Mục tiêu của bài thực hành lắp mạch điện hai công tắc ba cự điều khiển một đèn nhằm giúp các em hiểu được nguyên lý làm việc của mạch điện, từ sơ đồ nguyên lý có thể vẽ được sơ đồ lắp đặt; từ sơ đồ lắp đặt có thể chuẩn bị vật liệu, thiết bị dụng cụ để lắp mạch,... Mời các em cùng theo dõi nội dung bài thực hành dưới đây.
Tóm tắt lý thuyết
I - DỤNG CỤ VẬT LIỆU VÀ THIẾT BỊ (cho mỗi nhóm học sinh)
a. Vật liệu, thiết bị
Dây dẫn điện, bóng đèn đui đèn, công tắc 3 cực, cầu chì, bảng điện, băng cách điện, giấy ráp
b. Dụng cụ
Kìm điện, tuốc vít, khoan, kéo, bút thử
II - CÔNG DỤNG CỦA MẠCH
Mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn dùng để lắp cho cầu thang hoặc 2 công tắc 2 nơi khác nhau điều khiển 1 đèn
III - NỘI DUNG VÀ TRÌNH TỰ THỰC HÀNH
1. Tìm hiểu công tắc 3 cực
.png)
Hình 1. Tìm hiểu công tắc 3 cực
So sánh công tắc 2 cực và công tắc 3 cực:
- Giống nhau: Có cấu tạo ngoài giống nhau: có võ và bộ phận tác động
- Khác nhau:
- Công tắc 2 cực: Bộ phận tiếp điện có 2 chốt, 1 cực động, 1 cực tĩnh, dùng để đóng cắt 1 dây dẫn
- Công tắc 3 cực: Bộ phận tiếp điện có 3 chốt, 1 cực động, 2 cực tĩnh, dùng để chuyển nối dòng điện
.png)
Hình 2. Công tắc 2 cực
.png)
Hình 3. Công tắc 3 cực
2. Sơ đồ mạch đèn cầu thang
a. Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý
.png)
Hình 4. Sơ đồ nguyên lí mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn
Nhận xét sơ đồ nguyên lí mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn:
- Cực 1 của hai công tắc nối với nhau, và cực 2 của hai công tắc cũng nối với nhau
- Cầu chì, 2 công tắc 3 cực, và đèn mắc nối tiếp nhau
- Công dụng của 2 công tắc 3 cực dùng để bật, tắt đèn ở 2 nơi khác nhau hoặc ở cùng một nơi
Nguyên tắc hoạt động của mạch:
- Khi 2 công tắc 3 cực ở cùng vị trí 1,1 hoặc 2,2 thì mạch kín đèn sáng
- Khi 2 công tắc 3 cực ở 2 vị trí đối nhau 1,2 hoặc 2,1 thì mạch hở đèn tắt
b. Vẽ sơ đồ lắp đặt
.png)
Hình 5. Sơ đồ lắp đặt mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn
3. Lập bảng dự trù dụng cụ, vật liệu, thiết bị
| STT | Tên dụng cụ, vật liệu và thiết bị | Số lượng | Yêu cầu kĩ thuật |
| 1 | Bảng điện | 2 cái | Kích thước 15X10, còn tốt |
| 2 | Công tắc 3 cực | 2 cái | 220V – 3A, còn tốt |
| 3 | Cầu chì | 1 cái | 220V – 2A (5A), còn tốt |
| 4 | Đuôi đèn | 1 cái | Tốt |
| 5 | Dây dẫn | 2 mét đôi | Tốt |
| 6 | Băng cách điện | 1 cuộn | Còn tốt (độ dính tốt, an toàn) |
| 7 | Giấy ráp | 1 tờ | Tốt |
| 8 | Bóng đèn | 1 đèn 220V | Tốt |
| 9 | Kìm điện | 5 cái | Tốt |
| 10 | Kìm tuốt dây | 2 cái | Tốt |
| 11 | Tua vít dẹp | 5 cái | Tốt |
| 12 | Khoan mồi | 2 cái | Tốt |
| 13 | Bút thử điện | 1 cái | Tốt |
| 14 | Thước | 1 thước dây | Tốt |
| 15 | Tuốc vít pake | 5 cái | Tốt |
Bảng 1. Bảng dự trù dụng cụ, vật liệu, thiết bị
4. Lắp đặt mạch điện
.png)
