Phát biểu cảm nghĩ truyện ngụ ngôn Đeo nhạc cho mèo

1. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

2. Dàn bài chi tiết

a. Mở bài

• Giới thiệu sơ lược nội dung, ý nghĩa câu chuyện
  • “Đeo nhạc cho mèo” là truyện ngụ ngôn chứa đựng ý nghĩa phê phán xã hội phong kiến rất sâu xa.
  • Thông qua truyện, người xưa muốn phản ánh đôi nét về hiện thực cuộc sống đương thời đầy mâu thuẫn và lồng vào trong đó bài học thiết thực về mối quan hệ giữa lí thuyết với thực hành, giữa nói và làm.

b. Thân bài

• Nỗi sợ hãi truyền kiếp của loài chuột đối với mèo
  • Vì mèo hay ăn thịt chuột nên chuột vừa đẻ ra là đã sợ mèo.
  • Họ nhà chuột vừa sợ vừa tức nhưng không biết làm thế nào.
• Hội nghị làng chuột
  • Một hôm, làng chuột họp nhau lại bàn cách chống mèo.
  • Chuột Cống đưa ra sáng kiến đeo nhạc cho mèo để mèo đi đến đâu thì cứ nghe tiếng nhạc rung mà tránh. Cả làng chuột hò reo tán thưởng.
  • Làng phân công người đi đeo nhạc vào cổ mèo nhưng không ai dám nhận. Ai cũng đưa ra lí do để từ chối.
  • Cuối cùng, làng cắt cử chuột Chù. Chuột Chù thân phận thấp kém (đầy tớ), không đùn đẩy được cho ai đành phải nhận đi.
  • Mới nhìn thấy mèo từ xa, chuột Chù đã bỏ chạy, quăng cả nhạc.
• Kết quả
  • Từ đó đến nay, loài chuột vẫn sợ mèo.

c. Kết bài

• Khẳng định lại giá trị to lớn về nội dung và ý nghĩa câu chuyện và cảm nghĩ bản thân sau khi đọc truyện
  • Trí tưởng tượng phong phú của nhân dân đã xây dựng nên hình ảnh vô cùng sinh động về loài chuột nhưng lại phảng phất hình ảnh của xã hội loài người xã hội phong kiến đương thời.
  • Hội đồng chuột trong truyện không khác mấy với hội đồng làng xã, quanh năm lo hội họp, đình đám mà chẳng làm nên tích sự gì.
• Bài học rút ra sau khi đọc truyện
  • Truyện ngầm phê phán cách suy nghĩ, viển vông, thiếu thực tế, dám nói mà chẳng dám làm của không ít người. Do đó, ý nghĩa giáo dục của truyện vừa thực tế vừa thấm thía.

Bài văn mẫu

Đề bài: Em hãy viết bài văn phát biểu cảm nghĩ bản thân sau khi học xong truyện ngụ ngôn “Đeo nhạc cho mèo” (Ngữ Văn lớp 6, tập 1).

Gợi ý làm bài

Bài mẫu 1

     “Đeo nhạc cho mèo” là một truyện ngụ ngôn hài hước, thú vị, chứa đựng ý nghĩa xã hội sâu sắc. Truyện kể về cuộc họp mặt của làng chuột để bàn cách chống mèo. Chuột cống có sáng kiến đeo nhạc cho mèo để mèo đi tới đâu, chuột sẽ biết trước mà tránh. Cả họ nhà chuột đồng tình với sáng kiến đó nhưng không ai dám đeo nhạc vào cổ mèo. Cuối cùng chuột vẫn cứ bị mèo ăn thịt và mãi mãi khiếp sợ mèo.

Thông qua truyện, người xưa muốn phản ánh đôi nét hiện thực của cuộc sống đương thời dưới xã hội phong kiến trì trệ và đầy mâu thuẫn giữa giai cấp thống trị và giai cấp bị trị. Đông thời, đặt ra bài học thiết thực về mối quan hệ giữa lý thuyết và thực hành, giữa nói và làm trong mọi công việc lớn nhỏ của đời sống cộng đồng hàng ngày. Nếu lý thuyết không thể biến thành hiện thực thì đó chỉ là lý thuyết suông, làm tốn thời gian tranh cãi, bàn bạc vô ích.

