1. Chuẩn bị mọi điều kiện để học sinh viết đúng
a. Điều kiện về tư thế ngồi viết:
- Ngay từ khi vào lớp ở tuần đầu tôi hướng dẫn học sinh rất kĩ về tư thế ngồi viết một cách thoải mái nhất, hai tay phải đặt đúng điểm tựa quy định mới điều khiển cây bút. Tuyệt đối không quỳ, nằm, ngồi viết tùy tiện. Khoảng cách từ mắt đến tầm 25cm đến 30cm không được nhìn quá gần vở vì thiếu ánh sáng sẽ dẫn đến cận thị.
- Cột sống lưng luôn ở tư thế thẳng đứng, vuông góc với mặt ghế ngồi. Không ngồi vặn vẹo, lâu dần thành có tật, dẫn đến lệch cột sống, rất khó chữa sau này.
- Hai chân thoải mái, không để chân co, chân duỗi khiến cột sống phải lệch vẹo và chữ viết sẽ xiên lệch theo.
- Tay trái để xuôi theo chiều ngồi, giữ lấy mép vở cho khỏi xô lệch, đồng thời làm điểm tựa cho trọng lượng nửa người bên trái.
b. Hướng dẫn cách cầm bút đúng:
- Tay phải cầm chắc bút bằng 3 ngón tay (cái, trỏ, giữa). Đầu ngón trỏ cách đầu ngòi bút chừng 2,5cm. Mép bàn tay là điểm tựa của cánh tay phải khi đặt bút xuống bàn viết. Lúc viết, điều khiển cây bút bằng các cơ cổ tay và các ngón tay.
- Cầm bút xuôi theo chiều ngồi. Góc độ bút đặt so với mặt giấy khoảng 45 độ. Tuyệt đối không cầm bút dựng đứng 90 độ. Đưa bút từ trái qua phải từ trên xuống dưới các nét đưa lên hoặc đưa sang ngang phải thật nhẹ tay, không ấn mạnh đầu bút vào mặt giấy.
* Cách để vở:
- Khi viết chữ đứng, học sinh cần để vở ngay ngắn trước mặt. Nếu tập viết chữ nghiêng, tự chọn cần để vở hơi nghiêng sao cho mép vở phía dưới cùng với mép bàn tạo thành một góc khoảng 150. Khi viết độ nghiêng của nét chữ cùng với mép bàn sẽ tạo thành một góc vuông 900. Như vậy, dù viết theo kiểu chữ đứng hay kiểu chữ nghiêng, nét chữ luôn thẳng đứng trước mặt.
2. Hướng dẫn học sinh sử dụng khoa học các đồ dùng học tập của các em
Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh được thực hành luyện viết thông qua 2 hình thức: viết trên bảng (bảng cá nhân – bảng con, bảng lớp) bằng phấn và viết trong vở tập viết (tài liệu học tập chính thức do Bộ GD&ĐT qui định đối với lớp 1) bằng bút chì, bút mực. Do vậy, để thực hành luyện viết đạt kết quả tốt, học sinh cần có ý thức chuẩn bị và sử dụng có hiệu quả một số đồ dùng học tập thiết yếu sau:
a. Bảng con, phấn trắng, khăn lau:
- Bảng con màu đen, có dòng kẻ ô rõ ràng, đều đặn thể hiện được 5 dòng kẻ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh viết phấn. Phấn trắng có chất liệu tốt làm nổi rõ hình chữ trên bảng. Khăn lau sạch sẽ, có độ ẩm vừa phải, giúp cho việc xoá bảng vừa đảm bảo vệ sinh, vừa không ảnh hưởng đến chữ viết.Thông qua việc thực hành luyện viết của học sinh trên bảng con, giáo viên nhanh chóng nắm được những thông tin phản hồi trong quá trình dạy học để kịp thời xử lí, tác động nhằm đạt được mục đích dạy học đề ra.
b. Vở tập viết, bút chì, bút mực:
- Vở tập viết lớp Một cần được bao bọc, dán nhãn tên, giữ gìn sạch sẽ, không để quăn góc hoặc giây bẩn. Khi viết chữ đứng, học sinh cần để vở ngay ngắn trước mặt.
