Phân tích đoạn trích Uy-lít-xơ trở về (trích sử thi Ô-đi-xê)

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn ý chi tiết

a. Mở bài

• Giới thiệu về đoạn trích Uy-lít-xơ trở về
• Dẫn dt vào vấn đề cần phân tích

• Khái quát chung:
  • Sử thi Ô-đi-xê
    • Ô-đi-xê gồm 12110 câu thơ, chia thành 24 khúc ca. Ô-đi-xê kể về cuộc hành trình trở về quê hương của Uy-lít-xơ sau chiến thắng thành Tơ-roa. Ô-đi-xê là bài ca về cuộc sống hòa bình. Tác phẩm ca ngợi sức mạnh trí tuệ của con người.
    • Chủ đề chính của Ô-đi-xê: Bài ca lao động, hoà bình, thể hiện cuộc sống và mơ ước của người Hi Lạp cổ đại trong cuộc chinh phục thiên nhiên, mở rộng giao lưu, xây dựng cuộc sống gia đình.
  • Đoạn trích:
    • Ví trí: Khúc ca XXIII gần cuối thiên sử thi.
    • Nội dung: Chủ yếu kể lại cuộc đấu trí giữa hai vợ chồng: Uy-lít-xơ vượt qua thử thách của vợ để đoàn tụ với gia đình.
• Phân tích:
  • Đoạn trích có bốn nhân vật được đặt trong quan hệ đối thoại với nhau phù hợp với sự phân chia của đoạn trích.
  • Nhân vật Pê-nê-Lốp, vợ của Uy-lít-xơ là chủ nhân của ngôi nhà và cũng có niềm vui được giấu kín khi bọn cầu hôn đã bị đánh đuổi.
  • Nhân vật nhũ mẫu Ơ-ri-cle: Biểu tượng của gia nô trung thành, luôn luôn gắn bó và biết bảo vệ quyền lợi của chủ trong mọi hoàn cảnh. Bà cũng thể hiện niềm vui sướng tột độ trước sự trở về của chủ nhân và sự chiến thắng bọn cầu hôn.
  • Nhân vật Tê-lê-mác: con trai của Uy-lít-xơ và Pê-nê-lốp đang ở độ tuổi hai mươi ba, bồng bột với niềm vui trước việc trở về của người cha sau hai mươi năm xa cách và việc chiên thắng bọn cầu hôn.
  • Nhân vật Uy-lít-xơ: là biểu tượng của sức mạnh trí tuệ của người Hi- lạp đồng thời cũng bộc lộ phẩm chất nhẫn nại, kiên trì của một người từng trải. Uy-lít-xơ có niềm vui chiến thắng song cũng là người biết lo xa, biết lường trước mọi việc.

⇒ Niềm vui đoàn tụ là tâm trạng chung của các nhân vật này, song cách thể hiện niềm vui đó khác nhau. Đối với Ơ-ri-clê và Tê-lê-mác thì niềm vui đó được bộc lộ ra bên ngoài bằng sự sung sướng hân hoan, còn đối với Uy-lít-xơ và Pê-nê-lốp niềm vui đó được đồn nén lại và chỉ bộc lộ ra ở thời điểm cuối cùng tạo nên đỉnh điểm của niềm vui gặp gỡ.

• Ý nghĩa
  • Đoạn trích đã đề cao khẳng định sức mạnh của tâm hồn và trí tuệ con người. Đồng thời làm rõ giá trị hạnh phúc gia đình khi người Hi Lạp chuyển từ chế độ thị tộc sang chế độ chiếm hữu nô lệ.
  • Đoạn trích thể hiện thiên tài của Hô-me-rơ về tư tưởng và nghệ thuật.

c. Kết bài

• Nêu nhận xét, đánh giá về đoạn trích Uy-lít-xơ trở về
• Mở rộng vấn đề bằng suy nghĩ, liên tưởng của cá nhân

Bài văn mẫu

​Đề bài: Phân tích đoạn trích Uy-lít-xơ trở về (trích sử thi Ô-đi-xê của Hô-me-rơ)

