Bài 5: Glucozơ

a. Tính chất vật lí

Glucozơ là chất kết tinh, không màu, nóng chảy ở 146^oC (dạng α) và 150^oC (dạng β), dễ tan trong nước.

b. Trạng thái tự nhiên

• Có vị ngọt, có trong hầu hết các bộ phận của cây (lá, hoa, rễ…) đặc biệt là quả chín (còn gọi là đường nho)
• Trong máu người có một lượng nhỏ Glucozơ, hầu như không đổi (khoảng 0,1 %)

• Khi cho dung dịch Glucozơ tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃ ta thấy có phản ứng tráng gương, chứng tỏ trong công thức cấu tạo của Glucozơ có 1 và chỉ 1 nhóm chức anđêhit (–CH=O).
• Ở nhiệt độ thấp dung dịch Glucozơ cũng hòa tan được Cu(OH)₂ tạo ra dung dịch màu xanh thẩm, chứng tỏ Glucozơ còn thuộc lọai rượu đa chức.
• Khi cho glucozơ tham gia phản ứng este hóa với Axit axetic ta thu được một Este có tối đa 5 gốc axit, chứng tỏ Glucozơ có 5 nhóm –OH.

Vậy glucozơ thuộc lọai hợp chất tạp chức anđêhit-rượu 5 chức (aldol). Công thức cấu tạo dạng mạch hở của glucozơ là: CH₂OH-CHOH-CHOH-CHOH-CHOH-CH=O

a.Tính chất của Ancol đa chức

• Tác dụng với Glucozơ hòa tan Cu(OH)₂ cho dung dịch phức đồng – Glucozơ có màu xanh lam.

​​\(2{C_6}{H_{12}}{O_6} + Cu{\left( {OH} \right)_2} \to {\left( {{C_6}{H_{11}}{O_6}} \right)_2}Cu + 2{H_2}O\)

• ​​Phản ứng tạo Este:

​\(2{C_6}{H_7}{\left( {OH} \right)_5} + 5{\left( {C{H_3}CO} \right)_2}O \to {C_6}{H_7}O{\left( {OOCC{H_3}} \right)_5} + 5C{H_3}COOH\)

b. Tính chất của anđehit

• Oxi hóa Glucozơ
  • Với dung dịch AgNO₃ trong NH₃, đun nóng (thuốc thử Tollens) cho phản ứng tráng bạc
    
    
  • Với dung dịch Cu(OH)₂ trong NaOH, đun nóng (thuốc thử Felinh)
    
    
• Khử Glucozơ bằng Hidro

​

c. Phản ứng lên men

\(C_{6}H_{12}O_{6}\xrightarrow[30-35^{0}C]{enzim}2C_{2}H_{5}OH+2CO_{2}\uparrow\)

• Điều chế bằng cách thủy phân tinh bột hoặc xenlulozơ.
• Ứng dụng chính của Glucozơ là chất dinh dưỡng và thuốc tăng lực. Ngoài ra, Glucozơ chuyển hóa từ saccarozơ còn dùng để tráng gương, tráng ruột phích,...

• Công thức cấu tạo dạng mạch hở của Fructozơ là: CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-CO-CH₂OH
• Đường Fructose có tính chất của rượu đa chức, cộng H₂ tạo ra Sorbitol nhưng không có phản ứng tráng gương, không tác dụng với thuốc thử Fehling.
• Trong môi trường bazơ Fructozơ chuyển thành Glucozơ.

Bài 1:

Những nhận định sau đây về Glucozơ là Đúng hay Sai?

a. Glucozơ là chất rắn, màu trắng, tan trong nước và có vị ngọt.

b. Glucozơ còn có tên gọi là đường nho.

c. Glucozơ có mặt trong hầu hết bộ phận của cây nhất là trong quả chín.

d. Glucozơ bị thủy phân trong môi trường axit.

e. Glucozơ và Fructozơ đều tác dụng được với hidro tạo poliancol

f. Glucozơ có 1% trong máu.

Hướng dẫn:

a. Sai. Glucozơ là chất kết tinh không phải là chất rắn.

b. Đúng.

c. Đúng.

d. Sai. Glucozơ là monosaccarit nên không có phản ứng thủy phân.

e. Đúng.

f. Sai. Glucozơ có khoảng 0,1% trong máu.

Bài 2:

Cho 9,0 gam Glucozơ phản ứng hoàn toàn với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (đun nóng), thu được m gam Ag. Giá trị của m là

Hướng dẫn:

Glucozơ → 2Ag

\({m_{Ag}} = 2{n_{Glucozo}}.108 = 2.\frac{9}{{180}}.108 = 10,8(gam)\)

Bài 3:

Glucozơ lên men thành ancol etylic theo phản ứng sau:

\({C_6}{H_{12}}{O_6}\xrightarrow[30-35^{0}C]{men}2{C_2}{H_5}OH + 2C{O_2}\)

Để thu được 92 gam C₂H₅OH cần dùng m gam glucozơ. Biết hiệu suất của quá trình lên men là 60%. Giá trị m là

Hướng dẫn:

Phản ứng lên men: \(C_{6}H_{12}O_{6}\xrightarrow[30-35^{0}C]{enzim}2C_{2}H_{5}OH+2CO_{2}\uparrow\)

\({n_{{C_6}{H_{12}}{O_6}}} = \frac{{{n_{{C_2}{H_5}OH}}}}{{2.H\% }} = \frac{{92/92{\rm{ }}}}{{2.H\% }} = \frac{2}{2}.\frac{{100}}{{60}} = \frac{5}{3}\)