      Truyện bắt đầu bằng nỗi sợ hãi truyền kiếp của loài chuột đối với loài mèo. Tự bao giờ đến giờ, mèo cứ xơi chuột luôn mãi, nên chuột mới đẻ ra là đã sợ mèo rồi. Họ nhà chuột căm giận mèo lắm. Một hôm, mới hội cả nhau lại làm một làng chuột để chống lại mèo. Lí do họp làng thật chính đáng: Vừa bàn cách chống tổn thất, vừa để con cháu chuột mãi mãi về sau không sợ mèo; cả xã hội loài chuột có mặt đông đủ trong cuộc họp lạ lùng này: … nào anh Chù, mùi hôi đến nỗi thành câu ca, nào chú Nhắt,… nào ông Cống, rung rinh béo tốt, quan trường lại chấm cho ở trên ông Đồ… Bút pháp dân gian miêu tả khéo léo, tài tình đã làm nổi bật hình dáng, tính nết của từng loài chuột và nghệ thuật nhân hoá  đặc trưng của ngụ ngôn đã tạo nên bức tranh sinh động về xã hội loài chuột, phảng phất hình bóng xã hội loài người.

Chuột Cống (loại chuột lớn nhất), tự cho mình là thông minh hơn cả đã đưa ra sáng kiến đeo nhạc cho mèo: Cái giống quái kia sở dĩ nó chụp được anh em mình chỉ vì trời phú cho nó cái tài rình mò và khéo bắt lén mà thôi. Bây giờ, bà con ta nên mua một cái nhạc buộc vào cổ nó, để khi nào nó đến, nghe tiếng nhạc, ta biết đường chạy trước, thì nó còn làm gì nổi ta nữa.

Chuột Cống nêu nguyên nhân vì sao mèo hại được chuột, rồi đưa ra cách giải quyết thật nhẹ nhàng và khẳng định chắc chắn là mèo không còn làm gì nổi loài chuột nữa. Lời lẽ của chuột cống mới nghe qua thấy đúng. Mèo thường rình chuột rất kín đáo và vồ chuột bất ngờ nên chuột không sao tránh kịp. Bây giờ đeo nhạc (lục lạc) vào cổ mèo thì mèo đi đến đâu, tiếng nhạc sẽ vang lên, báo cho chuột biết trước mà trốn. Ý kiến của chuột Cống hay tới mức xua tan được nỗi sợ hãi bấy lâu và khơi dậy niềm hi vọng thoát khỏi nanh vuốt của mèo, khiến cả làng chuột nghe nói, dẫu mõm, quật đuôi, đều lấy làm phục cái câu của ông Cống và đồng thanh ưng thuận.

Vậy là sáng kiến của chuột cống đã được tán đồng. Bước một (lí thuyết) đã xong, cái lục lạc cũng đã kiếm được rồi, hội đồng chuột lại họp để bàn bạc cử người đi đeo nhạc vào cổ mèo (bước hai – thực hành).

Hãy xem không khí vui mừng, náo nhiệt của làng chuột: … con nào con nấy lao xao hớn hở, bảo nhau đã sắp tới ngày thoát được cái ách ông Miu ranh mãnh rồi.

Nực cười thay, lúc hội đồng hỏi ai dám đem nhạc đeo vào cổ mèo, tức là thực hiện cái sáng kiến tuyệt vời ấy thì cả hội đồng im phăng phắc, không một cái tai nào nhích, một cái răng nào nhe cả. Trái ngược với lúc nghe chuột cống nói, làng chuột con nào con nấy dẩu mõm, quật đuôi, lao xao, hớn hở. Những chi tiết đối lập này có ý nghĩa mỉa mai, châm biếm sâu sắc. Không ai dám nhận công việc vô cùng nguy hiểm đến tính mạng ấy nên làng chuột đành cử ông Cống phải đi, vì chính ông Cống đã xướng lên cái thuyết đeo nhạc vậy. Mọi người cho rằng chuột Cống nói được ắt phải làm được.