Hình 6. Qui trình lắp đặt mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn
Qui trình lắp đặt mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn gồm 5 bước:
- Bước 1. Vạch dấu
-
Vạch dấu vị trí các thiết bị điện và đèn
-
Vạch dấu đường đi dây của mạch điện
-
- Bước 2. Khoan lỗ
- Khoan lỗ bắt vít
- Khoan lỗ luồn dây
- Bước 3. Lắp thiết bị điện vào bảng điện
- Xác định các cực của công tắc
- Nối dây các thiết bị đóng cắt, bảo vệ trên bảng điện
- Lắp đặt các thiết bị điện vào bảng điện
- Bước 4. Nối dây mạch điện
- Lắp đặt dây dẫn từ bảng điện ra đèn
- Nối dây vào đui đèn
- Bước 5. Kiểm tra
- Kiểm tra sản phẩm đạt chuẩn
- Lắp đặt đúng theo sơ đồ
- Các mối nối đảm bảo an toàn điện, chắc và đẹp
- Mạch điện đảm bảo thông mạch
- Nối mạch điện vào nguồn điện và cho vận hành thử
Bài tập minh họa
Câu 1
Nêu số lượng và tên các phần tử chính của mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn?
Gợi ý trả lời:
Mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn gồm: 1 cầu chì, 2 công tắc ba cực, 1 bóng đèn
Câu 2
Các phần tử chính của mạch điện được nối với nhau như thế nào?
Gợi ý trả lời:
- Cầu chì, hai công tắc ba cực và đèn nối tiếp với nhau
- Hai cực tĩnh của công tắc ba cực 1 được nối với hai cực tĩnh của công tắc ba cực 2
- Cực động của công tắc ba cực 1 nối với cầu chì, cực động của công tắc ba cực 2 nối với đui đèn
Câu 3
Nêu công dụng của hai công tắc ba cực trong mạch điện?
Gợi ý trả lời:
Dùng để điều khiển (đóng, cắt) một đèn ở hai nơi khác nhau như: cầu thang, hành lang, phòng ngủ...
Câu 4
Nguyên lí làm việc của mạch điện?
Gợi ý trả lời:
- Khi cực động của hai công tắc ba cực ở cùng vị trí 1,1 hoặc 2,2 thì mạch kín thì đèn sáng
- Khi cực động của hai công tắc ba cực ở hai vị trí ngược nhau 1,2 hoặc 2,1 thì mạch hở thì đèn tắt
Lời kết
Hi vọng với bài thực hành lắp mạch điện hai công tắc hai cực điều khiển một đèn ở trên các em sẽ hiểu được nguyên lí làm việc của mạch điện dùng hai công tắc ba cực điều khiển một đèn (ví dụ mạch điện cầu thang), biết cách vẽ sơ đồ lắp đặt của mạch điện cầu thang, thực hiện được các qui trình lắp đặt mạch điện cầu thang.
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua Giải bài tập Công nghệ 9 Bài 9 và làm bài kiểm tra Trắc nghiệm Công nghệ 9 Bài 9 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. Các em được làm bài thi MIỄN PHÍ để test kiến thức cho bản thân nhé.
Nếu có thắc mắc liên quan đến nội dung bài thực hành lắp mạch điện hai công tắc hai cực điều khiển một đèn thì các em có thể đặt câu hỏi trong phần Hỏi đáp để được hỗ trợ.
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm bài học trước và bài học sau:
>> Bài trước: Bài 8: Thực hành lắp mạch điện hai công tắc hai cực điều khiển hai đèn
>> Bài sau: Bài 10: Thực hành lắp mạch điện một công tắc ba cực điều khiển hai đèn
Chúc các em học tốt!
