LÍ THUYẾT ÔN THI HSG CÁC QUY LUẬT DI TRUYỀN KHÁC CHI PHỐI SỰ BIỂU HIỆN TÍNH TRẠNG SINH HỌC 9 NĂM 2020
I. DI TRUYỀN ĐỒNG TRỘI
- Nội dung: Trong kiểu gen của 1 cơ thể có 2 gen trội alen với nhau cùng biểu hiện tính trạng
VD: ở người, tính trạng nhóm máu A, B, O dược quy định bởi một gen có 3 alen là IA, IB, IO. Sự tổ hợp của từng nhóm 2 alen với nhau tạo nên trong quần thể người các kiểu hình tương ứng với các kiểu gen sau
Kiểu hình Kiểu gen
- Nhóm máu A IA IA, IA IO
- Nhóm máu B IB IB, IB IO
- Nhóm máu O IO IO
- Nhóm máu AB IAIB
- Cơ chế: Có hiện tượng 6 kiểu gen tương ứng 4 kiểu hình vì gen này có 3 alen mà mối quan hệ giữa các alen lại không như nhau:
+ IA trội hoàn toàn với IO
+ IB trội hoàn toàn với IO
+ IA, IB tương đương
+ IO là gen lặn
Như vậy IA, IB là đồng trội so với IO
II. HIỆN TƯỢNG GEN GÂY CHẾT
- Gen gây chết là gen ảnh hưởng không thuận lợi đến sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật do vậy làm giảm sức sống hay gây chết cho cơ thể mang nó
- Có 3 nhóm:
+ Gen gây chết hoàn toàn: là gen làm chết hoàn toàn các các thể mang nó
+ Gen nửa gây chết: là gen làm chết nhiều hơn 50% nhưng ít hơn100% số thể đồng hợp mang nó
+ Gen giảm sống: là gen làm chết dưới 50% số thể đồng hợp mang nó
Tuy nhiên sự phân chia cũng mang tính qui ước vì một gen có thể gây chết hoàn toàn trong điều kiện này nhưng klại là nửa gây chết trong điều kiện khác
- Tổ hợp gen gây chết có thể là đồng hợp trội hoặc đồng hợp lặn
VD: P Chép trần x Chép trần
Aa Aa
F1 KG 1AA : 2Aa : 1aa
KH 1 chết 2 trần : 1 vảy
P Chép trần x Chép vảy
Aa aa
F1 KG 1Aa : 1aa
KH 1 trần : 1 vảy
III. DI TRUYỀN TẾ BÀO CHẤT
- Nội dung: Các tính trạng do gen trong tế bào chất chi phối được di truyền theo dòng mẹ
VD: Cho hai giống hoa loa kèn có mầm màu xanh và mầm màu vàng lai với nhau
Các phép lai:
Lai thuận: P Hoa loa kèn xanh x Hoa lao kèn vàng
F1 Đồng tính loa kèn xanh
Lai nghịch: P Hoa loa kèn vàng x Hoa lao kèn xanh
F1 Đồng tính loa kèn vàng
- Cơ chế: Hợp tử chứa tế bào chất của trứng là chủ yếu, của tinh trùng không đáng kể, tế bào chất là môi trường chứa đựng những điều kiện cho các gen trong tế bào chất hoạt động và biểu hiện
- Đặc điểm cơ bản:
+ Lai thuận nghịch kết quả biểu hiện kiểu hình ở đời lai thay đổi
+ Các tính trạng di truyền qua tế bào chất không tuân theo các quy luật của thuyết di truyền NST vì tế bào chất không được phân chia đồng đều cho các tế bào con theo quy luật di truyền chặt chẽ như gen nhân
+ Các tính trạng di truyền qua tế bào chất được truyền theo dòng mẹ nhưng không phải tất cả các tính trạng di truyền theo dòng mẹ đều liên quan đến các gen trong tế bào chất
+ Tế bào là một đơn vị di truyền trong đó nhân đóng vai trò chính nhưng tế bào chất cũng đóng vai trò nhất định. Hai hệ thống di truyền qua NST và di truyền ngoài NST tác động qua lại lẫn nhau đảm bảo cho sự tồn tại, sinh trưởng và phát triển của cơ thể.
IV. DI TRUYỀN ĐA HIỆU (một gen quy định nhiều tính trạng)
VD:
- Đậu Hà Lan: hoa màu tím thì hạt màu nâu, nách lá có chấm đen còn hoa màu trắng thì hạt màu nhạt, nách lá không có chấm đen
- Ruồi giấm cánh dài thì có đốt thân dài còn cánh ngắn thì có đốt thân ngắn
Sơ đồ lai:
P Ruồi giấm cánh dài x Ruồi giấm cánh ngắn
đốt thân dài đốt thân ngắn
Aa aa
G A, a a
F1 KG 1Aa : 1aa
KH 1 cánh dài, đốt thân dài
1 cánh ngắn, đốt thân ngắn
---
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
