LÍ THUYẾT ÔN THI HSG MÔN SINH HỌC 8 CHƯƠNG I
I. Cấu tạo cơ thể người
1. Các phần cơ thể:
Cở thể người chia làm 3 phần: đầu, thân và tay chân
- Đầu gồm hộp sọ chứa não và các giác quan: thị giác, thính giác, khưu giác, vị giác
- Phân thân chia làm 2 khoang được ngăn cách bời cơ hoành. Khoang ngực gồm : tim, phổi thực quan và khí quản. phần bụng gồm gan, ruột, dạ dày, thận, bóng đái, ống đái
2. Các hệ cơ quan:
| Hệ cơ quan | Các cơ quan trong hệ cơ quan | Chức năng của hệ cơ quan |
| Hệ Vận động | Cơ và xương | Nâng đơ và vận động cơ thể |
| Hệ Hô hấp | Mũi, khí quan, phế quản và hai lá phổi | Thực hiện trao đổi khí Ô xi và CO2 giữa cơ thể và mội trường |
| Hệ Tiêu hóa | Miệng, ống tiêu hóa và tuyến tiêu hóa | Tiếp nhận, biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng và hấp thụ thức ăn |
| Hệ tuần hoàn | Tim và hệ mạch | Vận chuyển chất dinh dưỡng và Ôxi đến các tế bào. Vận chuyển chất thải và CO2 từ tế bào đến cơ quan bài tiết |
| Hệ bà tiết | Thận, ống dẫn tiểu và bóng đái | Bài tiết nước tiểu |
| Hệ thần kinh | Nãi, tũy sóng, dây thần kinh và hạch thần kinh | Tiếp nhận và trả lời kích thích của mội trường, điều hòa hoạt động của các cơ quan |
3.Sự phối hợp hoạt động giữa các cơ quan
.png?enablejsapi=1)
- Các hệ cơ quan trong cơ thể luôn có sự phối hợp hoạt động.
- Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan tạo nên một thể thống nhất dưới sự điều khiển của hệ TK và hệ nội tiết.
II. Tế Bào
1. Cấu Tạo:
2. Chức năng của các bào quan trong tế bào
| Các bộ phận | Các bào quan | Chức năng |
| Màng sinh chất |
| Giúp tế bào thực hiện trao đổi chất |
| Chất tế bào |
1.Lưới nội chất 2.Riboxôm 3.Ti thể
4.Bộ máy Gôngi 5.Trung thể | Thực hiện các hoạt động sống của tế bào
1’ Tổng hợp và vận chuyển các chất 2’ Nơi tổng hợp protein 3’ Tham gia hoạt động hô hấp và giải phóng năng lượng 4’ Thu nhận hoàn thiện, phân phối sản phẩm 5’. Tham gia quá trình phân chia tế bào |
| Nhân |
1.Nhiễm sắc thể
2. Nhân con | Điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào 1’.Là cấu trúc quy định sự hình thành protein, có vai trò quyết định trong di truyền 2’ Chứa ARN cấu tạo nên protein |
3. Thành phần hóa học:
.png)
4. Hoạt động sống của tế bào
Câu 1: Hãy xác định thành phần của tế bào qua các số sau :
.png)
Câu 2: Hãy chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể?
Trả lời:
Trong tế bào có các thành phần thực hiện các chức năng khác nhau như:
- Màng sinh chất: Giúp tế bào thực hiện trao đổi chất
- Chất tế bào: Thực hiện các hoạt động sống của tế bào như:
- Lưới nội: chất Tổng hợp và vận chuyển các chất
- Riboxôm: Nơi tổng hợp protein
- Ti thể: Tham gia hoạt động hô hấp và giải phóng năng lượng
- Bộ máy Gôngi :Thu nhận hoàn thiện, phân phối sản phẩm
- Trung thể : Tham gia quá trình phân chia tế bào
- Nhân :Điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào. Trong nhân có chức nhiễn sắc thể có vai trò quyết định trong di truyền. Trong hân còn có màng nhân giúp nhân trao đổi chất với tế bào chất.