Đây là điều bất ngờ với chuột Cống vì nó cho rằng mình chỉ là người đưa ra cách chống mèo thôi, còn thực hiện ắt phải là kẻ khác. Cho nên nghe vậy, Cống ta trong lòng tuy nao (lo sợ), mà ngoài mặt làm ra bộ bệ vệ kẻ cả, nói rằng:

Tôi đây, chẳng gì nhờ tổ ấm cũng được vào bậc ông Cống, ông Nghè, ăn trên ngồi trước trong làng, có đâu làng lại cắt tôi đi làm cái việc tầm thường ấy được! Trong làng ta nào có thiếu chi người! Tôi xin cử anh Nhắt, anh ấy nhanh nhảu chắc làm được việc.

Chuột Cống tinh ranh vịn ngay vào chức vị của mình (kẻ trên), nêu ra sự bất xứng giữa chức vị ấy với cái việc tầm thường (đeo nhạc vào cổ mèo) và vội vàng đùn đẩy phần nguy hiểm sang cho kẻ khác (đề cử chuột Nhắt). Đáng cười ở chỗ lúc nêu ra sáng kiến đeo nhạc cho mèo, chuột cống cho đây là đại sự (việc lớn), đến lúc bị làng cắt phải làm, chuột cống lại từ chối khéo với lí do đó là việc tầm thường, không xứng với địa vị, chức tước, tài năng của mình.

Chuột Nhắt vốn láu cá. Nó chẳng dại gì nhận phần nguy hiểm nên cãi lí rằng:

Làng cắt tôi đi, tôi cũng xin vâng, không dám chối từ. Nhưng tôi, dù bé vậy, mà cũng còn ở chiếu trên, chưa đến nỗi nào. ông Cống không đi, phải; tôi đây không đi, cũng phải. Để xin cắt anh Chù, anh ấy tuy chậm, nhưng chắc chắn, làng không lo hỏng việc. Chuột Nhắt khôn ở chỗ lấy ngay cái lí do của chuột Cống làm lí do của mình (xét địa vị trong làng chuột), khẳng định mình không phải làm vì còn ở chiếu trên, tức là chưa phải hạng cùng đinh. Đồng thời Nhắt nhanh nhảu tiến cử ngay chuột Chù là kẻ bị khinh rẻ nhất trong làng chuột.

Chuột Chù thấp cổ bé miệng, không biết cãi sao đành chấp nhận nhưng cũng không khỏi lo lắng:

Tôi là đầy tớ làng, làng sai tôi đi là phải lắm. Nhưng tôi chỉ sợ, nếu tôi đến gần mèo mà mèo thịt tôi thì rồi lấy ai thay tôi mà buộc nhạc được nữa.

Câu nói thật thà của Chù đã được chuột cống chớp nhanh chẳng kém gì mèo vồ chuột:

Mèo nó có vờn là vờn chúng tao, vờn cái anh Nhắt kia, chớ chú mày hôi hám như thế, thì nó bắt mà thèm vào. Thôi cứ nhận đi ngay đi, không được nói lôi thôi gì nữa.

Quả thật mèo không ăn thịt chuột Chù. Thế là chuột Chù đành phải vác nhạc đi tìm mèo. Chuyện làng chuột mà y như chuyện hội đồng làng xã ngày xưa. Cuối cùng, kẻ có địa vị thấp kém nhất thường phải làm những công việc vất vả và nguy hiểm nhất.

    -- Để xem được đầy đủ nội dung còn lại, mời quý thầy cô và các em vui lòng đằng nhập vào Chúng tôi để dowload tài liệu về máy --

