Bài 18: Thời tiết, khí hậu và nhiệt độ không khí

a. Thời tiết

• Thời tiết là sự biểu hiện hiện tượng khí tượng ở một địa phương trong một thời gian ngắn nhất định.
• Thời tiết luôn thay đổi.

b. Khí hậu

• Khí hậu của một nơi là sự lặp đi lặp lại tình hình thơì tiết ở nơi nào đó, trong một thời gian dài, từ năm nay này qua năm khác và đã trở thành qui luật.

a. Nhiệt độ không khí

• Khi các tia bức xạ mặt trời đi qua khí quyển, mặt đất hấp thụ lượng nhiệt của mặt trời, rồi bức xạ lại vào không khí nóng lên. Độ nóng, lạnh đó gọi là nhiệt độ không khí.

b. Cách tính nhiệt độ trung bình

• Đo nhiệt độ không khí bằng nhiệt kế.
• Để nhiệt kế trong bóng râm, cách mặt đất 2m
• Nhiệt độ trung bình ngày: đo 3 lần các giờ 5h, 13h, 21h. 
• Nhiệt độ trung bình tháng: nhiệt độ các ngày chia số ngày
• Nhiệt độ trung bình năm: nhiệt độ các tháng chia 12 tháng.

a. Nhiệt độ không khí thay đổi tuỳ theo vị trí xa hay gần biển

• Nhiệt độ không khí ở những miền nằm gần biển và những miền nằm sâu trong lục địa có sự khác nhau.

b. Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ cao:

• Càng lên cao nhiệt độ không khí càng giảm.
• Cứ lên cao 100 m nhiệt độ lại giảm 0,6 độ C.

c. Nhiệt độ không khí thay đổi theo vĩ độ:

• Nhiệt độ không khí giảm dần theo vĩ độ:
• Vùng vĩ độ thấp: nhiệt độ cao.
• Vùng vĩ độ cao: nhiệt độ thấp.

Bài tập 1: Tại sao không khí trên mặt đất không nóng nhất vào lúc 12 giờ trưa (lúc bức xạ mặt trời mạnh nhất) mà lại nóng nhất lúc 13 giờ?

• Lúc 12 giờ Mặt Trời chiếu trực diện vào Trái Đất tạo ra nhiệt lớn nhất của sự truyền nhiệt. Tuy nhiên, vào lúc 13 giờ sự truyền nhiệt của Mặt Trời có phần giảm thì Trái Đất tỏa nhiệt theo nguyên lí “khi các tia bức xạ của Mặt Trời chiếu vào Trái Đất, chúng chưa trực tiếp làm cho không khí nóng lên. Mặt đất hấp thụ lượng nhiệt của Mặt Trời, rồi bức xạ vào không khí”. 
• Do đó không khí mới nóng lên. Vì vậy, chúng ta thường thấy nhiệt độ nóng nhất trong ngày vào lúc 13 giờ.

Bài tập 2: Thời tiết khác khí hậu ở điểm nào?

• Thời tiết: là sự biểu hiện hiện tượng khí tượng ở 1 địa phương trong 1 thời gian ngắn nhất định. Thời tiết luôn thay đổi.
• Khí hậu: của một nơi là sự lặp đi lặp lại tình hình thơì tiết ở nơi nào đó, trong một thời gian dài, từ năm nay này qua năm khác và đã trở thành qui luật.

Bài tập 3:Tại sao khi đo nhiệt độ không khí, người ta phải để nhiệt kế trong bóng râm và cách mặt đất 2 m?

• Nếu để nhiệt kế ở ngoài thì ta đo trực tiếp nhiệt độ của Mặt Trời, vì vậy nhiệt độ không khí đo được không chính xác.
• Nếu để nhiệt kế ở mặt đất ta đo nhiệt độ của mặt đất chứ không phải đo nhiệt độ của không khí, vì vậy để đo nhiệt độ không khí một cách chính xác ta phải để nhiệt kế cách mặt đất 2m và để trong bóng râm.

Bài tập 4: Tại sao về mùa hạ, những miền gần biển có không khí mát hơn trong đất liền; những miền gần biển lại có không khí ấm hơn trong đất liền?

• Do đặc tính hấp thụ và toả nhiệt của mặt đất và mặt nước khác nhau, mặt đất nhận và toả nhiệt nhanh hơn mặt nước nên nhiệt độ không khí.
• Nước biển có tác dụng điều hoà nhiệt độ làm không khí mùa hạ bớt nóng, mùa đông bớt lạnh

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lý 6 Bài 18 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Khi đo nhiệt độ không khí người ta phải đặt nhiệt kế

  • A. Ngoài trời nắng, cách mặt đất 3m
  • B. Nơi mát, cách mặt đất 1 m
  • C. Ngoài trời, sát mặt đất
  • D. Trong bóng râm, cách mặt đất 2m

• Câu 2:

  Nhiệt độ trung bình ngày là kết quả tổng cộng nhiệt độ 3 lần trong ngày vào các thời điểm: 

  • A. 9 giờ, 16 giờ, 24 giờ
  • B. 6 giờ, 14 giờ, 22 giờ
  • C. 5 giờ, 13 giờ, 21 giờ
  • D. 7 giờ, 15 giờ, 23 giờ

Câu 3 - Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lý 6 Bài 18 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 1 trang 61 SBT Địa lí 6

Bài tập 3 trang 61 SBT Địa lí 6

Bài tập 2 trang 60 SBT Địa lí 6

Bài tập 1 trang 60 SBT Địa lí 6

Bài tập 1 trang 57 SGK Địa lý 6

Bài tập 1 trang 59 SBT Địa lí 6

Bài tập 3 trang 59 SBT Địa lí 6

Bài tập 2 trang 58 SBT Địa lí 6

Bài tập 1 trang 58 SBT Địa lí 6

Bài tập 4 trang 57 SGK Địa lý 6

Bài tập 3 trang 50 SGK Địa lý 6

Bài tập 2 trang 57 SGK Địa lý 6

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!