Tất cả các hoạt động sống nói trên xảy ra trong tế bào làm cơ sở cho sự sống, sự lớm lên, và sinh sản của cơ thể. Đồng thời giúp cho cơ thể phản ứng chính xác với tác động của môi trường sống
Vì vậy tế bào được xem là đơn vị chức năng của cơ thể.
Câu 3: Cho ví dụ và phân tích vai trò của hệ thần kinh trong sự điều hòa hoạt động của các hệ cơ quan trong cơ thể ?
Trả lời :
Khi bị tổn thương hệ thần kinh trung ương, tùy theo tổn thương ở phần nào mà bệnh nhân có thể bi: tim ngừng đập ( hệ tuần hoàn)ngừng thở ( hệ hô hấp), liệt chi( hệ vận động, hoặc tiểu tiện, đại tiện không tự chủ ( hệ bài tiết, hệ tiêu hóa)….. điều này chứng tỏ hệ thần kinh điều hóa hoạt động của các hệ cơ quan trong cơ thể .
Câu 4: So sánh tế bào người, động vật và thực vật ?
Trả lời
Giống nhau: điều có cấu tạo cơ bàn gồm màng sinh chất, chất tế bào ( có các bào quan) và nhân
Khác nhau:
| Tế bào người | Tế bào động vật | Tế bào thực vật |
| Màng sinh chất không có vách xenlulo | Màng sinh chất không có vách xenlulo | Màng sinh chất có vách xenlulo |
| Không có lục lạp | Không có lục lạp | Có lục lạp |
| Có trung thể | Có trung thể | Không có trung thể |
| Tế bào có nhiều hình dạng | Tế bào có nhiều hình dạng | Tế bào có ít hình dạng |
III. Mô
1. Khái niện mô
Mô: Là một tập hợp tế bào chuyên hóa có cấu tạo giống nhau đảm nhiệm chức năng nhất định. * Mô gồm: Tế bào và phi bào (yếu tố không có cấu trúc tế bào)
2. Các loại Mô.
a Mô biểu bì:
* Cấu tạo: Chủ yếu là tế bào, không có phi bào, các tế bào xếp sát nhau thành lớp dày. Gồm biểu bì da và biểu bì tuyến
* Chức năng:
- Bảo vệ, hấp thụ và tiết các chất.
-Tiếp nhận kích thích từ môi trường
b Mô liên kết
* Cấu tạo:
- Gồm tế bào và phi bào (nước, sợi đàn hồi, canxi, sụn…)
- Có các loại như mô sụn, mô xương, mô mỡ, mô máu…
* Chức năng:
- Nâng đỡ, liên kết các cơ quan.
- Thực hiện chức năng dinh dưỡng, chức năng đệm.
c Mô cơ.
* Cấu tạo:
- Chủ yếu là tế bào, phi bào rất ít, các tế bào xếp thành lớp hoặc thành bó
- Gồm cơ tim, cơ trơn và cơ vân.
* Chức năng: Co giãn tạo nên sự vận động của cơ quan và cơ thể
d Mô thần kinh.
* Cấu tạo: Gồm các tế bào thần kinh và thần kinh đệm.
* Chức năng.
- Tiếp nhận kích thích.
- Xử lí thông tin.
- Điều khiển sự hoạt động của các cơ quan để trả lời các kích thích của môi trường.