     Gốc rễ của kế hoạch đeo nhạc cho mèo là nỗi sợ mèo truyền từ đời này sang đời khác, từ thế hệ chuột này sang thế hệ chuột nọ của họ nhà chuột. “Con giun xéo mãi cũng quằn”, vậy nên họ nhà chuột tập trung, họp bàn nhau làm sao để vượt qua được nỗi sợ truyền kiếp ấy, để từ nay chuột hết sợ mèo. Bằng nghệ thuật nhân hóa, dân gian ta đã phác họa nên một làng chuột đầy sinh động: Từng thân phận, cấp bậc có số má như ông chuột Cống cho đến kẻ khù khờ như anh Chù hôi hám. Tác giả dân gian khéo léo lồng ghép các chi tiết nhân cách hóa xã hội loài chuột mang dáng dấp của xã hội loài người, nơi đó cũng đầy đủ các kiểu dạng người khác nhau. Ông Cống béo núc, chễm chệ ngồi trên ông đồ, đủng đỉnh cho ý tưởng như một kẻ bề trên nghĩ mình thông minh hơn người: Sở dĩ mèo bắt được chuột là nhờ cái tài rình mò khéo léo mà ông trời phú cho. Vậy suy ra là chỉ cần có thứ gì đó phát ra tiếng động cảnh bảo mỗi khi mèo đến, cả họ nhà chuột sẽ phát hiện ra và chạy. Muốn thế cần đeo cho mèo một cái nhạc để những lúc mèo tới, nhạc trên cổ mèo sẽ kêu lên báo cho bà con họ hàng chuột có thời gian chạy trốn. Với vị trí cao trong xã hội chuột, cùng ý tưởng và lý giải quá hợp lý, “cả làng chuột nghe nói, dẩu mõm, quật đuôi, đều lấy làm phục cái câu chí lí của ông Cống và đồng thanh ưng thuận”. Cống ta càng được thể vênh váo.

Kế hoạch của chuột Cống đã dấy lên trong lòng làng chuột một hy vọng mãnh liệt, rằng ngày loài chuột chiến thắng nỗi sợ mèo đang đến ngày càng gần. Nhưng khi kiếm được nhạc rồi, mọi việc tưởng chừng như xong xuôi lại phát sinh ra thêm một vấn đề nan giải hết sức, đó là đeo nhạc cho mèo bằng cách nào? Và ai sẽ đảm nhiệm trách nhiệm cao cả ấy? “Cả hội đồng im phăng phắc, không một cái tai nào nhích, một cái răng nào nhe cả”. Thế mới biết từ kế hoạch đến hành động, từ lý thuyết tiến tới thực tế là một quãng đường dài rất dài. Chính điều này đã tạo nên một khung cảnh nực cười trái ngược hoàn toàn với không khí náo nhiệt lúc trước. Cảnh tượng lúc này mang tính đối lập gay gắt cùng cái châm biếm đầy sâu cay. Đứng trước công việc chung, việc hiểm nguy nhưng mang lại lợi ích cho cả cộng đồng lại chẳng ai xung phong đứng lên gánh vác. Tất cả hội đồng chuột, hoặc im lặng, hoặc đùn đẩy nhau. Khi tất cả đồng ý để chuột Cống đi đeo nhạc cho mèo, Cống không khỏi lo sợ bởi không nghĩ tới trường hợp này. Nhưng rồi ông Cống với lý do là người cao nơi cửa quyền không thích hợp làm việc này đã nhẹ nhàng thoát khỏi công việc nguy hiểm. Chuột nhắt lanh lẹ, khôn lỏi, kẻ giở ông giở thằng cũng tự cho mình cái quyền từ chối trách nhiệm. Kẻ ở cao không nhận, kẻ ở giữa đẩy đi, vậy chỉ còn tên dân đen phía dưới gánh chịu. Không ai khác chính là chuột Chù. Nằm dưới đáy xã hội, thuộc phận tôm tép, Chù ta chẳng thể đẩy gánh nặng này cho ai, cũng chằng có tư cách thoái thác, đành nhận vậy. Một chi tiết đáng cười xuất hiện: Lúc đầu việc đeo nhạc cho mèo, tránh tai họa cho làng được xem là việc trọng đại bậc nhất thì nay, từ ông to đến kẻ ở giữa đều đá văng tầm quan trọng của nó, xem nó là việc quá tầm thường so với địa vị của mình trong làng cũng như tài năng, chức trước cá nhân. Chuột Chù là kẻ thấp cổ bé họng trong làng, Chù cũng biết đó là việc nguy hiểm nhưng chẳng thể làm gì khác. Bởi ngay khi chuột Chù thật thà lên tiếng lo lắng cho cái mạng còm cõi của mình liền bị gạt phắt đi, rằng mèo sẽ không ăn thịt một con chuột hôi như chuột Chù.

