, gió rét dữ dội….; Cảnh các làng Mèo đỏ với những chiếc váy hoa đem phơi ở các mỏm đá, tiếng trẻ con nô đùa trước sân. Đặc biệt là âm thanh tiếng sáo ở đầu núi rủ bạn đi chơi, Mị đã bắt đầu nhẩm theo bài hát của người thổi sáo => Đó là dấu hiện giúp Mị bừng tỉnh trong đêm tình mùa xuân.
+ Tiếng sáo đã dẫn đến hành động Mị “nổi loạn”. Mị lén lấy hủ rượu uống ực từng bát một → uống như nuốt cay đắng, phẫn uất vào lòng. Tiếng sáo, hơi rượu đã làm Mị nhớ về quá khứ êm đẹp của mình: Ngày trước Mị thổi sáo giỏi, có bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Mị thấy “phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày trước” và Mị ý thức được rằng “Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi” → Mị khát khao được tự do, muốn được giống như những người phụ nữ khác. Nhưng hiện tại Mị đau đớn ê chề, tủi nhục, Mị muốn chết “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa” → Mị muốn phản kháng lại hoàn cảnh, không chấp nhận cuộc sống trâu ngựa này nữa. Đó là khi sức sống tiềm tàng đã được đánh thức.
+ Mị đã đi đến một quyết định táo bạo: đi theo những cuộc chơi “lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng…. Mị cũng sắp đi chơi… Mị quấn lại tóc, Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở trong vách…” → Mị làm trong lặng lẽ nhưng vô cùng mãnh liệt, khát vọng sống còn mạnh mẽ lớn hơn sự sợ hãi, Mị không còn là con trâu con ngựa nữa mà là một con người có quyền được sống.
+ Điều kì diệu là dẫu trong cùng cực đến thế, mọi thế lực của tội ác cũng không giết được sức sống của con người. Bởi dù bị A Sử trói nhưng vẫn “không biết mình đang bị trói”, tâm hồn của Mị đang đi theo những cuộc chơi cho đến khi “Mị vùng bước đi”. Hiện thực đã trở lại thay vào âm thanh của tiếng sáo là tiếng chân ngựa đạp vào vách, Mị còn lại với nỗi đau nghĩ “mình không bằng con ngựa”. Mị nhớ đến người đàn bà bị trói chết trong nhà ngày trước. Mị thấy sợ- sợ chết là biểu hiện cao nhất của sức sống tiềm tàng mãnh liệt.
=> Sự trỗi dậy của Mị trong đêm tình mùa xuân đã không làm thay đổi được cuộc đời Mị nhưng đã giúp Mị sống lại những khoảnh khắc tươi đẹp trong quá khứ. Khát vọng sống ấy như mạch sóng ngầm và sẽ trỗi dậy mạnh mẽ hơn vào đêm cởi trói cho A phủ → Giá trị nhân đạo của tác phẩm.
- Đánh giá nghệ thuật xây dựng nhân vật: Miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo với diễn biến tâm lí phức tạp của Mị trong đêm tình mùa xuân.
* Bình luận ý kiến
Đây là một ý kiến đúng, nó đã thâu tóm được cả giá trị nội dung và nghệ thuật trong việc xây dựng nhân vật.
Kết bài: Đánh giá khái quát
Tô Hoài đã khẳng định sức sống tiềm tàng và khát vọng hạnh phúc của những người phụ nữ Tây Bắc nói chung và nhân vật Mị nói riêng → sức sống của tác phẩm.
d. Chính tả, dùng từ, đặt câu
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.
e. Sáng tạo
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận.
Trên đây là trích dẫn đề thi kèm đáp án chi tiết và thang điểm đề kiểm tra học kì 2 môn Ngữ Văn của trường THPT Phan Ngọc Hiển. Để xem được đầy đủ nội dung đề thi, mời quý thầy cô và các em vui lòng đăng nhập vào Chúng tôi. Hy vọng đây sẽ là tài liệu tham khảo bổ ích cho các thầy cô làm tài liệu ôn tập và ra đề thi thử cho các em. Đồng thời, tài liệu này giúp giúp các em học sinh có bước ôn thi và luyện đề thật tốt để đạt được kết quả cao trong kì thi sắp tới. Chúc quý thầy cô và các em có buổi luyện đề sôi động, hấp dẫn và hiệu quả.
---Mod Ngữ Văn tổng hợp và biên soạn---
