Bài 11: Peptit và Protein

a. Khái niệm peptit

• Peptit: là những hợp chất chứa từ 2 đến 50 gốc \(\alpha\)-amino axit liên kết với nhau bằng các liên kết peptit.

• Liên kết peptit: Liên kết của nhóm CO với nhóm NH giữa hai đơn vị \(\alpha\)-amino axit.          

• Danh pháp

  • Ghép các tên gốc axyl của \(\alpha\)-amino axit, bắt đàu từ N rồi kết thúc bằng tên của \(\alpha\)-amino axit đầu C giữ nguyên

  • Ghép các tên viết tắt của \(\alpha\)-amino axit (tên thường). Ví dụ: Gly-Ala-Val

b. Tính chất hóa học của peptit

• Phản ứng thủy phân: Peptit có thể bị thủy phân hoàn toàn thành các \(\alpha\)-amino axit nhờ xúc tác axit hoặc bazơ.
• Phản ứng màu Biure: Trong môi trường kiềm, Peptit tác dụng với Cu(OH)₂ cho hợp chất màu tím.

a. Khái niệm và cấu tạo phân tử protein

• Khái niệm: Protein là những polipeptit cao phân tử có phân tử khối từ vài chục nghìn đến vài triệu.
• Protein được tạo bởi nhiều gốc \(\alpha\)-amino axit nối với nhau bằng liên kết peptit, nhưng phân tử protein lớn hơn và phức tạp hơn.

b. Tính chất vật lí của protein

• Sự đông tụ và kết tủa Protein xảy ra khi cho axit, bazơ hoặc một số muối vào dung dịch Protein.

c. Tính chất hóa học của protein

Tương tự peptit, Protein cũng bị thủy phân nhờ xúc tác axit, bazơ và enzim; phản ứng màu Biure với Cu(OH)₂  tạo sản phẩm có màu tím đặc trưng.

a. Enzim

• Khái niệm: Enzim là những chất hầu hết có bản chất Protein, có khả năng xúc tác cho các quá trình hóa học đặc biệt trong cơ thể sinh vật.

• Đặc điểm của xúc tác enzim: Có tính chọn lọc cao và tốc độ phản ứng rất lớn.

b. Axit nucleic

• Axit nucleic có trong protein phức tạp trong nhân và nguyên sinh chất tế bào: nucleoprotein
• Vai trò: Axit nucleic có vai trò quan trọng bậc nhất trong các hoạt động sống của cơ thể như sự tổng hợp Protein, sự chuyển các thông tin di truyền.

Bài 1: 

Cho các chất sau : Ala – Ala – Gly ; Ala – Gly ; Gly – Ala – Phe – Phe – Gly ; Phe – Ala – Gly; Gly – Phe. Những chất có phản ứng màu biure là

Hướng dẫn:

Các peptit có phản ứng màu biure phải có ít nhất 2 liên kết peptit.

Vậy có 3 peptit thỏa mãn: Ala – Ala – Gly; Gly – Ala – Phe – Phe – Gly; Phe – Ala – Gly

Bài 2:

Nếu thuỷ phân không hoàn toàn pentapeptit Gly-Ala-Gly-Ala-Gly thì thu được tối đa bao nhiêu đipeptit khác nhau? 

Hướng dẫn:

Gly-Ala-Gly-Ala

Gly- Ala & Ala-Gly 

Bài 3:

Cho các chất sau đây:
H₂N–CH₂–CO–NH–CH₂–CO–NH–CH₂–COOH (X)
H₂N–CH₂–CO–NH–CH(CH₃)– COOH (Y)
H₂N–CH₂–CH₂–CO–NH–CH₂–CH₂–COOH (Z)
H₂N–CH₂–CH₂–CO–NH–CH₂–COOH (T)
H₂N–CH₂–CO–HN–CH₂–CO–NH–CH(CH₃)–COOH (U).
Những chất nào thuộc loại đipepit?