3. Rèn viết đúng trọng tâm từng nhóm chữ cái
Nếu cùng một lúc, đòi hỏi học sinh viết đúng và đẹp ngay là điều rất khó thực hiện. Mặt khác căn cứ vào đặc điểm cấu tạo nét và mối quan hệ về cách viết các chữ cái để học sinh viết đúng kĩ thuật ngay từ đầu tôi chia nhóm chữ và xác định chữ trọng tâm đại diện cho mỗi nhóm chữ học sinh hay sai chỗ nào, học sinh gặp khó khăn gì khi viét các chữ ở nhóm đó:
* Nhóm 1: Gồm các chữ: m n i u ư v r t
- Với nhóm chữ này học sinh hay mắc lỗi viết chưa đúng nét nối giữa các nét, nét móc thường bị đổ nghiêng, khi hất lên thường không đúng.
- Để khắc phục nhược điểm trên ngay từ nét bút đầu tiên tôi đặt trọng tâm rèn luyện học sinh viết nét móc ngược, móc 2 đầu thật đúng, thật ngay ngắn trước khi ghép các nét tạo thành chữ. Khi ghép chữ tôi luôn chú ý minh họa rõ nét điểm đặt bút, điểm dừng bút của mỗi nét để chữ viết cân đối, đẹp.
- Từ các nét cơ bản ở nhóm chữ thứ nhất được viết đúng kĩ thuật học sinh sẽ có cơ sở viết chữ ở nhóm thứ 2 dễ hơn.
* Nhóm 2: gồm các chữ: l b h k y
- Để viết được nhóm chữ này thẳng, ngay ngắn thì cần rèn cho học sinh biết viết nét sổ thật đúng,thật thẳng ở ngay các bài nét chữ cơ bản khi nào thành thạo thì mới tiến hành viét nét khuyết.
* Nhóm 3: Gồm các chữ: o ô ơ ă â
- Ở nhóm chữ này tôi xác định cần dạy học sinh viết đúng chữ O để làm cơ sở cho viết đúng các chữ khác trong nhóm. Vì thế khi dạy chữ O tôi kẻ một ô vuông trên bảng rồi chia ra 3 phần bằng nhau, đánh dấu 4 điểm ở giữa các cạnh hình chữ nhật, dùng phấn màu chấm hình chữ O sau đó tô lên các dấu chấm,vừa tô vừa giảng kĩ, nhấn mạnh điểm đặt bút đầu tiên và điểm dừng bút chính là điểm để viết thêm dấu “ , ” chữ - O và điểm để nối các nét chữ khác khi viết nhanh. Viết được chữ O đúng học sinh dễ dàng viết đúng các chữ cái khác trong nhóm.
- Sau mỗi bài viết cần nhận xét “nét nào được, nét nào sai?”. Tìm nguyên nhân vì sao sai: Tại tư thế cầm bút, ngồi viết không đúng quy định, tay đặt bút không có điểm tựa, vì chưa chuyển dịch bút đúng tầm tay đưa bút
4. Chữ viết mẫu của giáo viên là một trong những yếu tố quan trọng để dạy học sinh viết đúng, đẹp
- Người giáo viên phải coi trọng việc trình bày trên bảng là trang viết mẫu. Vì chữ viết của giáo viên là những “khuôn vàng thước ngọc” cho các em học sinh noi theo.
- Do vậy việc khổ công rèn luyện viết đúng, viết đẹp, viết rõ ràng và ngay ngắn là tiêu chí mọi giáo viên đều phải đặt ra và thực hiện bằng được trong từng giờ học,trong từng cách trình bày bảng sao cho khoa học, đẹp mắt.
- Ví dụ: Đây là chữ viết mẫu trên bảng khi tôi dạy âm k.
5. Giáo viên phải nắm vững các yêu cầu cơ bản của dạy tập viết ở lớp 1
- Giáo viên cần dạy cho học sinh những khái niệm về dòng kẻ, đường kẻ tương ứng với bao nhiêu ô li? Dừng bút ở đường kẻ nào? Chữ cái đó có mấy nét? Vị trí của dấu phụ, dấu thanh đặt ở đâu? Cách nối nét như thế nào?…Từ đó hình hình thành cho học sinh những biểu tượng về hình dáng, độ cao, sự cân đối tính thẩm mỹ của chữ viết.
- Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh viết chữ cái n, tôi hướng dẫn các em cách viết như sau: Học sinh viết nét móc xuôi trái (1) 2 ô li, dừng bút ở đường kẻ thứ nhất, không nhấc bút mà ngược lên đường kẻ thứ 2 để viết nét móc 2 đầu, dừng bút ở đường kẻ thứ 2.
6. Phối kết hợp với phụ huynh học sinh trong việc rèn chữ viết cho học sinh và tổ chức tốt các phong trào thi đua
- Bản thân tôi đã ý thức được về tầm quan trọng chữ viết của học sinh lớp Một nên trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi đã trao đổi để phụ huynh hiểu được việc quan tâm, rèn học, rèn viết đối với các em là vô cùng quan trọng, nếu như các em không được giáo dục, hướng dẫn, rèn luyện ngay từ đầu thì sau này rất khó khăn cho các em. Sau đó tôi hướng dẫn phụ huynh chuẩn bị mỗi em một cuốn vở giấy trắng 5 ô li và loại bút chì (2B), tẩy. Khi giáo viên giao bài, phụ huynh theo dõi và hướng dẫn các em luyện viết ở nhà cho thống nhất với giáo viên ở lớp
- Vì đặc điểm của học sinh Tiểu học là nhanh quên vì vậy việc rèn luyện viết chữ đúng,đẹp cần được làm thường xuyên và liên tục ở mọi nơi mọi lúc, ngoài sự dạy dỗ của thầy cô ở lớp việc cha mẹ giúp đỡ con rèn chữ ở nhà là một việc quan trọng.
- Sau mỗi bài học ở lớp tôi hướng dẫn các em tự viết ngay vào vở luyện viết ở nhà. Ví dụ: 3 dòng chữ d, 3 dòng chữ đ, 2 dòng chữ dê, 2 dòng chữ đò để các em về nhà viết lại. Ngày hôm sau tôi yêu cầu kiểm tra đổi vở chéo của nhau (với yêu cầu bài viết về nhà) Sau đó tôi kiểm tra và đánh giá nhận xét, kịp thời động viên các em.
- Một mặt nữa tôi luôn chú ý bồi dưỡng lòng say mê và quyết tâm rèn chữ viết cho học sinh thông qua các phong trào thi đua theo tuần, theo chủ điểm và kết hợp với hội cha mẹ học sinh khen thường kịp thời.
7. Giáo viên phải đổi mới và sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
- Hiệu quả tiết học phụ thuộc rất lớn đến việc sủ dụng phương pháp dạy học của người giáo viên. Vì vậy trong quá trình dạy học, người giáo viên phải biết sử dụng linh hoạt và đổi mới phương pháp dạy học nhàm mang lại hiệu quả cao nhất cho tiíet học. Trong phân môn tập viết bản thân tôi thường áp dụng những phương pháp như: Phương pháp trực quan, phương pháp luyện chữ, phương pháp quan sát…Để hướng dẫn các em viết chữ.
- Để tiết Tập Viết đạt được hiệu quả thì người giáo viên cần hiểu rõ cấu trúc của vở Tập viết là như thế nào? đó là mỗi bài gồm phần tập viết chữ cái và phần từ ứng dụng.
- Ngay từ đầu năm học giáo viên cần quy định mấu vở (5 ô li), nộp lại cho cô giáo để bao bọc một loại bìa theo quy định của lớp, khối, loại bút chì (2B). Tổ chức phân công cho học sinh ngồi theo đôi bạn cùng tiến, em viết chữ đẹp, cẩn thận ngồi cạnh em viết chữ chưa đẹp, cẩu thả. Các em này có thể quan tâm giúp đỡ nhau để cùng nhau tiến bộ hoặc có ảnh hưởng theo chiều hướng tích cực trong học tập.
- Trong quá trình hướng dẫn học sinh thực hành viết bài vào vở. Giáo viên theo đõi, uốn nắn cho một số em có chữ viết còn xấu. Có thể, giáo viên cầm tay hướng dẫn cho học sinh viết 1 đến 2 chữ đầu tiên.
Trên đây là những kinh nghiệm rèn luyện chữ viết để giúp các em học sinh Tiều học có thể viết tốt và đẹp hơn. Điều này còn giúp cho các thầy cô nắm được các phương pháp rèn chính tả cho học sinh lớp 1 đúng và chuẩn. Mời các em và các thầy cô cùng tham khảo.