Gợi ý làm bài​

Uy-lít-xơ trở về thuộc khúc ca XVIII của ô-đi-xê, một tác phẩm sử thi Hi Lạp nổi tiếng thế giới. Đoạn trích kể lại cuộc tái ngộ của vợ chồng Pê-nê-lốp và Uy-lít- xơ sau hai mươi năm cách biệt. Cuộc tái ngộ ấy đầy hạnh phúc nhưng trước khi được hưởng niềm vui, niềm hạnh phúc đoàn tụ họ đã trải qua nhiều thử thách gay go. Ta hãy thử cùng tìm hiểu đoạn trích của tác phẩm qua hai nhân vật chính của đoạn trích Pê-nê-lốp và Uy-lít-xơ.

Khi Uy-lít-xơ với nhưng với tư cách là một người hành khất giả danh, đây là lúc vị trí của Uy-lít-xơ đã thay đổi dưới cách nhìn của Pê-nê-lốp. Từ vai trò là người bạn của Uy-lít-xơ, người chia sẻ buồn vui với Pê-nê-lốp, Uy-lít-xơ đã xuất hiện như một đại diện cho sức mạnh. Việc diệt trừ một lúc 108 tên cầu hôn quấy đảo đã nàng vị trí một kẻ bình thường lên vị trí một người khác thường. Sự nâng cấp này làm cho Uy-lít-xơ gần với Uy-lít-xơ hơn. Nghĩa là khả nãng trở thành Uy-lít-xơ thật của người hành khất mở ra một triển vọng lạc quan đối với người vợ chung thủy đợi chồng. Nhưng dù thế, khi người nhũ mẫu báo tin vui là Uy-lít-xơ đã trở về câu nói của Pê-nê-lốp không phải là thái độ "đồng thanh tương ứng”. Trước sự phấn khích của người nhũ mẫu trung thành, tận tụy, lời nói của nàng như gáo nước lạnh dội vào. 

---Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến---

Việc miêu tả Uy-lít-xơ như trên vừa nói là một đồ ý nghệ thuật của Hô-me-rơ. Nó chẳng những không hạ thấp trí tuệ của chàng (trí tuệ ấy thể hiện ở một vùng không gian khác) mà còn tạo ra một thứ mặt bằng để từ đó sự thông minh sắc sảo của Pê-nê-lốp nổi bật hẳn lên. Trong một lát cắt ngang của tác phẩm, sứ mệnh nghệ thuật của Uy-lít-xơ đã hoàn thành một cách ngoài dự kiến.

Kết hợp với các yếu tố nghệ thuật khác như cách dàn dựng cốt truyện, ngôn ngữ sử thi (ngôn ngữ trực tiếp và lời kể của người dẫn truyện), việc xây dựng nhân vật theo lối đa dạng hóa có tính khắc họa khá cao dù tác phẩm ra đời từ cái thời rất đỗi xa xôi của lịch sử.

Vửa rồi là bài văn mẫu, sơ đồ tư duy và dàn ý chi tiết Phân tích đoạn trích Uy-lít-xơ trở về (trích sử thi Ô-đi-xê của Hô-me-rơ) của chương trình Ngữ văn lớp 10. Chúng tôi hi vọng tài liệu trên sẽ giúp các em ôn tập, củng cố kiến thức bài học một cách thuận lợi và hiệu quả. Chúc các em gặt hái được nhiều kiến thức hay.

Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Uy-lít-xơ trở về và những hướng dẫn soạn bài Uy-lít-xơ trở về để nắm vững hơn diễn biến tâm lí các nhân vật trong đoạn trích, thấy được vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của người Hi lạp. Và để nâng cao kĩ năng viết văn, các em có thể tham khảo thêm bài văn mẫu phân tích vẻ đẹp của nhân vật Pê-nê-lốp trong đoạn trích. Chúng tôi chúc các em có thêm nhiều tài liệu hay và nắm chắc các kiến thức trọng tâm của đoạn trích

--MOD Ngữ văn Chúng tôi (tổng hợp và biên soạn)