Hướng dẫn:

Đipeptit cấu thành từ 2 α-amino axit
⇒ chỉ có chất Y thỏa mãn 

Bài 1:

Đun nóng 14,6 gam Gly-Ala với lượng dư dung dịch NaOH. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được dung dịch chứa m gam muối. Giá trị m là

Hướng dẫn:

\({n_{GlyNa}} = {n_{AlaNa}} = {n_{Gly - Ala}} = \frac{{14,6}}{{146}} = 0,1\,mol\)

\(\Rightarrow {m_{muoi}} = 97{n_{GlyNa}} + 111{n_{AlaNa}} = 20,8(gam)\)

Bài 2:

X là một hexapeptit được tạo từ một α-aminoaxit Y chứa 1 nhóm - NH₂ và một nhóm -COOH. Cho m gam X tác dụng vừa đủ với 300 ml dung dịch KOH 2M, thu được 76,2 gam muối. Phân tử khối của X, Y lần lượt có giá trị là:

Hướng dẫn:

Đặt My = x ⇒ MX = 6x – 5 × 18 = 6x – 90
Ta có nKOH = (số liên kết peptit + 1) × nX = 0,6 mol
⇒ n_X = 0,1 mol = n_nước tạo thành
⇒ Bảo toàn khối lượng: m = 44,4g
⇒ MX = 444 = 6x – 90
⇒ x = 89 = MY

Sau bài học cần nắm:

• Peptit , protein, enzim, axit nucleic và vai trò của chúng trong cơ thể sinh vật.
• Cấu tạo và tính chất của Protein.

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 12 Bài 11 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  Chất nào sau đây phản ứng với Cu(OH)₂ /NaOH tạo dung dịch màu tím?

  • A. Anbumin.
  • B. Glucozơ.
  • C. Glyxyl alanin.
  • D. Axit axetic.

• Câu 2:

  Ứng dụng nào sau đây không phải là của protein?

  • A. Là thành phần tạo nên chất dẻo  
  • B. Là thành phần cấu tạo nên tế bào 
  • C. Là cơ sở tạo nên sự sống 
  • D. Là dinh dưỡng trong thức ăn của người và động vật 

• Câu 3:

  Phát biểu nào sau đây sai?

  • A. Tripeptit Gly-Ala-Gly có phản ứng màu biure với Cu(OH)₂.
  • B. Trong phân tử đipeptit mạch hở có 2 liên kết peptit.
  • C. Protein đơn giản được tạo thành từ các gốc α-amino axit.
  • D. Tất cả các peptit đều có khả năng tham gia phản ứng thủy phân.

• Câu 4:

  Đipeptit X có công thức H₂NCH₂CONHCH(CH₃)COOH. Tên gọi của X là:

  • A. Glyxylalanyl.
  • B. Glyxylalanin.
  • C. Alanylglixyl.
  • D. Alanylglixin. 

• Câu 5:

  Khi thủy phân hoàn toàn 49,65 g một peptit mạch hở X trong điều kiện thích hợp chỉ thu được sản phẩm gồm 26,70 g Alanin; 33,75 g Glycin. Số liên kết peptit trong X là:

  • A. 5.
  • B. 6.
  • C. 3.
  • D. 4.

• Câu 6:

  Số liên kết peptit có trong một phân tử Ala-Gly-Val-Gly-Ala là

  • A. 5
  • B. 3
  • C. 2
  • D. 4

Câu 3- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 12 Bài 11.

Bài tập 11.8 trang 22 SBT Hóa học 12

Bài tập 11.9 trang 22 SBT Hóa học 12

Bài tập 11.10 trang 23 SBT Hóa học 12

Bài tập 11.11 trang 23 SBT Hóa học 12

Bài tập 11.12 trang 23 SBT Hóa học 12

Bài tập 11.13 trang 23 SBT Hóa học 12

Bài tập 11.14 trang 23 SBT Hóa học 12

Bài tập 11.15 trang 23 SBT Hóa học 12

Bài tập 3 trang 75 SGK Hóa học 12 nâng cao

Bài tập 4 trang 75 SGK Hóa học 12 nâng cao

Bài tập 5 trang 75 SGK Hóa học 12 nâng cao

Bài tập 7 trang 75 SGK Hóa học 12 nâng cao

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa Chúng tôi thảo luận và trả lời nhé.