Bài 10: Biện pháp cải tạo và sử dụng đất mặn, đất phèn

• Đất mặn là loại đất có chứa nhiều cation natri hấp phụ trên bề mặt keo đất và trong dung dịch đất
• Chủ yếu phân bố ở vùng đồng bằng ven biển như Nam Định, Thái Bình, Cà Mau

1.1.1. Nguyên nhân hình thành

Có 2 nguyên nhân chính hình thành đất mặn:

• Do nước biển tràn vào
• Do ảnh hưởng của mạch nước ngầm nên làm đất nhiễm mặn

Hình 1. Nguyên nhân gây nhiễm mặn tầng đất mặt

1.1.2. Đặc điểm, tính chất của đất mặn

• Thành phần cơ giới nặng, tỉ lệ sét cao 50 – 60%
• Dung dịch đất chứa nhiều muối tan: NaCl, Na₂SO₄
• Phản ứng trung tính hoặc hơi kiềm
• Nghèo mùn, nghèo đạm
• Hoạt động của vi sinh vật yếu

1.1.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng đất mặn

a. Biện pháp cải tạo:

• Biện pháp thuỷ lợi: 
  • Đắp đê ngăn nước biển, xây dựng hệ thống mương máng tưới, tiêu hợp lý
  • Nhằm ngăn nước biển tràn
  • Tạo điều kiện thuận lợi cho việc rửa mặn
• Biện pháp bón vôi
  • Bón vôi có tác dụng đẩy ion Na⁺ ra khỏi bề mặt keo đất
  • Sau đó tiến hành tháo nước vào ruộng để rửa mặn, sau 1 thời gian cần bổ sung chất hữu cơ cho đất sau khi bón vôi
• Trồng cây chịu mặn: 
  • Làm giảm bớt Na trong đất sau đó sẽ trồng các cây trồng khác
  • Làm tăng hiệu quả kinh tế cho sản xuất nông nghiệp

b. Sử dụng đất mặn

• Đất mặn sau khi được cải tạo có thể sử dụng để trồng lúa (lúa đặc sản), cói
• Nuôi trồng thuỷ sản
• Vùng đất mặn ngoài đê: trồng rừng để giữ đất và bảo vệ môi trường

1.2.1. Nguyên nhân hình thành

• Đất phèn là loại đất được hình thành ở vùng đồng bằng ven biển có nhiều xác sinh vật chứa lưu huỳnh
• Các xác sinh vật này bị phân hủy giải phóng ra lưu huỳnh (S)
• Trong điều kiện yếm khí, lưu huỳnh (S) sẽ kết hợp với sắt (Fe) trong phù sa để tạo thành hợp chất pyrit (FeS₂), trong điều kiện thoát nước, thoáng khí, FeS₂ bị oxi hóa hình thành axit sunphuric (H₂SO₄) làm cho đất chua trầm trọng. Vì vậy, tầng chứa FeS₂ còn được gọi là tầng sinh phèn

1.2.​2. Đặc điểm, tính chất đất phèn

• Có thành phần cơ giới nặng
• Tầng đất mặt: khi khô thì cứng, nhiều vết nứt nẻ
• Đất rất chua, pH<4
• Trong đất có nhiều chất độc hại cho cây trồng: Al³⁺, Fe³⁺, CH₄, H₂S
• Hoạt động vi sinh vật rất kém

1.2.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng đất phèn

a. Biện pháp cải tạo

• Biện pháp thuỷ lợi: Xây dưng hệ thống tưới tiêu nước để thau chua rửa mặn, xổ phèn (rửa phèn) và hạ thấp mạch nước ngầm
• Bón vôi khử chua và làm giảm độc hại của nhôm tự do
• Bón phân hữu cơ, đạm, lân và phân vi lượng để nâng cao độ phì nhiêu của đất

• Cày sâu, phơi ải để quá trình chua hóa diễn ra mạnh, sau đó nước mưa, nước tưới sẽ rửa trôi phèn

• Lên luống (liếp)

  • Lật úp đất thành luống cao

  • Lớp đất phèn phía dưới được lật lên trên

  • Gốc rạ, cỏ dại bị úp xuống
  • Tạo thành lớp đệm hữu cơ

  • CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG: Khi tưới nước ngọt vào liếp, chất phèn được hòa tan và trôi xuống rãnh tiêu

b. Sử dụng đất phèn

• Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, người ta, dùng đất phèn để trồng lúa. Nhân dân tại đây phối hợp nhiều phương pháp như: cày nông, bừa sục, giữ nước liên tục, thay nước thường xuyên
• Trồng cây chịu phèn

Sau khi học xong Bài 10: Biện pháp cải tạo và sử dụng đất mặn, đất phèn, các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm:

• Nguyên nhân hình thành, đặc điểm tính chất của đất mặn và đất phèn
• Biện pháp cải tạo, hướng sử dụng đất mặn và đất phèn

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Công nghệ 10 Bài 10 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Nguyên nhân chính làm cho đất bị nhiễm mặn là:

  • A. Do đất chứa nhiều cation natri
  • B. Do nước biển tràn vào và do ảnh hưởng của nước ngầm
  • C. Do ảnh hưởng của nước ngầm
  • D. Do nước biển tràn vào

• Câu 2:

  Đất mặn phân bố nhiều ở?

  • A. Đồng bằng
  • B. Ven biển
  • C. Vùng phù sa mới
  • D. Đồng bằng ven biển

• Câu 3:

  Đất mặn có đặc điểm:

  • A. Phản ứng trung tính, hơi kiềm
  • B. Phản ứng chua
  • C. Phản ứng kiềm
  • D. Phản ứng vừa chua vừa mặn

• Câu 4:

  Đất mặn có thành phần cơ giới nặng, có tỉ lệ sét:

  • A. 45%  -  50%
  • B. 40%  -  50%
  • C. 50%  -  60%
  • D. 30%  -  40%

• Câu 5:

  Đất mặn sau khi bón vôi một thời gian cần:

  • A. Trồng cây chịu mặn
  • B. Bón nhiều phân đạm, kali
  • C. Bón bổ sung chất hữu cơ
  • D. Tháo nước để rửa mặn

• Câu 6:

  Biện pháp cải tạo không phù hợp với đất mặn:

  • A. Lên liếp (làm luống) hạ thấp mương tiêu mặn
  • B. Tháo nước rửa mặn
  • C. Bón vôi
  • D. Đắp đê, xây dựng hệ thống mương máng, tưới tiêu hợp lí

Câu 2- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Công nghệ 10 Bài 10 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 1 trang 35 SGK Công nghệ 10

Bài tập 2 trang 35 SGK Công nghệ 10

Bài tập 3 trang 35 SGK Công nghệ 10

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Công Nghệ Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!