\(\Rightarrow {m_{{C_6}{H_{12}}{O_6}}} = \frac{5}{3}.180 = 300{\rm{ }}(gam)\)

Bài 4: 

Cho 2,88 kg Glucozơ nguyên chất lên men thành ancol etylic. Hiệu suất quá trình lên men là 80%. Thể tích ancol etylic 400 thu được là (Biết khối lượng riêng của ancol etylic là 0,8g/ml)

Hướng dẫn:

\(C_{6}H_{12}O_{6}\xrightarrow[30-35^{0}C]{enzim}2C_{2}H_{5}OH+2CO_{2}\uparrow\)
\(n_{ancol} = 80\% \times n_{glucozo} \times 2 = 25,6 \ mol\)
⇒ V_ancol = 3,68 lít

Bài 1:

Tiến hành lên men m gam glucozơ thành C₂H₅OH với hiệu suất 75%. Toàn bộ lượng CO₂ sinh ra đem hấp thụ hết vào 1 lít dung dịch NaOH 2M (d = 1,05g/ml) thu được dung dịch chứa hỗn hợp hai muối có tổng nồng độ là 12,276%. Giá trị của m là

Hướng dẫn:

• Phản ứng lên men: \(C_{6}H_{12}O_{6}\xrightarrow[30-35^{0}C]{enzim}2C_{2}H_{5}OH+2CO_{2}\uparrow\)
  • _{\(\\ \Rightarrow n_{CO_{2}}= 2n_{glucozo}.H\% = \frac{m}{120} \ (mol) \\ \Rightarrow m_{dd \ sau} = \frac{1050 + 11m}{30} \ (g)\)}
• Vì sau phản ứng có 2 muối: \(n_{Na_{2}CO_{3}}= n_{NaOH} - n_{CO_{2}} = \frac{2 - m}{120} \ (mol)\)
• Và \(n_{NaHCO_{3}} =\frac{m}{60 - 2} \ (mol)\)
  • ​\(\\ \Rightarrow (m_{Na_{2}CO_{3}} + m_{NaHCO_{3}}) = \%m_{muoi} . m_{dd \ sau} \\ \Rightarrow 106. (\frac{2 - m}{120}) + 84.( \frac{m}{60-2} ) = 12,276 \%.( \frac{1050 + 11m}{30}) \\ \Rightarrow m = 180 \ g\)

Sau bài học các em cần nắm được:

• Đặc điểm cấu tạo mạch hở, mạch vòng của glucozơ, trên cơ sở đó suy ra glucozơ có tính chất hoá học của rượu đa chức và andehyt đơn chức.
• Phân biệt được khái niệm monosaccarit, disaccarit và polysaccarit.
• Phân biệt được dạng cấu tạo mạch hở, mạch hở của fructozơ với glucozơ.
• Giải thích được vì sao fructozơ có hầu hết tính chất hóa học của glucozơ.

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 12 Bài 5 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  Phản ứng tráng bạc được sử dụng trong công nghiệp sản xuất gương, ruột phích. Hóa chất được dùng để thực hiện phản ứng này là:

  • A. Saccarozơ 
  • B. Anđehit axetic  
  • C.  Glucozơ 
  • D. Anđehit fomic

• Câu 2:

  Có thể dùng thuốc thử nào sau đây để xác định các nhóm chức trong phân tử glucozơ?

  • A. quỳ tím.
  • B. kim loại Na.
  • C. Cu(OH)₂.
  • D. H₂

• Câu 3:

  Khi bị ốm, mất sức, nhiều người bệnh thường được truyền dịch đường để bổ sung nhanh năng lượng. Chất trong dịch truyền có tác dụng trên là 

  • A. Glucozơ  
  • B. Saccarozơ  
  • C. Fructozơ   
  • D. Mantozơ

• Câu 4:

  Đun nóng dung dịch chứa 54 gam glucozơ với AgNO₃/NH₃, giả sử H = 75%. Khối lượng (gam) bạc thu được là:

  • A. 43,2.    
  • B. 64,8.
  • C. 48,6
  • D. 86,4

• Câu 5:

  Lên men m gam glucozơ với hiệu suất 90%, lượng khí CO₂ sinh ra hấp thụ hết vào dung dịch nước vôi trong, thu được 10 gam kết tủa . Khối lượng dung dịch sau phản ứng giảm 3,4 gam so với khối lượng nước vôi trong ban đầu. Giá trị của m là

  • A. 13,5.
  • B. 30,0.
  • C. 15,0.
  • D. 20,0.

• Câu 6:

  Phản ứng nào sau đây có thể chuyển hóa glucozơ và fructozơ thành một sản phẩm duy nhất? 

  • A. Phản ứng với H₂/Ni, t⁰
  • B. Phản ứng với dung dịch brom
  • C. Phản ứng với Cu(OH)₂
  • D. Phản ứng với Na

Câu 3- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 12 Bài 5.

Bài tập 5.7 trang 12 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.8 trang 12 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.9 trang 12 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.10 trang 13 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.11 trang 13 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.12 trang 13 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.13 trang 13 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.14 trang 13 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.15 trang 13 SBT Hóa học 12

Bài tập 5.16 trang 13 SBT Hóa học 12

Bài tập 3 trang 32 SGK Hóa học 12 nâng cao

Bài tập 4 trang 32 SGK Hóa học 12 nâng cao

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa Chúng tôi thảo luận và trả lời nhé.