Câu 1: Cơ vân, cơ trơn, cơ tim có gì khác nhau về đặc điểm cấu tạo, sự phân bố ( chức năng) và khả năng co giản ?
| Nội dung | Cơ vân | Cơ trơn | Cơ tim |
| Số nhân | Có nhiều nhân trong tế bào cơ | Chỉ có một nhân trong tế bào cơ | Có nhiều nhân trong tế bào cơ |
| Vị trí nhân | ở phía ngoài sát màng | ở giữa | ở giữa |
| Các vân ngang | Tế bào cơ có vân ngan | Tế tế cơ không có vân ngan | Tế bào cơ có vân ngang |
| Phân bố (chức năn) | Gắng với xương tạo thành hệ cơ xương | Tham gia cấu tạo các nội quan, thực hiện chức năng tiêu hóa, dinh dưỡng, bài tiết… | Tham gia cấu tạo tim |
| Khả năng co giản | Co giản tốt nhất | Co giản kém | Co giản tốt sau cơ vân |
So sanh mô biểu bì. Mô liên kết mô cơ và mô thần kinh
Giống nhau cấu tạo gồm Tế bào và phi bào
Khác nhau:
|
| Mô biểu bì | Mô liên kết | Mô cơ | Mô thần kinh |
| Đặc điểm cấu tạo | TB xếp xít nhau | TB nằm trong chất cơ bản | TB dài, xếp thành lớp, thành bó. | Nơron có thân nối với sợi trục và các sợi nhánh. |
| Chức năng | Bảo vệ, hấp thụ, tiết | Nâng đỡ (Máu vận chuyển các chất | Co, dãn tạo nên sự vận động của các cơ quan và vận động của cơ thể. | -Tiếp nhận kích thích -Dẫn truyền xung thần kinh -xử lí thông tin -Điều hòa hoạt động các cơ quan |
IV. Phản xạ
1. Cấu tạo của nơron: gồm
- Thân: Chứa nhân, xung quanh có nhiều tua ngắn gọi là sợi ngắn.
- Tua dài là sợi trục thường có bao miêlin bao phủ.
- Nơi tiếp nối các nơron gọi là xinap
2. Chức năng của noron.
- Cảm ứng: Là khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại bằng hình thức sinh xung TK.
- Dẫn truyền xung TK: Là khả năng lan truyền xung TK theo chiều nhất định
3. Các loại nơron.
- Nơron hướng tâm ( cảm giác).
- Nơron trung gian ( liên lạc).
- Nơron li tâm ( vận động)
Cung phản xạ.
1/. Phản xạ: Là phản ứng của cơ thể trả lời kích thích từ môi trường dưới sự điều khiển của hệ TK.
2/. Cung phản xạ.
* Cung phản xạ: Là con đường xung TK truyền đến cơ quan thụ cảm qua ntrung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng.
* Cung phản xạ có 5 thành phần:
- Cơ quan thụ cảm.
- Nơron hướng tâm.
- Trung ương TK.
- Nơron li tâm
- Cơ quan phản ứng
3/. Vòng phản xạ.
- Vòng phản xạ: là luồng TK bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi về trung ương TK để điều chỉnh phản xạ.
- Vòng phản xạ giúp cơ thể thích nghi kịp thời với sự thay đổi của môi trường.
Câu 1: Hãy xác định thành phần của nơron qua hình bên ( vẽ hình)
.png)
Câu 2: Hãy xác định thành phần của cung phản xạ qua các số ( vẽ hình )
.png)
Câu 3: (ví dụ)Phân tích đường đi của xung thần kinh ở phản xạ lạnh ð nổi da gà ?
Trả lời :
Nhiệt độ lạnh của môi trường kích thích cơ quan thụ cản ở da làm phát sinh xung thần kinh, xunh thần kinh này theo dây thần kinh hướng tâm truyền về trung ương thần kinh. Từ trung ương thần kinh phát sinh xung thần kinh theo dây thần kinh li tâm truyền đến cơ quan phản ứng ( cơ chân lông) làm cho cơ này co giúp da săm lại nổi da gà giúp cơ thể chống được lạnh
-----
-(Để xem nội dung đáp án của Đề thi, các em vui lòng xem online hoặc đăng nhập tải về máy)-
Trên đây là toàn bộ nội dung Lí thuyết bồi dưỡng ôn thi HSG chương I môn Sinh học 8 năm 2021. Để xem thêm nhiều tài liệu tham khảo hữu ích khác các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Chúc các em học tập tốt !
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