Cả làng đã quyết, chuột Chù đành vác cả thân mình lẫn cái nhạc đi đeo cho mèo. Cảnh tượng cười ra nước mắt xuất hiện. Giang sơn khó đổi bản tính khó rời, sự sợ mèo của loài chuột chằng thể thay đổi trong bất cứ trường hợp nào. Mới nghe thấy tiếng mèo, Chù ta đã sợ mất mật, bỏ của chạy lấy tấm thân ì ạch khi bị mèo giơ nanh vuốt ra dọa. Cả làng nghe tin cấp báo của chuột Chù cũng chạy loạn tứ phương. Cái nhạc rơi đi đâu thì không kẻ nào còn quan tâm tới nữa. Nhưng có một điều ai cũng phải thừa nhận rằng chuột vẫn muôn đời sợ mèo. Từ một sáng kiến hay biết bao nhiêu liền tan vỡ thành một kế hoạch viển vông. Từ kẻ đưa ra kế hoạch một cách đầy chắc chắn, hy vọng cho đến kẻ thực hiện, kẻ cùng đinh đều ươn hèn, nhát gan không dám làm, không dám cũng không cáng đáng được công việc chung mang ý nghĩa lớn lao cho cả cộng đồng.

      Kết hợp giữa trí tưởng tượng phong phú cùng ý nghĩa sâu sắc, dân ta đã mượn câu truyện để mô phỏng lối sống trong cộng đồng làng xã thuộc xã hội phong kiến thời trước. Hội đồng chuột với cuộc họp, quyết sách viển vông cùng ông Cống, Nhắt… chình là hình ảnh thu nhỏ của làng xã xưa. Họp hành liên miên, kẻ địa vị cao thì đưa ra những điều hão huyền, bàn bạc những thứ không thiết thực lại hao tiền tốn của. Và rồi kẻ chịu trận chính là những kiếp người tận cùng cực khổ, phận cùng đinh trong xã hội.

Tuy ra đời từ rất lâu nhưng câu truyện “Đeo nhạc cho mèo” vẫn còn giữ nguyên giá trị, mang lại bài học lớn lao cho thế hệ trẻ ngày nay soi chiếu và noi theo. Đó là trước khi quyết định thực hiện điều gì, ta cần có một kế hoạch tỉ mỉ, thiết thực, dựa trên các điều kiện thực tế đã được tính toán kỹ lưỡng. Khi gặp khó khăn, nguy hiểm hay những công việc liên quan đến cộng đồng cần phải có quyết tâm, không nên đùn đẩy trách nhiệm cho người khác.

Trên đây chỉ trích dẫn một phần nội dung văn mẫu: Phát biểu cảm nghĩ truyện ngụ ngôn Đeo nhạc cho mèo. Bên cạnh đó, các em có thể tham khảo soạn bài Đeo nhạc cho mèo và bài giảng Đeo nhạc cho mèo nhằm củng cố và ôn luyện lại những kiến thức trọng tâm nhất của các đoạn trích để có đủ cơ sở lý luận, tiến hành viết bài văn. Thông qua câu chuyện, giúp các em thấy được mâu thuẫn và lồng vào trong đó bài học thiết thực về mối quan hệ giữa lí thuyết với thực hành, giữa nói và làm. Đồng thời, câu chuyện còn phê phán cách suy nghĩ viển vông, thiếu thực tế, dám nói mà chẳng dám làm của không ít người. Do đó, ý nghĩa giáo dục của truyện vừa thực tế vừa thấm thía. Hy vọng với những tài liệu này sẽ cung cấp quý thầy cô và các em có thêm nhiều kiến thức hay, bổ ích. Ngoài ra, tài liệu còn nhầm hướng dẫn và nâng cao kĩ năng tìm ý, lập dàn bài và viết bài văn biểu cảm hoàn chỉnh cho các em. Chúc các em có những bài văn phát biểu cảm nghĩ thật hay và hấp dẫn.

-- MOD Ngữ Văn Chúng tôi (Tổng hợp và biên soạn)