Qua bài học giúp các em nắm được các bước của qúa trình tạo lập văn bản, để có thể tập làm văn một cách có phương pháp và có hiệu quả hơn. Củng cố những kiến thức và kĩ năng về liên kết, bố cục và mạch lạc trong văn bản.
Tóm tắt bài
1.1. Đề minh họa
Đề 1: Em con ham chơi điện tử nên bỏ bê việc học hành. Con hãy viết một bức thư khuyên nhủ em.
Đề 2: Vì đi trọ học xa nên em con rất nhớ nhà, ảnh hưởng tới kết quả học tập. Con hãy viết một bức thư động viên em.
1.2. Các bước tạo lập văn bản
a. Bước 1: Định hướng văn bản
| Định hướng | Đề 1 | Đề 2 |
| Đối tượng | Viết cho em, đứa em – ham chơi | Viết cho em, đứa em - nhớ nhà |
| Mục đích | Viết để khuyên nhủ em từ bỏ đam mê xấu | Viết để động viên em vượt qua nỗi nhớ, cố gắng học tố |
| Nội dung | Viết về tác hại của trò chơi điện tử | Thông cảm, sẻ chia và động viên em nỗ lực học tập |
| Cách thức | Phân tích bảo ban bằng lí lẽ | Tâm tình, thuyết phục bằng tình cảm |
b. Bước 2: Xây dựng bố cục
| Bố cục | Đề 1 | Đề 2 |
| Mở bài | Lí do viết thư: Lo lắng trước tình trạng đam mê điện tử của em. | Lí do viết thư: Thương nhớ em và lo lắng khi em không yên tâm học tập. |
| Thân bài |
|
|
| Kết bài | Mong em từ bỏ đam mê điện tử để chăm lo học tập tốt | Chúc em nghị lực hơn và có kết quả học tập tốt |
c. Bước 3: Diễn đạt các ý ghi trong bố cục
- Yêu cầu về hình thức: đúng chính tả, ngữ pháp, có tính liên kết và mạch lạc.
- Yêu cầu về nội dung: sát với bố cục, đầy đủ ý.
d. Bước 4: Kiểm tra
- Học sinh tự kiểm tra việc thực hiện các bước 1, 2, 3.
- Sửa chữa các phần sai và bổ sung các phần thiếu.
1.3. Tổng kết
| Bước | Nhiệm vụ | Cụ thể |
| 1 | Định ướng văn bản |
|
| 2 | Xây dựng bố cục | Yêu cầu: rành mạch, hợp lí, đúng định hướng ở bước 1 |
| 3 | Diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục |
|
| 4 | Kiểm tra | Việc thực hiện các bước 1, 2, 3; sửa chữa những sai sót, bổ sung các ý còn thiếu |
Bài tập minh họa
Ví dụ
Đề bài: Trình bày một bài thơ kể lại một truyện ngụ ngôn "Ếch ngồi đáy giếng".
Gợi ý làm bài
Bài 1
"Ếch đáy giếng
Hai mắt to lúng liếng
Da lại xanh như lá
Chỉ phải cái tự cao.
“Ộp… ộp” muôn loài sợ
“Oạp… oạp” vang cả trời
Là ta, là ếch giếng
Trời chỉ bằng vung con.
Nhưng này ếch giếng ơi
Ngoài kia còn rộng lắm
Là đại vương đáy giếng
Có chi đâu mà vui.
Thì đây, nước dâng đầy
Ếch ộp ra đi dạo
Khà khà – tạm biệt giếng
Ta – đại vương đất này.
Cóc, nhái còn phải sợ
Thì đây chẳng là gì
Làm chủ cả trời xanh
Ta – đại vương ếch ộp.
Nghiêng nghiêng đôi sừng bạc
Chú trâu đang đi tới
“Này, ếch tránh ra đi
Kẻo trâu đứng không kịp”.
Ếch ộp vẫn nghênh ngang
Nhảy chồm chồm như thách
…“Ộp” – sao nặng như búa ?
Thôi, hết đời, ếch ơi !
Chuyện cũ đã xa rồi
Dạy đời bao bài học
Đừng giống loài ếch kia
Nhìn đời qua miệng giếng!"
Bài 2
"Con ếch ngồi đáy giếng
Hai mắt tròn lung linh
Màng da xanh như lá
Tính chú rất tự cao
Ộp ộp ộp ộp ộp
Muôn loài trong giếng sợ
Tiếng kêu vang cả trời
Chú xem trời như vung
Một hôm nước dâng đầy
Chú ếch xanh đi dạo
Mặt chú rất nghênh ngang
Tưởng mình là đại vương
Một con trâu đi tới
Tránh ra đi ếch ơi!
Chú ếch vẫn nghênh ngang
Bị con trâu dẫm bẹp
Bài thơ trên khuyên bạn:
Bạn chớ nên tự cao
Ắt thất bại như chú"
3. Soạn bài Quá trình tạo lập văn bản
Để nắm được các bước của quá trình tạo lập văn bản, có thể tập làm văn một cách có phương pháp và có hiệu quả hơn, các em có thể tham khảo
